Τι έλεγε ο Τύπος για τον θρυλικό «Σαρλό»

Στις 16 Απριλίου 1889 γεννήθηκε στο Λονδίνο ο Τσάρλς Σπένσερ Τσάπλιν, γιος καλλιτεχνών, ο οποίος, ως ηθοποιός, θα γινόταν παγκοσμίως γνωστός με το όνομά του, Τσάρλι Τσάπλιν, αλλά και με το όνομα του κινηματογραφικού του χαρακτήρα, που αγαπήθηκε όσο λίγοι στην ιστορία του παγκόσμιου σινεμά, του Σαρλό.

Ο Τσάρλι Τσάπλιν κατέγραψε μια εντυπωσιακή καριέρα, όντας κορυφαία προσωπικότητα του βωβού και ομιλούντος κινηματογράφου, και εξελίχθηκε σε διαχρονικό σύμβολο της 7ης Τέχνης, συμμετέχοντας σε κινηματογραφικές ταινίες, ως ηθοποιός και κατόπιν και ως δημιουργός, από τις αρχές τις δεκαετίας του 1910 ως τα μέσα της δεκαετίας του 1960.

Ο Τσάρλι Τσάπλιν υπήρξε ο πρώτος παγκόσμιος σταρ του κινηματογράφου και μέσα από τον Τύπο των αρχών του 20ου αιώνα παρακολουθούμε τον αντίκτυπο που προκαλούσε στις ημέρες της μεγάλης του δόξας.

Ο Σαρλό

Γράφει το «ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ» της 23ης Μαρτίου 1928, όταν η φρενίτιδα για τον «Σαρλώ» κυρίευε τον κόσμο:

«Πραγματικά, υπάρχουν στα μυθιστορήματα μερικοί τύποι που από τη στιγμή που θα συλληφθούν στο μυαλό του συγγραφέως, γίνονται ανεξάρτητοι, ζουν μια ζωή δική τους και υποχρεώνουν τον συγγραφέα από δημιουργός που ήταν να γίνη ο απλούς πλέον βιογράφος τους.

»Άλλοι δε πάλιν ξεπερνούν κατά πολύ την προσωπικότητα του συγγραφέως των, όπως ο δον Κιχώτης του Θερβάντες.

»Το ίδιο συνέβη με τον τύπο του “Σαρλώ” που εδημιούργησε στην οθόνη ο Τσάρλι Τσάπλιν. Στην αρχή ο “Σαρλώ” δεν ήταν παρά ένα γελωτοποιός, ένας κακόμοιρος κλόουν προωρισμένος να τρώει κλωτσιές και να κάνη γκάφες για να γελάη το αφελές αμερικανικό κοινό.

»Σιγά-σιγά όμως ο τύπος του Σαρλώ επεβλήθη επί του δημιουργού του και σήμερα ο Τσάρλι Τσάπλιν δεν είνε πλέον παρά ο ερμηνευτής του. Αυτός που υπαγορεύει  είναι ο Σαρλώ.

»Και αυτό που βλέπουμε στην οθόνη, με τον “Χρυσοθήρα”, το “Παιδί” ή το “Ιπποδρόμιο”, είνε η ψυχή, η βαθειά ανθρώπινη ψυχή του Σαρλώ.

»Ο φτωχός κλόουν μας διηγείται πλέον το δράμα του – το οποίο τυχαίνει να είνε και το δράμα τόσων ανθρώπων.

Θησαυρός αγνότητας

»Τι είνε ο Σαρλώ; Για μένα ο άνθρωπος που κλείνει μέσα του θησαυρούς αγνότητος, καλωσύνης και αγάπης, αλλά τον οποίο κανείς δεν τον προσέχει γιατί δεν έχει τα εξωτερικά εκείνα χαρίσματα που κάνουν εντύπωσι στον κόσμο κι ο οποίος, επειδή το ξέρει, σκύβει πάντα το κεφάλι και καταπνίγει με στωικότητα -σπαραχτική- κάθε όνειρο που η ψυχή του ή μία θλιβερή παρεξήγησις τον άφησαν μια στιγμή να πιστέψη ως δυνατή πραγματικότητα.

»Ω βέβαια, ο Σαρλώ δεν είναι αυτό μόνο. Συμβολικός άνθρωπος, στο ίδιο επίπεδο που είνε ο δον Κιχώτης ή ο Χάμλετ, ο Σαρλώ σήμερα εκφράζει διάφορες πλευρές της αιώνιας ανθρώπινης τραγωδίας.

