Με την ονομασία «Άσκηση Polaris», ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), κάλεσε ειδικούς από 15 χώρες να αντιμετωπίσουν μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης για την υγεία, κάνοντας προσομοίωση ενός ξεσπάσματος μιας φανταστικής ιογενούς ασθένειας, με την ονομασία «mammothpox». Στη διήμερη άσκηση ετοιμότητας για πιθανή πανδημία συμμετείχαν περισσότεροι από 350 ειδικοί έκτακτης ανάγκης υγείας με την αποστολή να περιορίσουν την εξάπλωση του παθογόνου οργανισμού που είχε εμφανιστεί από το πτώμα ενός μαμούθ.
Αν και ο ιός ήταν φανταστικός, οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι η απειλή των «ιών ζόμπι» που θα μπορούσαν να αναδυθούν από το λιώσιμο των πάγων λόγω της κλιματικής αλλαγής, προκαλώντας μια νέα πανδημία, είναι πραγματική.
Οι ειδικοί έχουν διαπιστώσει ότι τα λεγόμενα «μικρόβια του Μαθουσάλα» μπορούν να παραμένουν ανενεργά στο έδαφος και στα σώματα των παγωμένων ζώων, όπως τα μαμούθ, για δεκάδες χιλιάδες χρόνια.
Αν μια τέτοια ασθένεια εμφανιζόταν ξανά, το σώμα μας δεν θα είχε φυσικές άμυνες για να αντιμετωπίσει την μόλυνση, όπως ακριβώς συνέβη όταν ο ιός Covid εμφανίστηκε για πρώτη φορά.
Η άσκηση πραγματοποιήθηκε λίγες μέρες μετά από την προειδοποίηση μιας διεθνούς ομάδας επιστημόνων ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη αυξάνει τις ευκαιρίες αυτών των μικροοργανισμών να μεταπηδήσουν σε ζωντανά ζώα και ανθρώπους.
Ο Δρ. Χαλέντ Αμπάς, ειδικός στις επιστήμες περιβαλλοντικής υγείας από το Πανεπιστήμιο του Σαρτζάχ στο Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και συν-συγγραφέας της μελέτης, δήλωσε:
«Η κλιματική αλλαγή δεν λιώνει μόνο τον πάγο, λιώνει και τα φράγματα μεταξύ των οικοσυστημάτων, των ζώων και των ανθρώπων».
Πανδημία από ιούς «ζόμπι»: Τα έγγραφα του ΠΟΥ περιγράφουν τον κίνδυνο
«Η επιστημονική έρευνα έχει αποδείξει ότι οι αρχαίοι ιοί μπορούν να παραμένουν βιώσιμοι στον πάγο για χιλιάδες χρόνια. Το λιώσιμο των πάγων λόγω της κλιματικής αλλαγής έχει προκαλέσει ανησυχίες για την πιθανή απελευθέρωση παθογόνων οργανισμών που είναι άγνωστοι στη σύγχρονη ιατρική».
Στην Άσκηση Polaris, ο ιός «mammothpox» ήταν ένας θανατηφόρος παθογόνος οργανισμός που σχετίζεται στενά με την πλέον εξαφανισμένη ευλογιά και την τρέχουσα εξάπλωση της ευλογιάς των πιθήκων, που ονομάζεται mpox.
Η ευλογιά εκτιμάται ότι σκότωσε περίπου μισό δισεκατομμύριο ανθρώπους πριν από την εξάλειψή της το 1980. Η ευλογιά των πιθήκων έχει πολύ χαμηλότερο ποσοστό θνησιμότητας, αλλά μπορεί να είναι εξίσου θανατηφόρα.
Το σενάριο του «mammothpox» σχεδιάστηκε έτσι ώστε να είναι ελεγχόμενο, εφόσον οι χώρες συνεργάζονταν για να περιορίσουν την εξάπλωση. Ανάμεσα στις συμμετέχουσες χώρες ήταν εκπρόσωποι από τη Δανία, τη Σομαλία, το Κατάρ, τη Γερμανία, τη Σαουδική Αραβία και την Ουκρανία. Σε κάθε χώρα δόθηκε σκόπιμα μόνο ένα μέρος του παζλ, με τις αντίστοιχες εξάρσεις «mammothpox» να διαφέρουν ελαφρώς, προκειμένου να αξιολογηθεί πόσο καλά μοιράζονταν οι πληροφορίες.
Τη δεύτερη μέρα, οι συμμετέχοντες ενημερώθηκαν ότι η πρόοδος στην εξάρθρωση του ιού εμποδιζόταν από την πολιτική και τις διαφορετικές στρατηγικές μεταξύ των κρατών.
Τελικά, η ομάδα κατάφερε να θέσει την έξαρση του «mammothpox» υπό έλεγχο.
«Η πραγματική έξαρση θα είναι πολύ πιο περίπλοκη»
Ωστόσο, ο ΠΟΥ έχει αναγνωρίσει ότι μια πραγματική έξαρση θα είναι πολύ πιο περίπλοκη όσον αφορά τη διεθνή συνεργασία. Εν τω μεταξύ, η απειλή των παγωμένων παθογόνων που μολύνουν τους ανθρώπους αυξάνεται. Το 2014, επιστήμονες απομόνωσαν ιούς από τους πάγους στη Σιβηρία και έδειξαν ότι θα μπορούσαν να μολύνουν ζωντανά κύτταρα, παρά το γεγονός ότι είχαν παγώσει για χιλιάδες χρόνια. Ομοίως, το 2023, οι επιστήμονες «ανέστησαν» με επιτυχία έναν ιό αμοιβάδας που είχε παγώσει για 48.500 χρόνια.
Ενώ οι ερευνητές εκτιμούν ότι μόνο ένας στους 100 αρχαίους παθογόνους οργανισμούς θα μπορούσε να διαταράξει το οικοσύστημα, ο τεράστιος όγκος που αποδρά από τον πάγο καθιστά ένα επικίνδυνο περιστατικό πιο πιθανό. Και έχουν ήδη συμβεί περιστατικά που δείχνουν τους πιθανούς κινδύνους.
