Το διαζύγιο δεν θα έλεγε κανείς πως είναι και μια εύκολη υπόθεση, από όποια πλευρά και να το δούμε. Ένα από τα παράδοξα που μπορούν να προκύψουν κατά τη διαδικασία είναι και οι δύο σύζυγοι να αισθάνονται σαν τον «κακό της υπόθεσης», ενώ ταυτόχρονα βλέπουν τον/την πρώην σύντροφό τους με τον ίδιο τρόπο. Αυτή η οπτική ίσως προκύπτει από την ενοχή, την αυτοδικαίωση και την ανθρώπινη τάση να δημιουργούμε αφηγήματα που προστατεύουν τα συναισθήματά μας.
Διαζύγιο: Η ενοχή του να ζητάμε ό,τι φαίνεται δίκαιο
Όταν ένα ζευγάρι χωρίζει, η διαδικασία διαχωρισμού των περιουσιακών στοιχείων, των ευθυνών και, μερικές φορές, ακόμη και του χρόνου με τα παιδιά, ενδέχεται να είναι γεμάτη ένταση. Ακόμα και στα πιο φιλικά διαζύγια, κάθε άτομο μπορεί να παλεύει με την αίσθηση ότι είτε ζητάει υπερβολικά πολλά είτε στο αντίθετο άκρο, ότι κάνει πάρα πολλές παραχωρήσεις.
Για τον/την σύζυγο που ξεκινά το διαζύγιο, υπάρχει συνήθως και η ενοχή που συνδέεται με το τέλος του γάμου, ακόμα κι αν η σχέση ήταν δυστυχισμένη για χρόνια. Από την άλλη πλευρά, ο/η σύζυγος που δεν ξεκίνησε το διαζύγιο μπορεί να αισθάνεται ενοχή για το ότι προστατεύει ό,τι θεωρεί ότι έχει κερδίσει δίκαια. Ίσως να ανησυχεί ότι το να απαιτεί οικονομική ασφάλεια τον/την κάνει να φαίνεται εκδικητικός/ή.
Ό,τι κι αν συμβαίνει, η διαδικασία αναγκάζει και τα δύο άτομα να ισορροπήσουν ανάμεσα στην υπεράσπιση των εαυτών τους και στην ανησυχία ότι μπορεί να είναι άδικοι.
Τα αρνητικά αφηγήματα που λέμε στους εαυτούς μας
Όταν ένας γάμος τελειώνει, είναι φυσικό και τα δύο άτομα να δημιουργούν ένα αφήγημα που εξηγεί το γιατί. Δυστυχώς, αυτά τα αφηγήματα βαραίνουν πολλές φορές το άλλο πρόσωπο, γεγονός που εξυπηρετεί δύο ψυχολογικές λειτουργίες: βοηθά να δικαιολογηθεί η απόφαση του διαζυγίου και διευκολύνει το να προχωρήσει κανείς παρακάτω.
Αν κάποιος/α βλέπει τον/την πρώην σύντροφό του ως ένα άτομο με εγωισμό ή παράλογο, είναι ευκολότερο να φύγει χωρίς να μετανιώνει. Αυτό το αφήγημα μπορεί να μην είναι εντελώς ακριβές, αλλά επιτρέπει ένα είδος συναισθηματικής ολοκλήρωσης. Ομοίως, όταν κάποιος/α αισθάνεται ότι κατηγορείται άδικα ή παρεξηγείται, ενισχύει τη δική του πεποίθηση ότι είναι το «καλό» άτομο στην κατάσταση, ακόμα κι αν έχει αμφιβολίες για τον εαυτό του.
Το αφήγημα εντείνεται από το γεγονός ότι τα άτομα που βιώνουν συναισθηματική αναστάτωση συχνά εμπλέκονται σε μια μορφή προκατάληψης, την τάση να ερμηνεύουν νέες πληροφορίες με τρόπο που υποστηρίζει τις προϋπάρχουσες πεποιθήσεις. Για παράδειγμα, ένας/μία σύζυγος που ήδη αισθάνεται προδομένος/η, πιθανότατα θα δει κάθε αίτημα για οικονομική υποστήριξη ή διαμάχη για την κηδεμονία ως απόδειξη ότι ο/η πρώην σύντροφος είναι χειριστικός/ή.
