Αποκαλυπτική έρευνα του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου επαναφέρει στην επιφάνεια τις ανησυχίες σχετικά με τις επιπτώσεις της τεχνητής νοημοσύνης (AI) στην παγκόσμια αγορά εργασίας.
Σύμφωνα με τη μελέτη, περίπου το 40% των θέσεων εργασίας σε παγκόσμιο επίπεδο κινδυνεύουν να αντικατασταθούν ή να τροποποιηθούν εξαιτίας της ταχύτατης εξέλιξης της τεχνολογίας της AI. Αυτή η πρόβλεψη αναμένεται να προκαλέσει σημαντικές ανατροπές στους εργασιακούς τομείς και επηρεάζει διάφορους τομείς της οικονομίας.
Η έρευνα τονίζει ότι, παρά την αυξανόμενη παραγωγικότητα που προσφέρει η τεχνητή νοημοσύνη, εξακολουθεί να υπάρχει μεγάλη ανησυχία για το ενδεχόμενο να μην δημιουργηθούν επαρκείς νέες θέσεις εργασίας για να καλύψουν τα κενά που αφήνει η αυτοματοποίηση.
Επιπλέον, τονίζεται ότι η προετοιμασία για τη νέα εργασιακή πραγματικότητα, η επένδυση στην εκπαίδευση και η ευελιξία στην εργασία είναι κρίσιμα στοιχεία για να μετριαστούν οι αρνητικές συνέπειες για την απασχόληση.
Ποιες θέσεις εργασίας θα επηρεαστούν
Οι τομείς των καταλυμάτων, του χονδρεμπορίου και των τεχνών ενδέχεται να επηρεαστούν σοβαρά από την αυτοματοποίηση. Η αυτοματοποίηση, τα μεγάλα δεδομένα και οι οικονομικές πιέσεις φαίνεται να είναι οι κύριοι παράγοντες που θα οδηγήσουν στην απώλεια 83 εκατομμυρίων θέσεων εργασίας παγκοσμίως τα επόμενα τρία χρόνια.
Αυτό προκύπτει από έρευνα του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, το οποίο εξέτασε περισσότερες από 800 εταιρείες και 673 εκατομμύρια εργαζόμενους παγκοσμίως.
Η τεχνητή νοημοσύνη αναμένεται να είναι η κινητήρια δύναμη πίσω από αυτή την αλλαγή και θα αποτελέσει έναν από τους ταχύτερα αναπτυσσόμενους τομείς, μαζί με τις θέσεις που αφορούν στη βιωσιμότητα και την επιχειρηματική ανάλυση.
Η ανάγκη για προσαρμογή στις νέες συνθήκες της αγοράς εργασίας είναι πιο επιτακτική από ποτέ. Η εκπαίδευση και η συνεχής επαγγελματική κατάρτιση γίνονται κεντρικής σημασίας για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των εργαζομένων.
Η εξ αποστάσεως εργασία ως μία από τις λύσεις
Η έρευνα του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ υπογραμμίζει τη σημασία της ενίσχυσης της εξ αποστάσεως εργασίας, προτείνοντας την παροχή κινήτρων για τις εταιρείες και την ανάπτυξη ψηφιακών υποδομών. Αυτό θα βοηθήσει να διατηρηθούν θέσεις εργασίας σε περιοχές με περιορισμένες οικονομικές δραστηριότητες και να μειωθεί η ανισότητα στην κατανομή των θέσεων εργασίας.
Η παραγωγικότητα στην Ευρώπη είναι ιδιαίτερα συγκεντρωμένη σε λίγες μεγάλες πόλεις, όπως το Άμστερνταμ, η Κοπεγχάγη, το Λονδίνο, η Μαδρίτη, το Μόναχο και το Παρίσι.
Αυτές οι πόλεις φιλοξενούν μόλις το 20% του πληθυσμού της Ευρώπης, αλλά αντιπροσωπεύουν το 43% της αύξησης του ΑΕΠ της Ευρώπης, το 35% της καθαρής αύξησης των θέσεων εργασίας και το 40% της αύξησης του πληθυσμού από το 2007 έως το 2018.
Αντίθετα, υπάρχουν 438 περιοχές στην ανατολική και νότια Ευρώπη που αντιμετωπίζουν συρρίκνωση του εργατικού δυναμικού, λόγω του γήρανσης του πληθυσμού και του χαμηλότερου μορφωτικού επιπέδου.
Η Gen Z και η επίδραση της AI στην εργασία
Παράλληλα, σύμφωνα με έρευνα του Newsweek, το 77% των ερωτηθέντων από την Gen Z δηλώνουν ότι απέκτησαν περισσότερες γνώσεις στον επαγγελματικό τους τομέα μέσα σε έξι μήνες από την εργασία τους, σε σχέση με την τετραετή πανεπιστημιακή τους εκπαίδευση.
Το 85% από αυτούς θα επιθυμούσε να είχαν προετοιμαστεί καλύτερα για τον εργασιακό κόσμο, δεδομένου ότι η τεχνητή νοημοσύνη θεωρείται πλέον ανταγωνιστική για την καριέρα τους από ορισμένους εργοδότες.
