Λίγα πράγματα είχαμε σίγουρα σε αυτή τη ζωή: Ο ουρανός είναι μπλε, δύο και δύο κάνουν τέσσερα, ο ήλιος ανατέλλει από την ανατολή και η θάλασσα είναι γαλάζια… Τώρα, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Nagoya διαψεύδουν το τελευταίο και λένε ότι οι ωκεανοί της Γης δεν είχαν πάντα το χαρακτηριστικό γαλάζιο χρώμα. Μάλιστα, ενδέχεται να αλλάξουν πάλι χρώμα στο μέλλον!
Σύμφωνα με τη μελέτη τους που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Nature, τα νερά των ωκεανών ίσως είχαν πράσινη απόχρωση εξαιτίας της διαφορετικής χημείας τους και της πρώιμης μορφής της φωτοσύνθεσης.
Πώς έμοιαζε η Γη πριν 3,8 δισ. χρόνια
Συγκεκριμένα, κατά την Αρχαϊκή και Παλαιοπροτεροζωική εποχή, οι ωκεανοί φιλοξενούσαν μονοκύτταρους οργανισμούς, ενώ οι στεριές ήταν έρημες και βραχώδεις. Η βροχή που έπεφτε στα ηπειρωτικά πετρώματα διέλυε τον σίδηρο, ο οποίος στη συνέχεια μεταφερόταν στους ωκεανούς από τα ποτάμια. Άλλες πηγές σιδήρου ήταν τα ηφαίστεια στον πυθμένα των ωκεανών.
Πριν την άνοδο της φωτοσύνθεσης και την απελευθέρωση οξυγόνου, οι ωκεανοί της Γης περιείχαν διαλυμένο σίδηρο. Η σταδιακή απελευθέρωση οξυγόνου κατά την Αρχαϊκή εποχή οδήγησε στην οξείδωση του σιδήρου, δημιουργώντας συγκεντρώσεις οξειδωμένων σωματιδίων αρκετές ώστε να δώσουν στο νερό πράσινη απόχρωση. Μόλις ο σίδηρος στους ωκεανούς οξειδώθηκε πλήρως, εμφανίστηκε ελεύθερο οξυγόνο (O₂) στους ωκεανούς και την ατμόσφαιρα της Γης.
Οι αλλαγές στη χημεία των ωκεανών έγιναν σταδιακά — η Αρχαϊκή περίοδος διήρκεσε 1,5 δισεκατομμύριο χρόνια, περισσότερο από το μισό της ιστορίας της Γης. Συγκριτικά, η εμφάνιση και εξέλιξη της πολύπλοκης ζωής καταλαμβάνει μόλις το 1/8 αυτής της ιστορίας. Είναι πολύ πιθανό ότι το χρώμα των ωκεανών μεταβαλλόταν προοδευτικά ή και περιοδικά, κάτι που εξηγεί γιατί τα κυανοπράσινα φύκη εξέλιξαν και τους δύο τύπους φωτοσυνθετικών χρωστικών. Η χλωροφύλλη είναι πιο αποτελεσματική στο λευκό φως — το είδος φωτός που έχουμε σήμερα — οπότε η ικανότητα αξιοποίησης τόσο του πράσινου όσο και του λευκού φωτός θα προσέφερε ένα εξελικτικό πλεονέκτημα.
Οι ωκεανοί αλλάζουν χρώμα
Αν τα επίπεδα θείου στη Γη ήταν ιδιαίτερα αυξημένα, οι ωκεανοί θα μπορούσαν να αποκτήσουν μωβ απόχρωση — ένα ενδεχόμενο που συνδέεται με έντονη ηφαιστειακή δραστηριότητα και χαμηλά επίπεδα οξυγόνου στην ατμόσφαιρα, ευνοώντας την εξάπλωση μωβ θειούχων βακτηρίων.
Επιπλέον, καθώς ο ήλιος μας γερνά, θα γίνεται πιο φωτεινός, προκαλώντας αυξημένη εξάτμιση νερού και έντονη υπεριώδη ακτινοβολία. Αυτό μπορεί να ευνοήσει την ανάπτυξη μωβ θειούχων βακτηρίων που ζουν σε βαθιά, χωρίς οξυγόνο νερά. Οι ωκεανοί ενδέχεται να αποκτήσουν μωβ, καφέ ή πράσινες αποχρώσεις, καθώς το φυτοπλαγκτόν μειώνεται.
Θεωρητικά, οι ωκεανοί θα μπορούσαν επίσης να αποκτήσουν κόκκινο χρώμα, ειδικά σε ζεστά τροπικά κλίματα, όταν οξειδωμένος σίδηρος με κόκκινη απόχρωση προέρχεται από τη διάβρωση των πετρωμάτων και μεταφέρεται στη θάλασσα μέσω ποταμών ή ανέμων.
Αντίστοιχα, η κυριαρχία ενός συγκεκριμένου τύπου άλγης που σχετίζεται με τις «κόκκινες παλίρροιες» θα μπορούσε επίσης να δώσει στους ωκεανούς κοκκινωπό χρώμα. Αυτά τα κόκκινα φύκη είναι κοινά σε περιοχές με έντονη συγκέντρωση λιπασμάτων όπως το άζωτο. Στους σύγχρονους ωκεανούς, αυτό τείνει να συμβαίνει σε ακτές κοντά σε αποχετευτικούς αγωγούς.
«Σε γεωλογικές χρονικές κλίμακες τίποτα δεν είναι μόνιμο και επομένως οι αλλαγές στο χρώμα των ωκεανών μας είναι αναπόφευκτες», καταλήγουν οι συγγραφείς της μελέτης.
