Οι περισσότεροι από μας –αν όχι όλοι– αναρωτιόμαστε συχνά τι θα μπορούσαμε να κάνουμε ώστε να φροντίσουμε και, τελικά, να αναβαθμίσουμε την υγεία μας, με απώτερο σκοπό να ζήσουμε πολλά και όμορφα χρόνια. Η ανακάλυψη της συνταγής της καλής υγείας και της μακροζωίας είναι ζητούμενο όχι μόνο του σημερινού ανθρώπου, αλλά και όλων όσοι έζησαν σε κάθε εποχή και φάση της ιστορίας. Οι ερωτήσεις πολλές: Τι πρέπει να κάνουμε για να παραμένουμε υγιείς και να έχουμε ποιότητα στην καθημερινότητά μας; Πόσο σημαντική είναι η πρόληψη; Ποιες συνήθειες θα πρέπει να υιοθετήσουμε και ποιες να ξεχάσουμε διά παντός; Υπάρχουν συγκεκριμένα πράγματα που πρέπει να προσέχουμε περισσότερο; Η απάντηση σε όλα τα παραπάνω θα μας βοηθήσει να καταρτίσουμε ένα αποτελεσματικό πλάνο ώστε να κατακτήσουμε τη μακροζωία.
Η καλύτερη θεραπεία είναι η πρόληψη
Το έχουμε ακούσει πολλές φορές. Ίσως, μάλιστα, κάποιοι από μας να έχουμε και τη σχετική εμπειρία. Να δώσαμε δηλαδή σημασία σε ένα ή περισσότερα συμπτώματα που μας θορύβησαν, να τα διερευνήσαμε και να αντιμετωπίσαμε έγκαιρα και, κατ’ επέκταση, αποτελεσματικά ό,τι πρόβλημα υπήρχε. Όμως η πρόληψη είναι και άλλα, πολύ περισσότερα. Είναι και η συμμόρφωση στις προτροπές των ειδικών (π.χ., να κόψουμε το κάπνισμα ή να χάσουμε κάποια κιλά), η λήψη της φαρμακευτικής αγωγής μας και η διενέργεια των εξετάσεων που θα μας συστήσει ο γιατρός. Επιπλέον, σχετίζεται και με τα εμβόλια που θα πρέπει να κάνουμε τόσο οι ενήλικοι, ανάλογα με τη συμβουλή του γιατρού μας, όσο και τα παιδιά, ακολουθώντας τις οδηγίες του παιδιάτρου. Φυσικά, τεράστια είναι και η σημασία του τσεκάπ μία φορά το χρόνο – εκτός αν έχουμε διαφορετικές συστάσεις από το γιατρό μας. Αυτές οι προληπτικές εξετάσεις περιλαμβάνουν αιματολογικές, έλεγχο της αρτηριακής πίεσης, καρδιολογικές, γυναικολογικές (τεστ Παπ, μαστογραφία κ.ά.), κολονοσκόπηση καθώς και επίσκεψη στον οφθαλμίατρο, τον ωτορινολαρυγγολόγο και τον οδοντίατρο όχι μόνο όταν παρατηρούμε κάποιο σύμπτωμα, αλλά σε τακτική, ετήσια –ή και εξαμηνιαία, σε κάποιες περιπτώσεις– βάση.
Ας μην ξεχνάμε ότι η όραση και η ακοή μας επηρεάζονται με την πάροδο των χρόνων, κάτι που μας καθιστά πιο επιρρεπείς σε ατυχήματα –η μειωμένη ακοή που δεν διορθώνεται με ακουστικό έχει επιπλέον συνδεθεί και με άνοια–, αλλά και υποβαθμίζει την ποιότητα της ζωής μας. Τέλος, όταν υποφέρουμε ή έχουμε ενδείξεις ή κληρονομικότητα για μια πάθηση (π.χ., για σακχαρώδη διαβήτη, κάποιες μορφές καρκίνου, καρδιολογικά θέματα κ.λπ.), είναι υψίστης σημασίας η επίσκεψη στον ειδικό γιατρό, που θα μας καθοδηγήσει σωστά.
