Σοκάρουν τα ευρήματα έρευνας που παρουσιάζει το Ινστιτούτο Εργασίας της Ευρωπαϊκής Συνομοσπονδίας Συνδικάτων (ETUI-ETUC), η οποία αποκαλύπτει ότι κάθε χρόνο χάνουν τη ζωή τους περίπου 10.000 εργαζόμενοι στην ΕΕ και τη Βρετανία, από αιτίες που συνδέονται με ψυχοκοινωνικούς κινδύνους στην εργασία.
Η ETUC κάνει λόγο για «επιδημία εργασιακού στρες», ζητώντας να παρθούν άμεσα μέτρα για την προστασία των εργαζομένων. Σύμφωνα με τα στοιχεία που επικαλείται το Ινστιτούτο της ETUC, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία, κατά μέσο κάθε χρόνο όρο 6.190 θάνατοι από καρδιοπάθειες αποδίδονται σε ψυχοκοινωνικούς κινδύνους στην εργασία. Άλλα 4.843 άτομα χάνουν τη ζωή τους από αυτοκτονία που προκαλείται από κατάθλιψη σχετιζόμενη με την εργασία.
Τα παραπάνω, σημειώνει η ETUC, αποδεικνύουν ότι οι ψυχοκοινωνικοί κίνδυνοι αποτελούν μεγαλύτερη απειλή για τους εργαζομένους από τα εργατικά δυστυχήματα, που το 2022 ανήλθαν πανευρωπαϊκά στα 3.286, σύμφωνα με τα τελευταία επίσημα στοιχεία της Εurostat.
Στην ίδια έρευνα αναφέρεται ότι οι γυναίκες εργαζόμενες πλήττονται δυσανάλογα από ψυχοκοινωνικούς κινδύνους, όπως τα παρατεταμένα ωράρια, η εργασιακή ανασφάλεια και ο εκφοβισμός στο χώρο εργασίας. Επίσης καταγράφεται γεωγραφική ανισορροπία, με τους θανάτους που συνδέονται με το εργασιακό άγχος να είναι πιο συχνοί στην Κεντρική, Ανατολική και Νοτιοανατολική Ευρώπη, από ό,τι στη Δυτική και Βόρεια Ευρώπη.
Διεθνής Ημέρα Μνήμης Εργαζομένων
Η 28η Απριλίου έχει ανακηρυχθεί από τον ΟΗΕ και τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας, ως Παγκόσμια Ημέρα για την Υγεία και την Ασφάλεια στην Εργασία (ΥΑΕ). Την ίδια ημέρα τα συνδικάτα τιμούν τη μνήμη των εργαζομένων που έχασαν τη ζωή τους στη δουλειά ή πέθαναν από επαγγελματικές ασθένειες.
H «Ημέρα μνήμης Εργατών» (Worker’s Memorial Day) υιοθετήθηκε αρχικά από τα συνδικάτα του Καναδά και των ΗΠΑ, τη δεκαετία του ’80. Από το 1996 καθιερώθηκε ως παγκόσμια ημέρα, από τη Διεθνή Ένωση Ελεύθερων Συνδικάτων (ICFTU), με το σύνθημα «Θυμόμαστε τους νεκρούς, αγωνιζόμαστε για τους ζωντανούς». Ακολούθησε η αναγνώριση από τη ΔΟΕ το 2001, ως «Παγκόσμια Ημέρα ΥΑΕ».
Στα «κόκκινα» η Ελλάδα
Στη χώρα μας, όπου τα εργατικά δυστυχήματα υποκαταγράφονται συστηματικά, δεν υπάρχουν καν επίσημα στοιχεία για τους θανάτους που σχετίζονται με την εργασία ή για τις επαγγελματικές ασθένειες.
Ωστόσο, στην έρευνα που παρουσιάζει η ΕΤUC, η Ελλάδα εικονίζεται στα «κόκκινα» σχεδόν σε όλους τους σχετικούς δείκτες. Συγκεκριμένα, η μελέτη που έχει δημοσιευθεί στο European Journal of Public Health του Oxford University Press, αναφέρει ότι η Ελλάδα, μαζί με τη Λιθουανία, έχει τις περισσότερες απώλειες ετών υγιούς ζωής λόγω κατάθλιψης που σχετίζεται με την εργασιακή καταπόνηση.