»Όσοι σταματάν στα τσαλίμια του μόνο, και γελάν μ’ αυτά, είνε οι άνθρωποι οι οποίοι ή δεν επόνεσαν ή είνε ανίκανοι να πάνε ως το βάθος του δράματος. Οι άλλοι, αν γελάνε μ’ αυτόν, το κάνουν όπως ο Φιγαρώ: για να μην κλάψουν…

Η επανάσταση του ομιλούντος κινηματογράφου

Προς τα τέλη της δεκαετίας του ’20 γίνεται το μεγάλο άλμα και ο κινηματογράφος αποκτά φωνή. Ήταν ένα μεγάλο σοκ τόσο για το κοινό όσο και για τους ηθοποιούς και δημιουργούς. Το «ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ» δημοσιεύει τις πρώτες εντυπώσεις του Τσάρλι Τσάπλιν:

«Η πρώτη μου εντύπωσις δεν υπήρξε διόλου καλή. Το μικρόφωνον ενώπιον του οποίου με ετοποθέτησαν, μου εφάνη ως κάτι το εντελώς μυστηριώδες, προσεπάθησα να φέρω αντίστασιν με όλας μου τας δυνάμεις, έγινα κατακόκκινος από την οργήν, εξέβαλα κραυγάς και έξαφνα άναψαν τα φώτα.

»Αργότερα ήκουσα κατάπληκτος την φωνήν μου. Δυστυχώς είνε τελείως αδύνατον, να προβληθή ενώπιον του κοινού η πρώτη αυτή ομιλούσα ταινία μου, το γύρισμα της οποίας επροχώρησεν εις μήκος πενήντα μέτρων. Το κοινόν δεν θα ήκουε παρά φωνάς και ύβρεις!

»Εν τοσούτω είμαι υποχρεωμένος να ομολογήσω ότι από τεχνικής απόψεως τα πράγματα επήγαν θαυμάσια. Να βλέπω επί της οθόνης την σκιάν μου και να την ακούω να ομιλή! Ομολογώ ότι το πράγμα μου έκαμε καταπληκτικήν εντύπωσιν. Κρίμα που υπήρξα τόσον αγενής».

Ο ψυχισμός του Τσάπλιν

Τα «ΑΘΗΝΑΪΚΑ ΝΕΑ» της 20ης Σεπτεμβρίου 1931 δημοσιεύουν κείμενο του άγγλου συγγραφέα και στενού φίλου του Τσάρλι Τσάπλιν, Tόμας Μπορκ.

«Τι περισσότερες φορές σας δίδει την εντύπωσιν, ότι ζητεί να βρη τον πραγματικόν Τσάρλι Τσάπλιν. Τούτο ίσως εξηγεί μερικά αινιγματώδη, ανεξήγητα σημεία του χαρακτήρος του.

»Εξηγεί την εξωτερικήν του θερμότητα και την εσωτερικήν του ψυχρότητα. Εξηγεί διατί είνε ο μόνος καλλιτέχνης του κινηματογράφου, ο οποίος κατέκτησεν όλον τον κόσμον – διότι είνε και αυτός όπως τόσα εκατομμύρια αφανών ανθρώπων, ο ταξειδιώτης που διαρκώς ερευνά να βρη κάτι καλλίτερο, κάτι που θα του δώση την χαράν, χωρίς να ξέρη και ο ίδιος τι είνε αυτό.

»Αυτό είνε το ανθρώπινον ένστικτον, εις όλας δε τας φυλάς, πολιτισμένας και αγρίας θα βρήτε ανθρώπους, οι οποίοι δεν έχουν συμφιλιωθη με το ένστικτον τούτο.

»Απευθύνεται προς τους ταπεινούς και τους απλούς και μολονότι ούτοι δεν έχουν κληρονομήσει την γην, εν τούτοις αποτελούν το μεγάλον όγκον του πληθυσμού της.

»Η ζωτικότης του είναι αφάνταστος. Θα έλεγε κανείς ότι καταναλίσκει και το τελευταίον δράμι της ζωής του εις ό,τι αναλαμβάνει.

»Το παιδάκι που ελαφρά παίρνει την αναπνοήν του και νοιώθει σε κάθε του μέλος, σε κάθε του ίνα την ζωή του αέρος, δεν είνε τίποτε παραβαλλόμενον προς την τεραστίαν ζωτικότητα του Τσάρλι».

*Από τον Γιάννη Θ. Διαμαντή