Δεν είναι μόνο οι άνθρωποι που ελκύονται από την ομορφιά. Όταν πρόκειται για την αναζήτηση συντρόφου, το ίδιο συμβαίνει και στις πεταλούδες! Για ορισμένα είδη πεταλούδων με έντονα χρώματα, η σύνδεση μεταξύ όρασης και συντρόφου είναι πιο βαθιά από όσο νομίζαμε.
Σύμφωνα με σχετική έρευνα από το Πανεπιστήμιο του Σικάγο, που δημοσιεύτηκε φέτος στο επιστημονικό περιοδικό PLOS Biology, διαπιστώθηκε ότι οι διαφορές που έχουν στα μάτια οι πεταλούδες επηρεάζουν τις προτιμήσεις τους ως προς τον σύντροφό τους, γεγονός που ενδέχεται να παίζει ρόλο ακόμη και στην εξέλιξη των ειδών.
Συγκεκριμένα, στην εν λόγω έρευνα αποκαλύφθηκε ότι υπάρχει ένας συναρπαστικός σύνδεσμος μεταξύ των χρωμάτων των φτερών που έχουν οι πεταλούδες, των γονιδίων που ελέγχουν αυτά τα χρώματα και του εγκεφαλικού κυκλώματος, το οποίο καθορίζει ποιους συντρόφους βρίσκουν πιο ελκυστικούς.
Η μελέτη επικεντρώθηκε στις πεταλούδες Heliconius cydno, των οποίων τα φτερά είναι, είτε κίτρινα είτε λευκά.
Οι πεταλούδες Heliconius έχουν μακρά ιστορία ενδιαφέροντος για τους βιολόγους, λόγω των ποικίλων σχεδίων των φτερών τους, τα οποία χρησιμεύουν τόσο ως προειδοποιητικά σήματα για τους θηρευτές, όσο και ως αναγνωριστικά για τους πιθανούς συντρόφους.
Το χρώμα των φτερών και η προτίμηση των συντρόφων ελέγχονται από γονίδια που βρίσκονται κοντά το ένα στο άλλο στο ίδιο χρωμόσωμα, όπως οι γείτονες στην ίδια γειτονιά.
Για τις συγκεκριμένες πεταλούδες, το χρώμα των φτερών δεν αφορά μόνο στην εμφάνισή τους, αλλά επηρεάζει άμεσα και το με ποιους θα ζευγαρώσουν.
Για παράδειγμα, έχει διαπιστωθεί ότι οι αρσενικές πεταλούδες με κίτρινα φτερά προτιμούν θηλυκές πεταλούδες που έχουν επίσης κίτρινα φτερά, ενώ οι αρσενικές που έχουν λευκά φτερά εμφανίζουν πιο ποικιλόμορφες προτιμήσεις.
Αυτή η φαινομενικά απλή διάκριση είναι πιο σύνθετη στην πραγματικότητα, αφού περιλαμβάνει ένα μείγμα γενετικής, ανάπτυξης και όρασης.
Όραση και επιλογή συντρόφου
Οι πεταλούδες βλέπουν με διαφορετικό τρόπο τα χρώματα και αυτό εξαρτάται από το πώς επεξεργάζονται τα μάτια τους το φως.
Οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι στους αρσενικούς που προτιμούν θηλυκές με κίτρινα φτερά, περίπου το 70% των κυττάρων των ματιών τους, που είναι ευαίσθητα στην υπεριώδη ακτινοβολία, λαμβάνουν σήματα που μειώνουν την επίδραση του πράσινου και του κόκκινου φωτός.
Από την άλλη πλευρά, οι αρσενικοί που προτιμούν λευκές θηλυκές πεταλούδες, εμφανίζουν πολύ μικρότερη αυτή την επίδραση, με μόλις το 17% των κυττάρων τους να λαμβάνουν αυτά τα σήματα.
Αυτή η διαφορά στον τρόπο επεξεργασίας του χρώματος από τα μάτια τους, διαμορφώνει το τι είναι αυτό που βρίσκουν ελκυστικό, επηρεάζοντας τελικά την επιλογή τους για σύντροφο.
Οι αρσενικές πεταλούδες βρίσκουν πιο ελκυστικές τις θηλυκές με φτερά που ταιριάζουν με τα δικά τους, λόγω των διαφορών στον τρόπο που ο εγκέφαλός τους επεξεργάζεται τις οπτικές πληροφορίες, και όχι απλώς επειδή είναι πιο ευδιάκριτες.
Γενικότερα, όταν τα ζώα αναπτύσσουν διαφορετικές προτιμήσεις ζευγαρώματος, με αποτέλεσμα να σταματούν να ζευγαρώνουν μεταξύ τους, μπορεί να σημειωθεί ένα κρίσιμο βήμα για τη δημιουργία νέων ειδών.
Πεταλούδες και εξέλιξη
Κάπως όπως συμβαίνει και με τους ανθρώπους, που ο ένας μπορεί να έχει διαφορετικό γούστο από τον άλλον, έτσι και δύο πεταλούδες μπορεί να βλέπουν τα ίδια χρώματα, αλλά αν οι εγκέφαλοί τους τα επεξεργάζονται με διαφορετικό τρόπο, μπορεί αυτές να αντιληφθούν αυτά τα χρώματα εντελώς διαφορετικά.
Για τις πεταλούδες στη φύση, αυτές οι διαφορές στην οπτική επεξεργασία που μπορεί να σημαίνουν τη διαφορά ανάμεσα στην αναγνώριση ενός πιθανού συντρόφου ή στην αγνόησή του, καθορίζουν τελικά ποια γονίδια θα περάσουν στις επόμενες γενιές και ποια όχι.
Το σύστημα των πεταλούδων Heliconius προσφέρει ένα εξαιρετικό μοντέλο για τη μελέτη του τρόπου με τον οποίο η αισθητηριακή αντίληψη, η συμπεριφορά και η γενετική αλληλεπιδρούν για να επηρεάσουν τις εξελικτικές διαδικασίες.
Η στενή σύνδεση μεταξύ των γονιδίων που ελέγχουν το χρώμα των φτερών και εκείνων που επηρεάζουν την προτίμηση συντρόφου παρέχει μια εικόνα του πώς αυτά τα χαρακτηριστικά μπορούν να συμβάλλουν στην εξέλιξη του είδους των συγκεκριμένων πεταλούδων.
Πώς δηλαδή όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά, εξελισσόμενα μαζί, μπορούν να συμβάλλουν ακόμη και στη διαφοροποίηση αυτών των πεταλούδων ως είδος με την πάροδο του χρόνου.
Τώρα πια όταν θα βλέπουμε τις αγαπημένες μας πεταλούδες στον κήπο μας ή έξω στη φύση, θα ξέρουμε ότι δεν επιλέγουν τυχαία τους συντρόφους τους, η επιλογή τους αυτή αντανακλά την περίπλοκη αρχιτεκτονική των ματιών και των εγκεφάλων τους!
