Υπάρχουν φορές που έχουμε ερωτευτεί με την πρώτη ματιά ή που μπορούμε να καταλάβουμε τι θέλει να μας πει ο φίλος μας με το που θα ανταλλάξουμε ένα βλέμμα. Αυτό είναι κάτι που λίγο – πολύ έχει συμβεί σε όλους, όταν κοιτάξουμε τον άλλο στα μάτια, τώρα όμως εξηγείται και επιστημονικά σε νέα σχετική έρευνα.
Σύμφωνα με την εν λόγω μελέτη, λοιπόν, που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Communications Psychology, τα βλέμματά μας μπορούν να μεταδώσουν πληροφορίες για την ψυχική μας κατάσταση στους άλλους, χωρίς να ανταλλαχθεί ούτε μία λέξη.
Τη ζωή μας και τα… μάτια μας
Οι ερευνητές υποθέτουν μάλιστα ότι αυτή η πρωτόγονη ικανότητα ίσως έπαιξε κάποιο ρόλο στην επιβίωση της ανθρώπινης κοινωνίας σε εποχές όπου οποιοσδήποτε ήχος μπορούσε να προσελκύσει θηρευτές.
Σύμφωνα με την έρευνα, οι άνθρωποι έχουν μακρά ιστορία να ζουν σε πολύπλοκες ομάδες και κοινωνικές καταστάσεις και έχει θεωρηθεί ότι αυτό οδήγησε τους εγκεφάλους τους να αναπτύξουν αυξημένη ικανότητα να εστιάζουν σε κοινωνικά σημάδια από τα πρόσωπα, και ιδιαίτερα από τα μάτια. Είναι ένα σύστημα που έχει εξελιχθεί για να υποστηρίζει πολύ γρήγορες ανταλλαγές σύνθετων κοινωνικών πληροφοριών, προσθέτουν οι ερευνητές.
Η παρακολούθηση του βλέμματος θεωρείται ότι παρέχει τη βάση για την κοινωνική μας ανάπτυξη και συμπεριφορά, ενώ μας βοηθά να κατανοήσουμε τι σκέφτονται ή επιθυμούν οι άλλοι, καθώς και να συνδεθούμε νοητικά μαζί τους.
Μέχρι και η αυθόρμητη αντίδρασή μας να ακολουθούμε εκεί που κοιτάζουν οι άλλοι είναι μία επιπλέον ένδειξη για το πόσο σημαντικό ρόλο παίζει το βλέμμα στην αντίληψη. Μάλιστα ακόμα και τα βρέφη και τα πρωτεύοντα κάνουν το ίδιο.
Τι εξέτασε η έρευνα
Στην εν λόγω μελέτη, λοιπόν, έλαβαν χώρα κάποια φαινομενικά απλά πειράματα, κατά τα οποία συμμετέχοντες παρακολούθησαν βίντεο, όπου άτομα κοιτούσαν είτε δεξιά είτε αριστερά.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι συμμετέχοντες στην οθόνη είχαν λάβει οδηγία για το πού να κοιτάξουν, ενώ σε άλλες είχαν την ελευθερία να επιλέξουν μόνοι τους την κατεύθυνση του βλέμματός τους.
Τα βίντεο διακόπτονταν λίγο πριν να μετακινηθεί το βλέμμα τους, και ζητήθηκε από τους παρατηρητές να προβλέψουν προς ποια κατεύθυνση θα κοιτάξει το άτομο.
Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι όταν τα άτομα στην οθόνη είχαν την ελευθερία να επιλέξουν την κατεύθυνση του βλέμματός τους, το ποσοστό επιτυχίας των παρατηρητών δεν άλλαζε, ωστόσο, όσοι προέβλεπαν σωστά, το έκαναν ταχύτερα.
Αυτό σημαίνει ότι οι παρατηρητές ήταν σε θέση να αντιληφθούν τις προθέσεις μέσα από τα μάτια πριν να συμβεί οποιαδήποτε ενέργεια.
Οι μελετητές ανέφεραν ότι η ταχύτητα των αντιδράσεων των παρατηρητών υποδηλώνει πως αναγνωρίζουν και ανταποκρίνονται πιο γρήγορα σε εσκεμμένες κινήσεις των ματιών, κάτι που δείχνει πόσο ευαίσθητοι είμαστε στις πληροφορίες σχετικά με την ψυχική κατάσταση και τις προθέσεις που μεταδίδονται μέσω των ματιών.
Για να κατανοήσουν γιατί οι παρατηρητές μπορούσαν να μαντέψουν την κατεύθυνση του βλέμματος πιο γρήγορα όταν το άτομο στην οθόνη είχε ελευθερία επιλογής, οι ερευνητές ανέλυσαν την ποσότητα της κίνησης που υπήρχε γύρω από την περιοχή των ματιών πριν από τη μετακίνηση του βλέμματος.
Βρήκαν, λοιπόν, ότι υπήρχε περισσότερη κίνηση κοντά στα μάτια λίγο πριν το βλέμμα αλλάξει κατεύθυνση, όταν το άτομο επέλεγε ελεύθερα, σε σύγκριση με όταν του είχε δοθεί οδηγία.
Αυτό έδειξε στους ερευνητές ότι τα εσκεμμένα βλέμματα χαρακτηρίζονται από συγκεκριμένα μοτίβα κίνησης.
