Aς σκεφτούμε την τελευταία φορά που κλάψαμε. Πέρασε τόσος καιρός που δύσκολα θυμόμαστε πότε έγινε αυτό ή συνέβη μόλις χθες; Και το πιο σημαντικό: Ποια ήταν η αιτία; Τι μας έκανε να κλάψουμε; Τι έφερε δάκρυα στα μάτια μας; Ένας καβγάς, ένα μικροατύχημα όπως ένα σπασμένο ποτήρι ή ένα σκασμένο λάστιχο, ένα αίσθημα αδικίας, ένας χωρισμός; Μήπως απογοητευτήκαμε στη δουλειά και γι’ αυτό ξεσπάσαμε σε κλάματα ή μήπως παρακολουθούσαμε μια συγκινητική ταινία; Ίσως δεν είμαστε καν απολύτως σίγουροι γιατί κλάψαμε, ίσως το κύμα συναισθημάτων μάς κυρίευσε και τα μάτια μας βούρκωσαν προτού το καταλάβουμε…
Πόσο κλαίμε;
Το κλάμα είναι μια αυθόρμητη αντίδραση. Μελέτες δείχνουν ότι οι γυναίκες κλαίνε κατά μέσο όρο 3,5-5,3 φορές το μήνα και πιο πολύ από τους άντρες, συχνά από απελπισία, όταν, για παράδειγμα, στην καθημερινότητα απογοητεύονται από μια ατυχία ή στη διάρκεια ενός καβγά όπου νιώθουν ανίσχυρες και να πνίγονται από την αδικία.
Για τους περισσότερους ανθρώπους το κλάμα είναι κάτι ενστικτώδες που συμβαίνει σε δύσκολες, λυπηρές ή απαιτητικές στιγμές.
Το πόσο συχνά κλαίμε εξαρτάται συχνά από τις ορμόνες μας, τα επίπεδα ευαισθησίας και το μέγεθος του στρες που βιώνουμε, αλλά και από το τι διδαχθήκαμε σχετικά με το κλάμα στην παιδική μας ηλικία. Αν μας έμαθαν, δηλαδή, ότι τα δάκρυα ισοδυναμούν με αδυναμία, είναι λιγότερο πιθανό να τα εκφράσουμε ως συναισθηματική αντίδραση και μπορεί ακόμα και να συγκρατηθούμε ενεργά από την παρόρμηση να αναλυθούμε σε λυγμούς.
Από την άλλη πλευρά, αν πιστεύουμε ότι το κλάμα είναι ωφέλιμο και αποδεκτό, είναι πιο εύκολο για εμάς να το χρησιμοποιήσουμε ως εργαλείο συναισθηματικής ρύθμισης.
Σε κάθε περίπτωση, υπάρχουν στιγμές που νιώθουμε ότι μπορούμε να αντέξουμε τα πάντα χωρίς πρόβλημα και άλλες που όλα φαίνονται υπερβολικά και πρέπει οπωσδήποτε να βρούμε έναν τρόπο να εκτονωθούμε. Μερικές φορές το κλάμα έρχεται για να μας θυμίσει ότι χρειαζόμαστε προσοχή και φροντίδα.
Όταν είμαστε στεναχωρημένoi
Όταν βιώνουμε κάτι πολύ δύσκολο, όπως είναι ένας οδυνηρός χωρισμός, ένα πένθος, μια αποτυχία, θέλουμε μόνο να κλαίμε.
Τα δάκρυα της θλίψης είναι ίσως και τα πιο προφανώς δικαιολογημένα, αλλά έχουν και ένα θεραπευτικό ρόλο: Έχουν τη δύναμη να μας βοηθούν ενώ περιηγούμαστε στα αρνητικά συναισθήματα.
Όταν είμαστε λυπημένοι, το κλάμα μοιάζει καθαρτικό ή εξαγνιστικό, είναι άλλωστε μια φυσική και ενστικτώδης αντίδραση για πολλούς από εμάς.
Επιπλέον, μπορεί να μας βοηθήσει να εκφράσουμε τα συναισθήματά μας και ενδεχομένως να ζητήσουμε και τη συναισθηματική υποστήριξη που χρειαζόμαστε από τους γύρω μας που γίνονται αποδέκτες της κατάστασης.
Όταν ξεσπάμε
Αυτό το είδος του κλάματος πυροδοτείται από οργή.
Το πιο πιθανό είναι να ξεσπάμε σε λυγμούς όταν αισθανόμαστε πληγωμένοι, ντροπιασμένοι, προδομένοι ή αδικημένοι. Ενδεχομένως τα δάκρυα αυτά να αποτελούν μια ενστικτώδη αντίδραση, έναν τρόπο επεξεργασίας ή ρύθμισης των συναισθημάτων μας.