«Εγκλήματα» κατά της μακροβιότητάς μας
Οι ειδικοί μιλούν για τα αποκαλούμενα «εγκλήματα» που εμείς οι ίδιοι κάνουμε όσον αφορά τη μακροζωία μας διακρίνοντάς τα στα εκ διαπράξεως (τα συνειδητά) και στα εκ παραλείψεως (όσα αμελούμε σχετικά με την προστασία της υγείας μας). Για παράδειγμα, εγκλήματα εκ διαπράξεως είναι το κάπνισμα, η υπερκατανάλωση αλκοόλ και η κακή διατροφή και εκ παραλείψεως η απουσία σωματικής άσκησης, η παχυσαρκία και το ότι δεν ελέγχουμε την αρτηριακή πίεση ή την υπερχοληστεριναιμία μας. Υπονομεύουμε όμως και με άλλους τρόπους τη μακροημέρευσή μας, όπως όταν δεν φοράμε ζώνη στο αυτοκίνητο ή κράνος στο μηχανάκι. Η αποφυγή των ατυχημάτων είναι ένας βασικός παράγοντας για να ζήσουμε πολλά και καλά χρόνια.
Μακροζωία: Η σημασία της σωστής διατροφής
Οι Έλληνες είχαμε πάντα το προνόμιο της μεσογειακής δίαιτας (άφθονα φρέσκα λαχανικά και φρούτα, όσπρια, ελαιόλαδο, ψάρια, δημητριακά και πολύ περιορισμένο κόκκινο κρέας και ζάχαρη), που είναι από τις πιο υγιεινές παγκοσμίως και έπαιζε τεράστιο ρόλο στην προοπτική ζωής των προγόνων μας, οι οποίοι στο παρελθόν θεωρούνταν από τους μακροβιότερους λαούς στον πλανήτη. Τα τελευταία χρόνια, όμως, έχουμε υιοθετήσει ένα δυτικό τρόπο διατροφής, που περιλαμβάνει πολλά έτοιμα γεύματα, φαγητό απέξω και λιγότερα αγνά και προσεγμένα υλικά, επιβαρύνοντας τόσο την υγεία μας όσο και τη μακροζωία μας. Σε κάθε περίπτωση, μια ιδανική διατροφή θα πρέπει να είναι χαμηλή σε κορεσμένα λιπαρά, να περιέχει πολλά φρούτα και λαχανικά, δημητριακά ολικής άλεσης, λιπαρά ψάρια και μικρές ποσότητες γαλακτοκομικών προϊόντων με χαμηλά λιπαρά και άπαχου κρέατος. Άλλος ένας σημαντικός κανόνας της μακροβιότητας είναι η διατήρηση του βάρους μας σε υγιή επίπεδα. Επιπλέον, για να είμαστε πάντα ενυδατωμένοι, πρέπει να πίνουμε πολύ νερό.
Ζωή χωρίς τσιγάρο
Όλοι γνωρίζουμε ότι το κάπνισμα απειλεί με πολλούς τρόπους την υγεία μας. Το καλό νέο είναι ότι αν σταματήσουμε να καπνίζουμε, ανεξάρτητα από την ηλικία μας, θα βελτιωθούν η κυκλοφορία,
η πνευμονική και η καρδιακή ικανότητα και η ενέργειά μας.
Λιγότερο αλκοόλ
Ούτως ή άλλως, ενδείκνυται να πίνουμε όσο το δυνατόν λιγότερο αλκοόλ. Σίγουρα, όμως, τόσο οι άντρες όσο και οι γυναίκες, δεν πρέπει να ξεπερνάμε τις 14 μονάδες αλκοόλης εβδομαδιαίως. Πολύ σημαντική είναι επίσης η αποχή από τα οινοπνευματώδη ποτά τουλάχιστον δύο με τρεις ημέρες την εβδομάδα.
Άσκηση: Απαραίτητη για τη μακροζωία
Καλό είναι να ασκούμαστε σε καθημερινή βάση. Με αυτό τον τρόπο, κρατιόμαστε σε φόρμα, είμαστε πιο ευλύγιστοι, υποφέρουμε λιγότερο από πόνους, κοιμόμαστε καλύτερα, έχουμε περισσότερη ενέργεια και δύναμη και μειώνουμε τον κίνδυνο παχυσαρκίας, καρδιακών παθήσεων, εγκεφαλικών επεισοδίων, διαβήτη, ακόμα και καρκίνου. Ο στόχος είναι τα 150 λεπτά δραστηριότητας μέτριας έντασης την εβδομάδα, όπως και οι ασκήσεις ενδυνάμωσης δύο φορές την εβδομάδα.
