Η ευερεθιστότητα, τα πρησμένα μάτια και η υπνηλία είναι γνωστές συνέπειες της έλλειψης ύπνου. Εκτός όμως από αυτές, ανησυχητική έρευνα υποδεικνύει ότι ο κακός ύπνος μπορεί να αυξήσει και τον κίνδυνο να πέσει κανείς θύμα θεωριών συνωμοσίας.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, οι οποίοι παρακολούθησαν πάνω από 1.000 Βρετανούς, όσοι υπέφεραν από προβλήματα ύπνου για έναν μήνα, ήταν πιο πιθανό να υιοθετήσουν υπερβολικές, αβάσιμες πεποιθήσεις.
Η έρευνα σχετικά με το τι οδηγεί στις θεωρίες συνομωσίας έχει εδώ και καιρό αποκαλύψει ότι τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας μπορεί να είναι υπεύθυνα για την πίστη σε αυτές, με τα ανασφαλή ή τα παρορμητικά άτομα να είναι πιο επιρρεπή. Η νέα μελέτη προσθέτει στα ήδη υπάρχοντα στοιχεία το εύρημα ότι η κακή ποιότητα ύπνου μπορεί να προκαλέσει τέτοιες αλλαγές στην προσωπικότητα.
Οι ειδικοί, οι οποίοι χαρακτήρισαν τα ευρήματα σημαντικά, υποστήριξαν ότι η βελτίωση της ποιότητας του ύπνου θα μπορούσε να μας οδηγήσει στο να αξιολογούμε καλύτερα τις πληροφορίες και να αντιστεκόμαστε σε παραπλανητικές αφηγήσεις.
Ο ύπνος είναι καθοριστικός για την ψυχική υγεία και τη γνωστική λειτουργία
Ο Δρ Ντάνιελ Τζόλεϊ Τζολί, αναπληρωτής καθηγητής κοινωνικής ψυχολογίας στο πανεπιστήμιο του Νότιγχαμ και κύριος συγγραφέας της μελέτης, ανέφερε:
«Ο ύπνος είναι καθοριστικός για την ψυχική υγεία και τη γνωστική λειτουργία. Η κακή ποιότητα ύπνου έχει αποδειχθεί ότι αυξάνει τον κίνδυνο για κατάθλιψη, άγχος και παρανοϊκές τάσεις- παράγοντες που συντελούν στην ανάπτυξη πεποιθήσεων συνωμοσίας. Η έρευνά μας υποδεικνύει ότι η βελτίωση της ποιότητας του ύπνου θα μπορούσε να λειτουργήσει ως προστατευτικός παράγοντας απέναντι στη διάδοση της συνωμοσιολογικής σκέψης».
Οι θεωρίες συνωμοσίας είναι εναλλακτικές εξηγήσεις σημαντικών γεγονότων που απορρίπτουν την γενικά αποδεκτή εξήγηση υπέρ φανταστικών σεναρίων. Για παράδειγμα, επειδή η επιφάνεια της Γης φαίνεται να είναι επίπεδη, οι λεγόμενοι «Φλατ Έρθερς» απορρίπτουν όλα τα αποδεικτικά στοιχεία που το αντιβαίνουν. Άλλες δημοφιλείς θεωρίες περιλαμβάνουν τις εμβολιασμούς ως μέσο εμφύτευσης ενός τσιπ στα σώματα των ανθρώπων.
Κακός ύπνος και θεωρίες συνωμοσίας- Αναλυτικά η νέα έρευνα
Για τις ανάγκες της μελέτης, οι ερευνητές από το πανεπιστήμιο του Νότιγχαμ πραγματοποίησαν δύο αξιολογήσεις με 1.000 συμμετέχοντες για να εξετάσουν πώς ο ύπνος επηρεάζει τα κίνητρα για συνωμοσιολογικές σκέψεις.
Στην πρώτη, 540 εθελοντές ολοκλήρωσαν μια κλίμακα αξιολόγησης ποιότητας ύπνου και στη συνέχεια διάβασαν ένα άρθρο για την πυρκαγιά του Καθεδρικού Ναού της Νοτρ Νταμ στο Παρίσι το 2019. Ορισμένοι εκτέθηκαν σε μια συνωμοσιολογική αφήγηση που πρότεινε μια σκόπιμη συγκάλυψη, ενώ άλλοι διάβασαν μια αντικειμενική περιγραφή που απέδιδε την πυρκαγιά σε ατύχημα.
Στο περιοδικό Journal of Health Psychology, οι ερευνητές ανέφεραν ότι οι συμμετέχοντες με χαμηλότερη ποιότητα ύπνου ήταν σημαντικά πιο πιθανό να πιστεύουν στη συνωμοσιολογική εκδοχή των γεγονότων.
«Η έκθεση σε θεωρίες συνωμοσίας οδηγεί σε υψηλότερη πίστη σε αυτές και η κακή ποιότητα ύπνου ενισχύει αυτό το φαινόμενο», πρόσθεσαν.
Σε μια δεύτερη μελέτη, οι επιστήμονες προσπάθησαν να εξηγήσουν τη σύνδεση μεταξύ των δύο, παρακολουθώντας 575 εθελοντές που συμπλήρωσαν ερωτηματολόγια προσωπικότητας. Τα άτομα ρωτήθηκαν για την συναισθηματική τους κατάσταση εκείνη τη στιγμή, με επιλογές όπως ο θυμός, η οργή, ο φόβος και η νευρικότητα.
Αξιολογήθηκε επίσης πόσο πιθανό ήταν να έπασχαν από κατάθλιψη μέσω ενός ερωτηματολογίου, καθώς και πόσο παρανοϊκοί ένιωθαν ότι γίνονταν το τελευταίο μήνα. Στη συνέχεια, ρωτήθηκαν για τις σκέψεις τους σχετικά με συγκεκριμένες γνωστές θεωρίες συνωμοσίας. Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι η επίδραση της κατάθλιψης τόσο στην ποιότητα του ύπνου όσο και στην πιθανότητα ανάπτυξης «συνωμοσιολογικής νοοτροπίας» ήταν σημαντική.
Ο θυμός και η τα συναισθήματα καχυποψίας και παράνοιας έπαιξαν επίσης ρόλο.
Ξεχωριστή έρευνα, που περιλάμβανε σχεδόν 400 άτομα και δημοσιεύθηκε το 2023, έδειξε ότι όσοι παλεύουν με την αϋπνία είναι πιο πιθανό να αισθάνονται ότι τα συναισθήματά τους είναι εκτός ελέγχου. Εν τω μεταξύ, η κακή ποιότητα ύπνου έχει συνδεθεί με μια σειρά από προβλήματα υγείας, όπως ο καρκίνος, τα εγκεφαλικά επεισόδια και η υπογονιμότητα.