Όμως, δεν χρειάζεται να θεωρείται κάτι αρνητικό, μπορεί να πρόκειται για μια αποτελεσματική αυτοκαταπραϋντική συμπεριφορά. Αν κλαίμε όταν είμαστε θυμωμένοι, σημαίνει ότι βιώνουμε μια έντονη συναισθηματική ένταση την οποία δεν αισθανόμαστε απόλυτα εξοπλισμένοι για να την αντιμετωπίσουμε.
Ο θυμός είναι ένα συναίσθημα που οι άνθρωποι επιλέγουμε συχνά, πολλές φορές όμως πίσω από αυτόν κρύβονται άλλα συναισθήματα που είναι πολύ πιο δύσκολο να εκφραστούν, όπως ο φόβος, η απογοήτευση, η ντροπή, η ανασφάλεια, το αίσθημα ότι είμαστε αδύναμοι, το στρες κ.ά.
Αν πιάνουμε τον εαυτό μας να κλαίει τακτικά από οργή, θα μας βοηθήσει να σκεφθούμε τι είναι αυτό που μας θυμώνει τόσο και μας οδηγεί σε αυτή την αντίδραση. Είμαστε πραγματικά θυμωμένοι ή υπάρχει κάτι άλλο που δυσκολευόμαστε να εκφράσουμε;
Όταν συγκινούμαστε
Πολλές φορές, όταν βλέπουμε μια ταινία ή χαζεύουμε παλιές φωτογραφίες από μια πιο ευτυχισμένη εποχή, ο συναισθηματισμός και η νοσταλγία μπορεί να μας κάνουν να δακρύσουμε.
Αν συγκινούμαστε από ένα τραγούδι, μια ταινία ή κάτι που μας προκαλεί έντονες αναμνήσεις, τότε έχουμε μεγάλη ενσυναίσθηση και συντονιζόμαστε με τα συναισθήματα τα δικά μας αλλά και των άλλων.
Όταν έχουμε την ικανότητα να βάζουμε τον εαυτό μας στη θέση κάποιου άλλου –είτε πρόκειται για ένα φανταστικό χαρακτήρα είτε για κάποιο πρόσωπο που γνωρίζουμε στην πραγματική ζωή– και καταφέρνουμε να συνδεθούμε μαζί του με τρόπο που κάνει τις εμπειρίες του να ευθυγραμμίζονται με τις δικές μας προκαλώντας μας δάκρυα, αυτό υποδεικνύει υψηλό επίπεδο συναισθηματικής νοημοσύνης.
Μερικές φορές όμως, τα εξωτερικά ερεθίσματα, όπως οι ταινίες, τα βιβλία ή η μουσική, μπορεί επίσης να είναι ένας τρόπος επεξεργασίας συναισθημάτων που δεν έχουμε επιτρέψει να βιώσουμε, ειδικά αν είμαστε άνθρωποι που συγκρατούμε τα κλάματά μας σε δύσκολες στιγμές.
Όταν δεν ξέρουμε το λόγο
Έχει συμβεί σε όλους μας. Μια τυχαία μέρα και ενώ όλα είναι φαινομενικά φυσιολογικά και αισθανόμαστε καλά, ξαφνικά η διάθεσή μας αλλάζει, η αναπνοή μας κόβεται και, προτού το καταλάβουμε, αρχίζουμε να κλαίμε χωρίς κάποιον προφανή λόγο.
Αυτού του είδους τα δάκρυα ενδεχομένως να είναι μια αντίδραση στις ορμονικές αλλαγές, ιδίως γύρω από τον έμμηνο κύκλο, αλλά είναι πιθανό και να δείχνουν ότι δεν μπορούμε να έχουμε σαφή επαφή με τα συναισθήματά μας.
Όταν δεν κλαίμε σχεδόν καθόλου
Δεν χρειάζεται να ανησυχούμε. Ο καθένας βιώνει το κλάμα με διαφορετικό τρόπο. Ναι, είναι υγιές να κλαίμε, αλλά εξίσου υγιές είναι και το να νιώθουμε ότι δεν το έχουμε ανάγκη. Το κλάμα είναι μια εκτόνωση για πολλούς ανθρώπους, αλλά όχι για όλους.
Τα συναισθήματά μας μπορούν να εκδηλωθούν και με πολλούς άλλους τρόπους, αρκεί να είμαστε σίγουροι ότι θα βρούμε μια οδό για να τα εκφράσουμε.
Ευχαριστούμε τη δρα Ναταλία Κουτρούλη, ψυχολόγο με εκπαίδευση στη Γνωσιακή Ψυχοθεραπεία και τη Συμβουλευτική, για τη συνεργασία.
