Η θεωρία του μικρού κόσμου (Small World Theory) αναφέρεται στην αρχή ότι οι άνθρωποι σε μια κοινωνία, παρά τη φαινομενική τους απόσταση, συνδέονται μέσω πολύ λίγων κοινωνικών συνδέσεων, συνήθως έξι βαθμών απομάκρυνσης, ή πιο απλά έξι άτομα από οποιοδήποτε άλλο άτομο στον κόσμο.
Θεωρία των έξι βαθμών διαχωρισμού: Η μαγεία της σε ένα κοινωνικό δίκτυο
Οι ερευνητές έχουν εξηγήσει μαθηματικά το φαινόμενο των «έξι βαθμών απομάκρυνσης» ή «έξι βαθμών διαχωρισμού», υποδεικνύοντας ότι τα άτομα σε ένα δίκτυο επιδιώκουν στρατηγικές συνδέσεις, εξισορροπώντας το κόστος και τα οφέλη αυτών των σχέσεων.
Το αρχικό πείραμα του κοινωνιολόγου Στάνλεϊ Μίλγκραμ το 1967 έδειξε ότι στη μεγάλη αμερικανική κοινωνία, χρειαζόταν μόνο γύρω στις έξι διασυνδέσεις, έξι άτομα (Six Degrees of Separation), για να συνδέσουν δύο τυχαία άτομα, μια ανακάλυψη που επιβεβαιώθηκε από διάφορες μελέτες έκτοτε.
Το 1967, ένας αγρότης στο Ομάχα, Νεμπράσκα, έλαβε ένα περίεργο γράμμα στο γραμματοκιβώτιό του. Ο αποστολέας ήταν ο καθηγητής Στάνλεϊ Μίλγκραμ του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, και ο προοριζόμενος παραλήπτης ήταν ένας από τους συναδέλφους του. «Αν γνωρίζετε αυτό το άτομο», έλεγε το μήνυμα, «παρακαλώ στείλτε αυτό το γράμμα σε αυτόν.»
Πολύ προς έκπληξή του, οι δρόμοι βρέθηκαν να είναι εξαιρετικά σύντομοι. Σε μια κοινωνία εκατοντάδων εκατομμυρίων ατόμων, το πείραμα έδειξε ότι χρειάζονταν μόνο περίπου έξι χειραψίες για να συνδεθούν δύο τυχαία άτομα. Πράγματι, το πείραμα του Μίλγκραμ επιβεβαίωσε αυτό που πολλοί από εμάς αισθανόμαστε διαισθητικά: ότι ζούμε σε έναν μικρό κόσμο, χωρισμένο από μόλις έξι βαθμούς απομάκρυνσης.
Ωστόσο, τα ευρήματά του επιβεβαιώθηκαν σε μια σειρά πιο συστηματικών μελετών: για παράδειγμα, οι εκατομμύρια χρήστες του Facebook είναι κατά μέσο όρο πέντε έως έξι κλικ μακριά ο ένας από τον άλλο. Παρόμοιες αποστάσεις μετρήθηκαν επίσης σε 24.000 χρήστες email, δίκτυα ηθοποιών, δίκτυα επιστημονικής συνεργασίας, το δίκτυο Microsoft Messenger και πολλά άλλα. Οι έξι βαθμοί επανεμφανίζονταν συνεχώς.
Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Bar-Ilan αποδεικνύουν επίσης ότι υπάρχουν μόνο έξι βαθμοί απομάκρυνσης σε ένα κοινωνικό δίκτυο. Γνωρίζετε κάποιον που γνωρίζει κάποιον; Όλοι έχουμε εξετάσει αυτό το πείραμα σκέψης, θαυμάζοντας την ιδέα ότι στο απέραντο ιστό της ανθρωπότητας, οι τυχαίοι άνθρωποι μπορούν να συνδεθούν μέσω πολύ μικρών αλυσίδων γνωριμιών, συνήθως περίπου έξι.
Μαθηματική απόδειξη πίσω από τους έξι βαθμούς διαχωρισμού
Τα κοινωνικά δίκτυα διαφόρων κλίμακων τείνουν να διαθέτουν εξαιρετικά σύντομους δρόμους. Και το πιο σημαντικό, φαίνεται ότι γενικά προτιμούν τον μαγικό αριθμό έξι. Αλλά γιατί;
«Όταν κάναμε τα μαθηματικά», λέει ο καθηγητής Μπαρούχ Μπάρζελ, ένας από τους βασικούς συγγραφείς της μελέτης, «ανακαλύψαμε ένα καταπληκτικό αποτέλεσμα: αυτή η διαδικασία πάντα καταλήγει σε κοινωνικούς δρόμους που είναι κεντρικοί γύρω από τον αριθμό έξι. Αυτό είναι πραγματικά εκπληκτικό.
Πρέπει να καταλάβουμε ότι κάθε άτομο στο δίκτυο ενεργεί ανεξάρτητα, χωρίς καμία γνώση ή πρόθεση για το δίκτυο ως σύνολο. Παρ’ όλα αυτά, αυτό το παιχνίδι διαμορφώνει τη δομή ολόκληρου του δικτύου και οδηγεί στο φαινόμενο του μικρού κόσμου και στο επαναλαμβανόμενο μοτίβο των έξι βαθμών», προσθέτει ο καθηγητής Μπάρζελ.
Πώς η θεωρία των έξι βαθμών επιβεβαιώθηκε με την πανδημία του COVID;
Η ικανότητά μας να διαδίδουμε πληροφορίες, ιδέες και μόδες που κατακλύζουν την κοινωνία είναι βαθιά ριζωμένη στο γεγονός ότι απαιτούνται μόνο λίγες κινήσεις για να συνδεθούν φαινομενικά άσχετα άτομα.
Φυσικά, όχι μόνο οι ιδέες διαδίδονται μέσω κοινωνικών συνδέσεων. Οι ιοί και άλλοι παθογόνοι παράγοντες τους χρησιμοποιούν επίσης. Οι σοβαρές συνέπειες αυτής της κοινωνικής συνδεσιμότητας παρατηρήθηκαν από πρώτο χέρι με τη γρήγορη εξάπλωση της πανδημίας COVID, που μας έδειξε τη δύναμη των έξι βαθμών. Πράγματι, μέσα σε έξι κύκλους μόλυνσης, ένας ιός μπορεί να διασχίσει τον κόσμο.
