Τι σχέση έχουμε οι άνθρωποι ως είδος με τα ψάρια; Οι επιστήμονες ισχυρίζονται ότι από εξελικτική σκοπιά ότι τα ψάρια είναι μακρινοί μας πρόγονοι. Μέσα στη μήτρα, τα έμβρυα κολυμπούν στο αμνιακό υγρό. Όπως τα ψάρια στο νερό. Και αυτό δεν είναι η μόνη ομοιότητά μας με τους υδρόβιους προγόνους μας. Η εξέλιξη των ειδών έχει να μας μάθει πολλά!
Σύμφωνα με έρευνα του 2013 στο επιστημονικό περιοδικό Developmental Biology, ενώ δεν εξελισσόμαστε από ψάρια σε ανθρώπους μέσα στη μήτρα, η πρώιμη ανάπτυξή μας περιέχει στοιχεία για τις αρχαίες ρίζες του είδους μας.
Η ιδέα ότι η εμβρυϊκή μας ανάπτυξη αντικατοπτρίζει το εξελικτικό μας παρελθόν είναι συναρπαστική, αποκαλύπτοντας βαθιές συνδέσεις μεταξύ όλων των ζωντανών οργανισμών.
Είναι πολύ σημαντικό να ανακαλύψουμε τις ομοιότητές μας με τα ψάρια, καθώς αυτές αποτελούν εξελικτικά χαρακτηριστικά, που ίσως καθορίζουν ακόμη και την ψυχική μας υγεία.
Με βάση τη βιολογία, η εμβρυϊκή ανάπτυξη αντικατοπτρίζει την εξελικτική ιστορία ενός είδους. Μπορεί η εν λόγω θεωρία να μην είναι αποδεκτή σε όλα τα σημεία της, αλλά κάποια από τα στοιχεία της παραμένουν έγκυρα.
Στα πρώιμα στάδιά τους, τα ανθρώπινα έμβρυα εμφανίζουν εντυπωσιακές ομοιότητες με τα έμβρυα ψαριών, αποδεικνύοντας πόσο βαθιά είναι ενσωματωμένο το εξελικτικό μας παρελθόν στη βιολογία μας.
Εξέλιξη και βράγχια που δεν είναι… βράγχια
Ένα από τα πιο συναρπαστικά στοιχεία που μας συνδέουν με το παρελθόν μας είναι η παρουσία φαρυγγικών καμάρων, γνωστών και ως «βραγχικά ανοίγματα».
Αυτά αποτελούν μικρές ραβδώσεις που σχηματίζονται στον λαιμό κατά την τέταρτη ή πέμπτη εβδομάδα της εμβρυϊκής ανάπτυξης του ανθρώπου.
Αν ήμασταν ψάρια, αυτές οι δομές θα εξελίσσονταν σε πραγματικά βράγχια, ωστόσο, στους ανθρώπους, αυτές οι καμάρες μεταμορφώνονται σε μέρη της γνάθου, των αυτιών και του λαιμού.
Το γεγονός ότι το σώμα μας σχηματίζει αρχικά δομές που θα μπορούσαν να είναι βράγχια, πριν να τις μεταμορφώσει σε κάτι πιο κατάλληλο για έναν θηλαστικό που ζει στη ξηρά, είναι μια εκπληκτική υπενθύμιση των εξελικτικών μας ριζών.
Όλοι είχαμε… ουρά
Κατά τις πρώτες εβδομάδες στη μήτρα, τα ανθρώπινα έμβρυα αναπτύσσουν κάτι εντελώς αναπάντεχο, μια ουρά!
Αυτή είναι ορατή κατά τις πρώτες 4-5 εβδομάδες και στην πραγματικότητα αποτελεί την προεξοχή του κοκκυγικού μέρους της σπονδυλικής στήλης, ενώ είναι το υπόλειμμα μιας εξελικτικής διαδικασίας των προγόνων μας που είχαν λειτουργικές ουρές, οι οποίες τους βοηθούσαν στην ισορροπία και στην κίνηση.
Με την πάροδο του χρόνου, η ουρά αυτή συρρικνώνεται και εξαφανίζεται γύρω στην 8η εβδομάδα, με το σώμα να την απορροφά σιγά-σιγά, με αποτέλεσμα να σχηματιστεί ο κόκκυγας, το μικρό οστό στο κάτω μέρος της σπονδυλικής στήλης, που παραμένει στους ανθρώπους.
Εξέλιξη και πτερύγια που έγιναν… δάχτυλα
Τα δάχτυλα στα χέρια και τα πόδια των ανθρώπινων εμβρύων είναι απλώς μικρές εκβλαστήσεις που μοιάζουν με «πτερύγια» και είναι συνδεδεμένες με την αρχική δομή των άκρων.
Στα ψάρια, αυτές δομές μετατρέπονται τελικά πράγματι σε πτερύγια, αλλά τα έμβρυα του είδους μας τελικά αναπτύσσουν διακριτά δάχτυλα στα χέρια και τα πόδια.
Υπάρχουν βέβαια και κάποιες σπάνιες γενετικές περιπτώσεις, κατά τις οποίες τα δάχτυλα δεν γίνονται διακριτά. Αυτές οι περιπτώσεις αναδεικνύουν ακόμη περισσότερο τη γενετική μας σύνδεση με τα υδάτινα πλάσματα.
Πώς μας επηρεάζουν οι πρόγονοί μας
Σε τι μας βοηθά το να μάθουμε ότι ξεκινήσαμε από τα ψάρια και ότι ως έμβρυα μοιάζουμε σε αυτά;
Μας βοηθά να κατανοήσουμε τα γενετικά ελαττώματα και τις διαταραχές μας. Οι επιστήμονες μπορούν να κατανοήσουν καλύτερα γιατί συμβαίνουν ορισμένες ανωμαλίες, μελετώντας την ανθρώπινη ανάπτυξη και συγκρίνοντάς την με το εξελικτικό μας παρελθόν.
Υπογραμμίζει τη σύνδεσή μας με άλλες μορφές ζωής. Η αναγνώριση ότι η ανθρώπινη ανάπτυξη ακολουθεί πρότυπα που παρατηρούνται και σε άλλα ζώα μας υπενθυμίζει ότι δεν είμαστε αποκομμένοι από τη φύση, αντίθετα είμαστε βαθιά και ουσιαστικά συνδεδεμένοι με αυτήν.
Δείχνει πώς η εξέλιξη διαμορφώνει τα σώματά μας ακόμα και σήμερα. Παρά το ότι έχουμε εξελιχθεί σε σύγχρονους ανθρώπους, τα εξελικτικά κατάλοιπα εξακολουθούν να παραμένουν στη βιολογία μας.
Και το σημαντικότερο από όλα και ίσως κάτι στο οποίο δεν πάει το μυαλό μας: Το εξελικτικό μας αποτύπωμα δεν είναι μόνο βιολογικό, δεν αφορά μόνο στα φυσικά μας χαρακτηριστικά, διαμορφώνει ακόμη και την ψυχολογία μας, τη συμπεριφορά μας και κατ’ επέκταση την καθημερινότητά μας και όλη μας τη ζωή.