Ο ποιοτικός ύπνος
Όσο μεγαλώνουμε, ο ύπνος μας παύει να είναι απρόσκοπτος, ήρεμος και εύκολος. Κάποιοι δυσκολευόμαστε να αποκοιμηθούμε, άλλοι να κοιμηθούμε χωρίς διακοπές και ορισμένοι ξυπνάμε πολύ νωρίς το πρωί. Το αποτέλεσμα είναι να στερεύουμε από ενέργεια, να νιώθουμε κουρασμένοι και να έχουμε πεσμένη διάθεση. Ο κακός ύπνος όμως έχει συνδεθεί και με την παχυσαρκία, τα προβλήματα των οστών κ.ά. Σύμφωνα με τις γενικές οδηγίες, πρέπει να κοιμόμαστε επτά με οκτώ ώρες την ημέρα, όχι όμως περισσότερο. Για να τα καταφέρουμε, διαμορφώνουμε και οι ίδιοι τις συνθήκες που θα μας εξασφαλίσουν έναν καλό ύπνο: φροντίζουμε ώστε η κρεβατοκάμαρά μας να έχει μια μέση θερμοκρασία και να είναι καλά αερισμένη, σκοτεινή και χωρίς θορύβους. Το να προσπαθούμε να ξαπλώνουμε την ίδια ώρα κάθε βράδυ, αφού έχουμε πιει ένα ζεστό ρόφημα, όπως γάλα ή χαμομήλι, θα μας βοηθήσει επίσης. Υπάρχουν και κάποιες έρευνες που ισχυρίζονται ότι η μεσημεριανή ανάπαυση μπορεί να συμβάλλει στην προοπτική της μακροζωίας καθώς μας αποφορτίζει και μας ανοίγει ορίζοντες αισιοδοξίας.
Άγχος Vs θετικής σκέψης και πίστης
Έχει παρατηρηθεί ότι οι θετικοί άνθρωποι, όπως και οι θρησκευόμενοι –οι οποίοι έχουν και το ατού της νηστείας, που τους κινητοποιεί να τρέφονται πιο υγιεινά–, συχνά ζουν περισσότερο και καλύτερα, με λιγότερες ανησυχίες και έγνοιες. Είναι δύσκολο να μετρηθούν η αισιόδοξη σκέψη και η πίστη, αλλά ο αντίποδας, το άγχος, σίγουρα επηρεάζει αρνητικά το ενδεχόμενο μακροβιότητας και επιδεινώνει διάφορα προβλήματα, όπως, για παράδειγμα, τα καρδιολογικά.
Ο ρόλος της κληρονομικότητας
Οι επιστήμονες θεωρούν ότι υπάρχουν κάποια γονίδια που σχετίζονται με τη μακροζωία, όπως, αντίστοιχα, και κάποια άλλα που προδιαθέτουν σε συγκεκριμένες ασθένειες. Όπως καταλαβαίνουμε, λοιπόν, εκτός από την πρόληψη και τον τρόπο με τον οποίο θα επιλέξουμε να ζήσουμε –και είναι σκόπιμο να είναι όσο το δυνατόν πιο υγιεινός–, δεν μπορούμε να κάνουμε πολλά για να επέμβουμε στο DNA μας.
Μακροζωία: Ποιοι ζουν περισσότερα και καλύτερα χρόνια
- Οι παντρεμένοι άντρες – πιθανότατα επειδή οι σύζυγοί τους τους φροντίζουν και τους υπενθυμίζουν τις προληπτικές εξετάσεις τους.
- Οι γυναίκες, γιατί ασχολούνται σπανιότερα με βαριά και επικίνδυνα επαγγέλματα, είναι πιο κοινωνικές, αλλά και πιο συνετές όσον αφορά τα πιθανά ατυχήματα και δεν αμελούν την πρόληψη.
- Όσοι είναι εξωστρεφείς και έχουν πολλούς φίλους ή και κάποιο κατοικίδιο.
- Οι άνθρωποι με πνευματική εγρήγορση και μόρφωση.
- Εκείνοι που δεν χάνουν ποτέ τη θέληση και το ενδιαφέρον τους για ζωή.
Ευχαριστούμε τον δρα Αναστάσιο Σπαντιδέα, κλινικό φαρμακολόγο-παθολόγο, για τη συνεργασία
