Μικροβιακή αντοχή (ΜΑ) είναι η ικανότητα των μικροοργανισμών να επιβιώνουν ή να αναπτύσσονται παρά τις αντιμικροβιακές ουσίες που κανονικά αναστέλλουν ή σκοτώνουν τον εν λόγω μικροοργανισμό. Τα υπερβακτήρια (superbugs) είναι βακτήρια που έχουν αναπτύξει ανθεκτικότητα στα περισσότερα ή και σε όλα τα γνωστά αντιβιοτικά. Αυτό τα καθιστά εξαιρετικά δύσκολα στη θεραπεία, με αποτέλεσμα να επιβιώνουν να πολλαπλασιάζονται ελεύθερα και να μεταφέρουν την αντοχή στις επόμενες γενιές μικροβίων. Έτσι επικρατούν και να αναπτύσσονται στις χλωρίδες ανθρώπων και ζώων, οδηγώντας σε σοβαρές λοιμώξεις που μπορεί να είναι απειλητικές για τη ζωή.
Θανατηφόρες οι λοιμώξεις που σχετίζονται με τα υπερβακτήρια
Εκατομμύρια άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο εξαιτίας της εξάπλωσης της μικροβιακής αντοχής, και ο αριθμός αναμένεται να αυξηθεί τα επόμενα 25 χρόνια.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις, μέχρι το 2050, τα ποσοστά θανάτων από AMR (Antimicrobial Resistance) – βακτηρίων που διαθέτουν μικροβιακή αντοχή – θα έχουν διπλασιαστεί, ενώ τα στοιχεία δείχνουν ότι σχεδόν 40 εκατομμύρια άνθρωποι θα χάσουν τη ζωή τους από υπερβακτήρια τα επόμενα 25 χρόνια, με τα παιδιά και τους ηλικιωμένους να κινδυνεύουν ιδιαίτερα.
Συγκεκριμένα, περισσότερα από τρία εκατομμύρια παιδιά έχασαν τη ζωή τους το 2022 σε όλο τον κόσμο, εξαιτίας λοιμώξεων που σχετίζονται με τη μικροβιακή αντοχή, σύμφωνα με μελέτη που παρουσιάστηκε στο συνέδριο της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Κλινικής Μικροβιολογίας και Λοιμωδών Νοσημάτων ESCMID Global2025.
Οι ερευνητές εξηγούν ότι υπάρχουν πολλοί παράγοντες συμβάλλουν στη σοβαρότητα της μικροβιακής αντοχής, κυρίως σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, συμπεριλαμβανομένων των γεμάτων νοσοκομείων και της κακής υγιεινής. Τα αδύναμα μέτρα πρόληψης λοιμώξεων διευκολύνουν την εξάπλωση ανθεκτικών παθογόνων σε περιβάλλοντα υγειονομικής περίθαλψης και κοινότητες. Λόγω της έλλειψης διαγνωστικών εργαλείων και των ανησυχιών για λανθασμένη διάγνωση, η υπερβολική χρήση και η κατάχρηση αντιβιοτικών είναι επίσης διαδεδομένες σε αυτές τις περιοχές. Επιπλέον, πολλές χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος στερούνται αποτελεσματικών εθνικών προγραμμάτων επιτήρησης και διαχείρισης μικροβίων, γεγονός που καθιστά δύσκολη την παρακολούθηση των τάσεων αντοχής και τη θέσπιση αποτελεσματικών πρωτοκόλλων θεραπείας.
«Η αυξημένη χρήση των αντιβιωτικών, ειδικά χωρίς προσεκτική εποπτεία, αυξάνει τον κίνδυνο αντοχής και περιορίζει τις μελλοντικές επιλογές θεραπείας. Εάν τα βακτήρια αναπτύξουν αντοχή σε αυτά τα αντιβιοτικά, θα υπάρχουν λίγες, αν υπάρχουν, εναλλακτικές λύσεις για τη θεραπεία πολυανθεκτικών λοιμώξεων», υπογραμμίζουν οι συγγραφείς της μελέτης.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει χαρακτηρίσει τα υπερβακτήρια ως «μία από τις μεγαλύτερες απειλές για την παγκόσμια δημόσια υγεία και ανάπτυξη», καθώς:
- Μπορούν να προκαλέσουν θανατηφόρες λοιμώξεις που δεν ανταποκρίνονται στα συνήθη αντιβιοτικά.
- Δυσκολεύουν τις χειρουργικές επεμβάσεις και τις θεραπείες (π.χ. χημειοθεραπείες, μεταμοσχεύσεις).
- Αυξάνουν το κόστος της υγειονομικής περίθαλψης λόγω της ανάγκης για ισχυρότερα (και ακριβότερα) φάρμακα.
- Εξαπλώνονται εύκολα σε νοσοκομεία και γηροκομεία, θέτοντας σε κίνδυνο ευπαθείς ομάδες.
Γι’ αυτό η επιστημονική κοινότητα επικεντρώνεται στην ανάπτυξη καινοτόμων φαρμάκων και εναλλακτικών θεραπειών.
