Τι είναι αυτό που μας κάνει να επιδιώκουμε συγκεκριμένους στόχους στη ζωή μας; Από τι εξαρτώνται οι στόχοι μας αυτοί; Μπορεί να προσπαθούμε να πάρουμε μια προαγωγή, να προπονηθούμε για έναν μαραθώνιο ή να μάθουμε μία νέα γλώσσα. Ποια είναι να τα κίνητρά μας όμως;
Σε νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Journal of Cross-Cultural Psychology, εξετάστηκε πώς διαφορετικοί τύποι κινήτρων για στόχους επηρεάζουν την συνολική μας αίσθηση ευημερίας.
Τα ευρήματα της έρευνας αποκαλύπτουν ορισμένα εκπληκτικά μοτίβα για τις κρυφές δυνάμεις που καθοδηγούν τις καθημερινές μας φιλοδοξίες, για τους βαθύτερους λόγους που κυνηγάμε κάποιον συγκεκριμένο στόχο και όχι κάποιον άλλο.
Η έρευνα δείχνει, λοιπόν, ότι όταν πρόκειται για την ευτυχία μας, το «γιατί» πίσω από τους στόχους μας έχει πολύ μεγαλύτερη σημασία από τους στόχους τους ίδιους.
Και βέβαια πρέπει να ληφθεί υπ’ όψιν ότι οι άνθρωποι δρούμε διαφορετικά ανάλογα με το πολιτισμικό υπόβαθρό μας.
Στόχοι: Τα 4 κίνητρα
Οι ερευνητές της εν λόγω μελέτης χώρισαν τα κίνητρα για την επίτευξη στόχων σε τέσσερις βασικές κατηγορίες.
- Πρώτον, υπάρχουν οι στόχοι που επιδιώκουμε επειδή πραγματικά ταιριάζουν με τις προσωπικές μας αξίες και μας φέρνουν χαρά (προσωπικοί αυτόνομοι λόγοι).
- Στη συνέχεια, υπάρχουν οι στόχοι που επιδιώκουμε γιατί μας συνδέουν ουσιαστικά με άλλους ανθρώπους (σχεσιακοί αυτόνομοι λόγοι).
- Από την άλλη πλευρά, κάποιοι άνθρωποι επιδιώκουν στόχους κυρίως για να αποφύγουν αρνητικά αποτελέσματα για τους ίδιους (προσωπικοί ελεγχόμενοι λόγοι)
- Και κάποιοι για να ικανοποιήσουν τις προσδοκίες άλλων (σχεσιακοί ελεγχόμενοι λόγοι).
Προσωπικά κίνητρα ή πίεση από το περιβάλλον;
Κατά την εξέταση αυτώ των διαφορετικών κινήτρων στους συμμετέχοντες στην έρευνα, που κάποιοι είχαν καταγωγή από την Αυστραλία και κάποιοι από τη Σιγκαπούρη, αναδείχθηκαν ξεκάθαρα μοτίβα.
Άτομα που επιδίωκαν να πετύχουν ένα συγκεκριμένο στόχο, επειδή εκτιμούσαν τη σύνδεση με άλλους ανθρώπους που συμμετείχαν στον εν λόγω στόχο, ανέφεραν ότι αισθάνονταν πιο ευτυχισμένα και ικανοποιημένα από τη ζωή τους, ανεξαρτήτως εθνικότητας.
Στην αντίπερα όχθη, όσοι επιδίωκαν στόχους κυρίως λόγω εξωτερικής πίεσης που δέχονταν για την υλοποίησή τους ή για να αποφύγουν συναισθήματα όπως είναι αυτό της ενοχής, παρουσίασαν χαμηλότερες βαθμολογίες ευημερίας.
Σύμφωνα με τους μελετητές, το να αισθάνονται οι άνθρωποι ότι «πρέπει» να κάνουν κάτι, αντί να το κάνουν επειδή το επιθυμούν πραγματικά και ελεύθερα, μπορεί να έχει αρνητική επίδραση στην ψυχική τους υγεία.
Οι ερευνητές ανακάλυψαν, επίσης, μια ενδιαφέρουσα πολιτισμική διαφορά στον τρόπο που τα προσωπικά κίνητρα επηρεάζουν την ευτυχία.
Οι συμμετέχοντες από τη Σιγκαπούρη, οι οποίοι επιδίωκαν στόχους , γιατί τους βρήκαν προσωπικά σημαντικούς, είχαν σημαντικά υψηλότερη ευημερία. Ωστόσο, αυτή η σύνδεση δεν παρατηρήθηκε στους συμμετέχοντες από την Αυστραλία.
Στόχοι και πολιτισμικές διαφορές
Η μελέτη περιλάμβανε σχεδόν 200 συμμετέχοντες, που προσδιόρισαν τους δύο πιο σημαντικούς προσωπικούς στόχους τους.
Στη συνέχεια, απάντησαν σε ερωτήσεις σχετικά με το γιατί επιδίωκαν αυτούς τους στόχους και αξιολόγησαν τη συνολική τους ευημερία.
Αυτό βασίστηκε στη θεωρία που υποστηρίζει ότι η ανθρώπινη συμπεριφορά καθοδηγείται είτε από εγγενή κίνητρα, όταν θέλουμε να κάνουμε πράγματα γιατί μας αποφέρουν προσωπική ικανοποίηση, είτε από εξωτερικά κίνητρα, όταν επιδιώκουμε να κάνουμε πράγματα λόγω εξωτερικών ανταμοιβών ή πιέσεων.
Προηγούμενες έρευνες έχουν δείξει ότι οι στόχοι που υποκινούνται από εγγενή κίνητρα συνήθως οδηγούν σε μεγαλύτερη ικανοποίηση και επιτυχία, ενώ οι στόχοι που προέρχονται από εξωτερικά κίνητρα συνήθως οδηγούν σε άγχος και χειρότερα αποτελέσματα.
Παρόλο που οι Σιγκαπουριανοί ήταν πιο πιθανό να επιδιώκουν στόχους για προσωπικό νόημα ή κοινωνική σύνδεση, όταν επρόκειτο για την επιδίωξη στόχων λόγω πίεσης ή ενοχής, η αρνητική επίδραση στην ευημερία ήταν η ίδια και για τις δύο κουλτούρες.
Αυτό υποδεικνύει κάποιες καθολικές τάσεις στον τρόπο που τα κίνητρα επηρεάζουν την ευτυχία μας, παρά τις πολιτισμικές διαφορές.
Όταν θέτουμε στόχους, ίσως αξίζει να ρωτήσουμε τον εαυτό μας: «Το κάνω αυτό γιατί πραγματικά έχει σημασία για μένα και μου φέρνει χαρά ή το κάνω για τους άλλους;». Οι απαντήσεις θα μας εκπλήξουν και θα μας βάλουν σε σκέψη!