Ο ιατρικός όρος ονομάζεται DALYS (Disability Adjusted Life Years) και σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για την ΥΑΕ αναφέρεται στα έτη ζωής που χάνονται λόγω ασθένειας, αναπηρίας και πρόωρου θανάτου» (DALYS ή Disabilty Adjusted Life Years). Γενικότερα η Ελλάδα έχει πολύ υψηλά επίπεδα επιβάρυνσης στην υγεία από ψυχοκοινωνικούς κινδύνους που σχετίζονται με την εργασία. Εκτός από την υπερβολική εργασιακή επιβάρυνση, άλλες αιτίες που αναφέρονται είναι η εργασιακή ανασφάλεια και η ανισορροπία προσπάθειας και αμοιβής (effort reward imbalance), δηλαδή οι χαμηλοί μισθοί.
Τι ζητάνε τα συνδικάτα;
Οι χιλιάδες αυτοί θάνατοι εργαζομένων μπορούν να προληφθούν, τονίζει η ETUC, όχι μονο σώζοντας ανθρώπινες ζωές αλλά και εξοικονομώντας δεκάδες εκατομμύρια ευρώ για τα κράτη μέλη και τις επιχειρήσεις.
Για τον λόγο αυτό οι ενώσεις των εργαζομένων καλούν εκ νέου την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υποβάλει επειγόντως οδηγία για τους ψυχοκοινωνικούς κινδύνους στο πλαίσιο του πακέτου δράσεων για ποιοτικές θέσεις εργασίας. Η οδηγία αυτή, σημειώνουν, θα πρέπει να θεσπίζει δεσμευτικές υποχρεώσεις για τους εργοδότες να προσδιορίζουν τους ψυχοκοινωνικούς κινδύνους μέσω κατάλληλων εκτιμήσεων κινδύνου, με τη συμμετοχή των εργαζομένων και των συνδικαλιστικών οργανώσεων.
Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΕ, η νομική υποχρέωση αποτελεί κίνητρο για εννέα στις δέκα ευρωπαϊκές επιχειρήσεις να λάβουν μέτρα για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία, αλλά επί του παρόντος δεν υπάρχει νομοθεσία της ΕΕ που να αφορά τους ψυχοκοινωνικούς κινδύνους στην εργασία.
Να μη μένουμε αδρανείς
«Στην Παγκόσμια Ημέρα Μνήμης των Εργαζομένων, τα συνδικάτα τιμούν τους νεκρούς και αγωνίζονται για τους ζωντανούς. Σήμερα, αυτό σημαίνει ότι πρέπει να διασφαλίσουμε την ύπαρξη νόμων που προστατεύουν την ψυχική και σωματική υγεία των ανθρώπων», δηλώνει ο γραμματέας της ΕΤUC Tζούλιο Ρομάνι.
«Αν πάνω από 10.000 άνθρωποι σκοτώνονταν κάθε χρόνο στην εργασία τους λόγω φυσικών κινδύνων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα έπρεπε να λάβει επείγοντα μέτρα για να καταστήσει τους χώρους εργασίας ασφαλέστερους. Δεν μπορούν να παραμένουν αδρανείς, καθώς άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους λόγω ψυχοκοινωνικών κινδύνων», συμπληρώνει ο ίδιος
«Ο κόσμος της εργασίας αλλάζει – γρήγορα, ριζικά και μόνιμα. Η ψηφιοποίηση, η ρομποτική, η τεχνητή νοημοσύνη, η εργασία σε πλατφόρμες, η πράσινη μετάβαση, αναδιαμορφώνουν τον τρόπο με τον οποίο εργαζόμαστε και ζούμε.
Ωστόσο, ενώ αυτοί οι μετασχηματισμοί προσφέρουν νέες ευκαιρίες, φέρνουν επίσης νέους κινδύνους. Οι σημαντικότεροι είναι οι αυξανόμενοι ψυχοκοινωνικοί κίνδυνοι που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι: άγχος, επαγγελματική εξουθένωση, ανασφάλεια, παρενόχληση, απομόνωση και συναισθηματική εξάντληση. Δεν πρόκειται για περιθωριακά ζητήματα. Είναι προβλήματα συστημικά και επιδεινώνονται», δηλώνει η γενική γραμματέας της ETUC Έστερ Λιντς, με αφορμή τη σημερινή Παγκόσμια Ημέρα Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία .
«Η ΕΕ αποτελεί από καιρό παγκόσμιο πρότυπο στον τομέα των δικαιωμάτων των εργαζομένων. Πρωτοστατήσαμε στον τομέα της σωματικής ασφάλειας. Σήμερα, πρέπει να πρωτοστατήσουμε στον τομέα της ψυχικής ασφάλειας» καταλήγει η εκπρόσωπος των ευρωπαϊκών συνδικάτων.
Δυστυχώς για την Ελλάδα, δεν μπορούμε να πούμε ότι πρωτοστατούμε, παρά μόνο με αρνητικό τρόπο.
Δείτε την έρευνα που παρουσιάζει η ΕΤUC ΕΔΩ
*Από την Αφροδίτη Τζιαντζή
