Αφορούν τον έναν στους τρεις και οι ειδικοί εξηγούν ότι αρχίζουν να απασχολούν τους περισσότερους από την ηλικία των 10 ή των 11 ετών περίπου. Ο λόγος για τις αναπνευστικές αλλεργίες της άνοιξης, που, εξαιτίας των ενοχλητικών συμπτωμάτων τους, μπορεί να μας κάνουν να τρέμουμε την ηλιοφάνεια και τα ανθισμένα φυτά.

Μαζί με τη ζέστη και τη λιακάδα, εμφανίζονται και οι εποχικές αναπνευστικές αλλεργίες, που εκδηλώνονται με μάτια που δακρύζουν, είναι κόκκινα και μας προκαλούν αίσθηση φαγούρας, μπουκωμένη μύτη, φταρνίσματα, συνάχι, ξηρό βήχα, ερεθισμένα αφτιά, λαιμό που μας φαγουρίζει, απώλεια της όσφρησης, πονοκέφαλο, κούραση, ακόμα και σφίξιμο στο στήθος ή/και δυσκολία στην αναπνοή (όταν πρόκειται για αλλεργικό άσθμα).

Όλα αυτά τα συμπτώματα είναι εκδηλώσεις ρινίτιδας, επιπεφυκίτιδας ή/και άσθματος και προκαλούνται κυρίως από τη γύρη των ανθισμένων δέντρων, θάμνων και αγριόχορτων που κυκλοφορεί συνεχώς στον αέρα αυτή την εποχή. Το ζήτημα είναι ότι οι αλλεργίες αυτού του τύπου αφορούν όλο και περισσότερους από μας. Γιατί; Οι λόγοι είναι πολλοί: ο σύγχρονος τρόπος ζωής, η υγρασία, η ρύπανση, η κλιματική αλλαγή… Γνωρίζοντας τις αλλεργίες καλύτερα, θα μπορέσουμε να τις αντιμετωπίσουμε και αποτελεσματικότερα.

Γιατί αυξάνονται τα τελευταία χρόνια

Για τις αλλεργίες ευθύνεται κατ’ αρχάς το γενετικό μας background. Ωστόσο, εξαιτίας του σύγχρονου/δυτικού τρόπου ζωής (τυποποιημένα τρόφιμα, χρήση πολλών καθαριστικών, καθημερινότητα σε αποστειρωμένα περιβάλλοντα, μεγαλύτερα ποσοστά ρύπανσης, αυξημένο στρες κ.ά.), εμφανίζονται σε νεότερες ηλικίες και είναι πιο έντονες και συχνές.

Επίσης, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι καθώς το ανοσοποιητικό μας σύστημα δεν χρειάζεται πια να παλέψει στην παιδική μας ηλικία για να μας προστατέψει από λοιμώξεις, όπως συνέβαινε πολύ περισσότερο παλαιότερα, μοιραία υπεραναπτύσσει την άλλη του πλευρά, που αφορά τις αλλεργίες.

Ο ρόλος της κλιματικής αλλαγής

Οι ανοιξιάτικες αλλεργίες στην Ελλάδα ξεκινούν κανονικά από τον Μάρτιο, όταν ανθίζει το ζιζάνιο περδικάκι, ένα από τα πιο συνηθισμένα αλλεργιογόνα στη χώρα μας, και διαρκούν μέχρι περίπου τον Ιούνιο, όταν μπαίνουν στην εξίσωση και άλλα αλλεργιογόνα, με σημαντικότερα την ανθισμένη ελιά και τα αγρωστώδη.

Όμως, όσο περνούν τα χρόνια, το διάστημα κατά το οποίο κάνουν αισθητή την παρουσία τους οι αναπνευστικές αυτές αλλεργίες τείνει να γίνεται μεγαλύτερο. Οι αιτίες για αυτή την πιο παρατεταμένη περίοδο είναι η κλιματική αλλαγή και η άνοδος των μέσων θερμοκρασιών που τη συνοδεύουν, με αποτέλεσμα να αυξάνεται και η ένταση της ανθοφορίας των φυτών που προξενούν αλλεργίες.

