Τι θα φορέσω σήμερα; Να βάλω γάλα στον καφέ; Από ποιο δρόμο να πάω στη δουλειά; Μήπως ήρθε η ώρα να κάνω το επόμενο βήμα στη σχέση μου; Κάθε μέρα παίρνουμε περίπου 35.000 συνειδητές αποφάσεις, μικρές και μεγάλες. Ωστόσο, δεν είναι πάντα εύκολο να αποφασίσουμε όταν μας παρουσιάζονται πολλές επιλογές, ειδικά όταν όλες οι επιλογές φαίνονται να έχουν την ίδια αξία. Κι αν το μετανιώσω; Μήπως να το αναβάλουμε; Δεν μπορώ να διαλέξω! – Αυτό είναι που οι ειδικοί αποκαλούν «υπερφόρτωση επιλογών» (choice overload).
Η «υπερφόρτωση επιλογών» συνοδεύεται από από συναισθηματική πίεση, ανησυχία, αβεβαιότητα, αμφιβολία, αυξημένες προσδοκίες, έντονη απογοήτευση και εξάντληση. Ορισμένες φορές μπορεί είναι αποτέλεσμα κοινωνικής σύγκρισης και FOMO. Ο όρος FOMO προέρχεται από τα αρχικά της φράσης «Fear Of Missing Out» και μπήκε επίσημα στο λεξικό της Οξφόρδης το 2013. Αναφέρεται στο φόβο του να χάνει κανείς κάτι ή να αφήσει μια ευκαιρία ανεκμετάλλευτη.
Οι πολλές αποφάσεις κουράζουν
Η συνεχής ανάγκη για λήψη αποφάσεων μπορεί να εξαντλήσει τις ψυχικές και συναισθηματικές δυνάμεις ενός ατόμου.
Η «κόπωση απόφασης» (decision fatigue) είναι η εγκεφαλική υπερφόρτωση που προκύπτει από τις πολλές αποφάσεις. Σύμφωνα με την Αμερικανική Ιατρική Ένωση (AMA), πρόκειται για μια κατάσταση ψυχικής υπερφόρτωσης που μπορεί να μειώσει την ικανότητα ενός ατόμου να συνεχίσει να λαμβάνει σωστές ή στρατηγικές αποφάσεις.
Σκεφτείτε την κόπωση απόφασης σαν την κόπωση των μυών. Αν τρέξουμε σε έναν αγώνα δρόμου, δεν θα έχουμε ενέργεια για να βγάλουμε βόλτα το σκύλο αργότερα την ίδια ημέρα.
Μελέτη που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Proceedings of the National Academy of Sciences υποστηρίζει ότι έχουμε περιορισμένη διανοητική ενέργεια για εργασίες όπως η αντίσταση σε πειρασμούς (ego depletion), και η εξάντληση αυτού του αποθέματος μειώνει τη δύναμη της θέλησης και μας ωθεί σε περισσότερες παρορμητικές επιλογές.
Η Αμερικανική Ιατρική Ένωση προτείνει να παίρνετε μεγάλες αποφάσεις το πρωί, προκειμένου να πάρετε την πιο προσεκτική και ακριβή απόφαση στην αρχή της ημέρας. Η ανάθεση αποφάσεων είναι μια άλλη στρατηγική πρόληψης για να αφαιρέσετε ένα ψυχικό φορτίο από τον εαυτό σας και να επιτρέψετε σε κάποιον άλλο να πάρει μικρότερες αποφάσεις για εσάς.
Ορισμένες συνήθειες του τρόπου ζωής μπορούν επίσης να βελτιώσουν τα επίπεδα της ψυχικής σας ενέργειας, όπως ο ποιοτικός ύπνος, η τακτική άσκηση, η υγιεινή διατροφή.
Πέρα από αυτό, είναι να γνωρίζετε πότε ξεκινά η κόπωση και, αν είναι δυνατόν, να αναβάλετε την λήψη μιας απόφασης μέχρι την επόμενη ημέρα. Αν δεν γίνεται, προσπαθήστε, με την αφαιρετική μέθοδο, να μειώσετε τις επιλογές σας.
Αν αισθάνεστε το φόβο και το άγχος να σας «παραλύει», είναι σημαντικό να ζητήσετε τη βοήθεια ενός ειδικού σε θέματα ψυχικής υγείας.