Ο ρόλος του θυμού στη συναισθηματική απομάκρυνση
Ο θυμός είναι συχνά ένας αμυντικός μηχανισμός που διευκολύνει το να φύγουμε από μια σχέση. Είναι λιγότερο επώδυνο να τελειώσεις το δεσμό με κάποιον/α που θεωρείς «κακό/κακιά», παρά με κάποιον/α που ακόμη αγαπάς ή σέβεσαι. Γι’ αυτό οι άνθρωποι τείνουμε να υπερβάλουμε κατά τη διάρκεια ενός διαζυγίου.
Εστιάζοντας στα ελαττώματα του άλλου, ένας/μία σύζυγος μπορεί να δικαιολογήσει τις πράξεις του/της και να ελαχιστοποιήσει τα δικά του/της συναισθήματα λύπης ή μετάνοιας. Γι’ αυτό και ζευγάρια που κάποτε αγαπούσαν βαθιά ο ένας τον άλλον, μπορούν να γίνουν αντίπαλοι. Σε κάποιες περιπτώσεις, οι νομικές μάχες χρησιμεύουν μόνο στο να ενισχύσουν τέτοια αρνητικά αφηγήματα, καθώς και τα δύο άτομα αισθάνονται υποχρεωμένα να υπερασπιστούν τον εαυτό τους.
Διαζύγιο: Τα βήματα που θα μπορούσαν να βοηθήσουν
Παρά τις προκλήσεις αυτές, είναι δυνατό να απελευθερωθεί κανείς από τον κύκλο της κατηγορίας και της ενοχής. Αναγνωρίζοντας ότι και οι δύο σύζυγοι πιθανώς αισθάνονται το ίδιο – ένοχοι και αδικημένοι – μπορεί να προάγει την ενσυναίσθηση. Ακολουθούν μερικά βήματα που μπορούν να βοηθήσουν:
Αναγνωρίστε την ενοχή χωρίς να την αφήνετε να σας καθορίζει
Η ενοχή είναι ένα φυσικό συναίσθημα, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είστε κακός άνθρωπος. Αναγνώρισέ την, αλλά μην την αφήνετε να σας οδηγεί σε αυτοτιμωρία ή σε κακές αποφάσεις.
Αμφισβητήστε το αφήγημα
Ρώτησε τον εαυτό σας: «Είναι ο/η πρώην σύντροφός μου πραγματικά τόσο κακός/κακιά όσο πιστεύω ή ψάχνω λόγους να δικαιολογήσω τον πόνο μου;». Θυμηθείτε ότι και οι δύο κάνατε πιθανώς λάθη. Βλέποντας το διαζύγιο μέσα από την οπτική της αμοιβαίας «μη τελειότητας», μπορεί να μειωθεί η πικρία.
Ζητήστε υποστήριξη
Οι θεραπευτές, οι σύμβουλοι διαζυγίων ή οι ομάδες υποστήριξης μπορούν να προσφέρουν προοπτικές που δεν μπορούν να παρέχουν οι φίλοι και η οικογένεια, οι οποίοι ίσως πάρουν θέση στα πράγματα.
Αποφύγετε αχρείαστες συγκρούσεις
Όταν τα συναισθήματα είναι έντονα, μικρές διαμάχες μπορούν να κλιμακωθούν σε μεγάλες μάχες. Επιλέγοντας τις μάχες με σύνεση μπορείτε να αποτρέψετε επιπλέον πόνο και για τα δύο μέρη.
Εστιάστε στο μέλλον, όχι στο παρελθόν
Το διαζύγιο είναι ένα τέλος, αλλά και μια νέα αρχή. Όσο πιο γρήγορα και τα δύο μέρη εστιάσουν στο τι θέλουν να επιτύχουν στο μέλλον, τόσο λιγότερο χρόνο θα ξοδεύουν επικεντρωμένοι στο να αλληλοκατηγορούνται