Έτσι, θα λέγαμε ότι οι εποχικές αλλεργίες έχουν σταματήσει να είναι εποχικές και μας απασχολούν τελικά για πολύ μεγαλύτερο διάστημα από τους τρεις μήνες της άνοιξης. Η κλιματική αλλαγή όμως σχετίζεται και με άλλους παράγοντες που επιτείνουν την εμφάνιση των αλλεργιών.

Στη χώρα μας, για παράδειγμα, η σκόνη που έρχεται από την Αφρική επιβαρύνει την κατάσταση, όπως συμβαίνει ούτως ή άλλως με τη σκόνη και τη ρύπανση της ατμόσφαιρας, οι οποίες επιδεινώνουν τη φλεγμονή στους αλλεργικούς ανθρώπους.

Τέλος, άλλο ένα ακραίο καιρικό φαινόμενο, οι έντονες και ισχυρές καταιγίδες, επηρεάζει επίσης τις αλλεργίες. Όταν βρέχει καταρρακτωδώς, οι κόκκοι της γύρης διασπώνται σε πολύ μικρά σωματίδια, τα οποία καταφέρνουν να εισχωρούν ευκολότερα και βαθύτερα στους πνεύμονες, με συνέπεια να χειροτερεύουν οι αλλεργίες.

Αντίθετα, η κανονική βροχή δρα ευεργετικά για τους αλλεργικούς καθώς καθαρίζει την ατμόσφαιρα και κάνει τη γύρη να καθιζάνει.

Ποια φυτά ευθύνονται για τις αλλεργίες στην Ελλάδα

Τα πιο κοινά αλλεργιογόνα στη χώρα μας είναι η ελιά και το κυπαρίσσι (όσον αφορά τα δέντρα), καθώς και τα ζιζάνια (ειδικά το περδικάκι) και τα αγρωστώδη (πρόκειται κυρίως για αγριόχορτα, γκαζόν και καλλιεργούμενα δημητριακά).

Βέβαια, ανάλογα με τη χώρα, αλλάζουν και τα αλλεργιογόνα. Για παράδειγμα, το δέντρο που ευθύνεται για τις περισσότερες αναπνευστικές αλλεργίες στην υπόλοιπη Ευρώπη είναι η σημύδα, η οποία δεν συναντάται ιδιαίτερα στην Ελλάδα.

Υπάρχει επίσης ένα ζιζάνιο που ονομάζεται αμβροσία, είναι συχνό στην Αμερική και προκαλεί αναπνευστικές αλλεργίες το φθινόπωρο. Λόγω της κλιματικής αλλαγής, όμως, βρίσκουμε είδη σε μέρη του πλανήτη όπου δεν φύονταν ποτέ στο παρελθόν. Έτσι και η αμβροσία απαντάται πλέον και στη χώρα μας δημιουργώντας αλλεργία σε κάποια άτομα. Ακόμη δεν αποτελεί πρόβλημα, αλλά είναι δυνάμει ένα ζήτημα που θα μας απασχολήσει πολύ περισσότερο τα επόμενα χρόνια.

Πώς θα προστατευτούμε από τη γύρη

Τους μήνες της άνοιξης –ειδικά όταν ο καιρός είναι ξηρός και υπάρχει μεγάλη ηλιοφάνεια, συνθήκες που ευνοούν την κυκλοφορία της γύρης και, κατ’ επέκταση, την επιδείνωση των αλλεργιών–, είναι σκόπιμο να προσπαθούμε να προφυλασσόμαστε από τη γύρη.

Γι’ αυτό, καθώς βρίσκεται στις υψηλότερες συγκεντρώσεις της το πρωί και το μεσημέρι, καλό είναι να μην αερίζουμε το σπίτι τις συγκεκριμένες ώρες. Εξίσου καλή πρακτική είναι να παραμένουμε, κατά το δυνατόν, σε κλειστούς χώρους στη διάρκεια της ημέρας και, όταν κυκλοφορούμε, να προτιμάμε το αυτοκίνητο, κρατώντας όμως κλειστά τα παράθυρα.