Σχεδόν το 87% των ερωτηθέντων δηλώνουν ότι έλαβαν καλύτερη επαγγελματική κατάρτιση από τον εργοδότη τους, ενώ το 55% πιστεύει ότι η πανεπιστημιακή τους εκπαίδευση δεν τους προετοίμασε καθόλου για την αγορά εργασίας.
Σε λιγότερο από δέκα χρόνια τα ανθρώπινα καθήκοντα θα είναι πρακτικά ανύπαρκτα· τα πάντα θα αντικατασταθούν από τεχνητή νοημοσύνη, δήλωσε προ ημερών ο Μπιλ Γκέιτς.
Ο μεγιστάνας της τεχνολογία προσέθεσε πως αναγνωρίζει ότι η ταχύτητα με την οποία αναπτύσσεται η τεχνητή νοημοσύνη είναι πραγματικά τρομακτική και ότι πιθανότατα οι άνθρωποι θα δουν πολύ σύντομα τις δουλειές τους να αντικαθίστανται.
Οι πρώτοι τομείς που μετασχηματίζονται
Στον τομέα της εκπαίδευσης, για παράδειγμα, οι αλλαγές είναι ήδη στον ορίζοντα, όπως προβλέπει και ο Έλον Μασκ, ο οποίος υποστηρίζει πως οι δάσκαλοι θα μπορούσαν να αντικατασταθούν από συστήματα ικανά να διδάξουν, να παρακινήσουν και να διορθώσουν τους μαθητές σε πραγματικό χρόνο.
Το μέλλον της εκπαίδευσης μοιάζει τρομακτικό: δεν μιλάμε πλέον μόνο για ψηφιακούς πίνακες, αλλά για μια αλγοριθμική παιδαγωγική που θα μπορούσε να εξαφανίσει τους δασκάλους, λένε οι υποστηρικτές των εν λόγω θεμελιωδών αλλαγών.
Από την άλλη πλευρά, ένας άλλος τομέας όπου η τεχνητή νοημοσύνη θα μπορούσε πραγματικά να ταράξει τα νερά είναι η ιατρική, όπου ο Γκέιτς βλέπει έναν ακόμη πιο άμεσο και επαναστατικό αντίκτυπο.
Ο Γκέιτς πιστεύει ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα ξεπεράσει τους γιατρούς σε πολύπλοκες διαγνώσεις, αναλύοντας γενετικά δεδομένα, συμπτώματα, κλινικές βάσεις δεδομένων και επιστημονικές δημοσιεύσεις με ταχύτητες που είναι αδύνατον να πιάσει ο ανθρώπινος εγκέφαλος.
Αυτό, αντί να δημιουργεί ένταση ή να εξαλείφει θέσεις εργασίας, θα επέτρεπε σε κάθε άτομο να λαμβάνει υγειονομική περίθαλψη υψηλής ποιότητας.
Ομοίως, μας υπενθυμίζει ότι υπάρχουν κατεστραμμένα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης και περιοχές όπου οι άνθρωποι δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση ούτε σε γιατρό. Επομένως, με αυτήν την αλλαγή, η υγειονομική περίθαλψη δεν θα εξαρτάται πλέον από την τοποθεσία σας στον χάρτη. Αυτό τουλάχιστον ακούγεται κάπως καλύτερα από τα προαναφερθέντα.
Πρόοδος ή απειλή;
Είναι βέβαιον πως ο Μπιλ Γκέιτς δεν πλανάται: έχει πλήρη επίγνωση των κινδύνων που αντιμετωπίζουμε με τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης.
Και με τον ίδιο τρόπο που επιμένει ότι η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να εκδημοκρατιστεί και να γίνει ένα ευρέως χρησιμοποιούμενο και δημόσιο εργαλείο, γνωρίζει επίσης ότι μπορεί να ενισχύσει την ανισότητα, να πολώσει την κοινωνία ή να τροφοδοτήσει την παραπληροφόρηση, όπως ακριβώς συνέβη με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όπως το X, το οποίο σήμερα χαρακτηρίζεται έντονα από παραπληροφόρηση και την πολιτική πόλωση.
Κι εδώ μπαίνουν οι προσωπικές αξίες. Διότι το πρόβλημα δεν είναι το να έχουμε τεχνολογία, αλλά το πώς τη χρησιμοποιούμε.
Από την πλευρά του, ο Μουσταφά Σουλεϊμάν, Διευθύνων Σύμβουλος τεχνητής νοημοσύνης της Microsoft και συγγραφέας του The Coming Wave, είναι κάθετος: Δεν πιστεύει ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα είναι απλώς ένα χρήσιμο εργαλείο, πιστεύει ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα αντικαταστήσει άμεσα τις θέσεις εργασίας και ότι η διαδικασία θα είναι αρκετά δύσκολη, καθώς η τεχνητή νοημοσύνη μας οδηγεί σε έναν κόσμο όπου πλέον δεν χρειάζονται πολλά χέρια.
Έτσι, πιθανότατα θα ανοιχτούν εκ νέου συζητήσεις για πράγματα όπως το παγκόσμιο βασικό εισόδημα ή οι διαρθρωτικές ανισότητες.
Από τον Παναγιώτη Ζαφειρόπουλο