Όταν επιστρέφουμε στο σπίτι μας, είναι σημαντικό να κάνουμε ντους, να λούζουμε τα μαλλιά μας και να φοράμε καθαρά ρούχα ώστε να απομακρύνουμε τα αλλεργιογόνα από πάνω μας.

Πώς θα αντιμετωπίσουμε τις αλλεργίες

Κατ’ αρχάς, υπάρχει η συμπτωματική αντιμετώπιση (π.χ., με αντιισταμινικά χάπια, κολλύρια, βρογχοδιασταλτικά για το άσθμα κ.λπ.). Τα συγκεκριμένα φάρμακα ωστόσο εστιάζουν στα συμπτώματα, κι έτσι, με το που περνά η δράση τους, είναι πιθανόν αυτά να επανέλθουν, να γίνει δηλαδή υποτροπή της νόσου όταν συνεχίζει να υπάρχει το ερέθισμα στο περιβάλλον.

Έναντι αυτής της συμπτωματικής-ανακουφιστικής θεραπείας, οι ειδικοί συνιστούν τη ρυθμιστική-προληπτική, η οποία περιλαμβάνει κυρίως κορτικοστεροειδή όπως ενδορινικά και εισπνεόμενα κορτικοστεροειδή για το άσθμα.

Η ρυθμιστική θεραπεία απευθύνεται σε όσους είναι γνωστό ότι υποφέρουν από αλλεργία με στόχο την καταπολέμηση της φλεγμονής, που αποτελεί τη βάση του προβλήματος, το οποίο όμως δεν παύει να υφίσταται.

Ένας άνθρωπος που ταλαιπωρείται από αναπνευστικές αλλεργίες, ακόμα κι αν λάβει συστηματική προληπτική θεραπεία, θα προστατευτεί για εκείνη την εποχή, αλλά την επόμενη χρονιά θα πρέπει να τις αντιμετωπίσει ξανά.

Για να απαλλαγούμε μια για πάντα

Η πιο αποτελεσματική λύση για την αντιμετώπιση των αλλεργιών είναι η ανοσοθεραπεία, τα λεγόμενα «εμβόλια κατά της αλλεργίας», που διενεργείται από τους αλλεργιολόγους όχι μόνο σε νοσοκομεία, αλλά και σε ιατρεία.

Πρόκειται για μια διαδικασία όπου χορηγούνται τακτικά στον ασθενή μικρές και προοδευτικά αυξανόμενες δόσεις από το ή τα αλλεργιογόνα στα οποία αντιδρά έντονα ο οργανισμός του (ενέσιμα ή από το στόμα, σε μορφή σταγόνων ή δισκίων).

Κάποια στιγμή, οι δόσεις σταθεροποιούνται, προκειμένου να επιτευχθεί συντήρηση της κατάστασης, ενώ η όλη θεραπεία διαρκεί τρία χρόνια. Η ανοσοθεραπεία αυτή βασίζεται στην απευαισθητοποίηση καθώς σιγά σιγά το ανοσοποιητικό σύστημα συνηθίζει το αλλεργιογόνο, με αποτέλεσμα η αλλεργική αντίδραση που εκδηλώνει να είναι περιορισμένη αρχικά και μηδενική τελικά (ανοσολογική ανοχή).

Πρόκειται για μια πολύ αποδοτική μέθοδο που, με το πέρασμα των χρόνων, γίνεται όλο και πιο στοχευμένη και, ως εκ τούτου, ακόμα πιο αποτελεσματική.

Ευχαριστούμε τον Μανώλη Μανουσάκη, αλλεργιολόγο, διευθυντή της Αλλεργιολογικής Μονάδας, Νοσοκομείο Παίδων «Αγλαΐα Κυριακού», για τη συνεργασία.