Πώς συνδέεται η κλιματική αλλαγή με τη γήρανση;
Η κλιματική κρίση έχει αυξήσει τη μέση θερμοκρασία του πλανήτη και οδηγεί σε συχνότερες ακραίες συνθήκες υψηλής θερμοκρασίας, όπως οι καύσωνες.
Μια άνοδος της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη κατά ακόμα μισό βαθμό Κελσίου, θα τριπλασιάσει τις εκτάσεις του πλανήτη όπου η ζέστη ξεπερνά τις ανθρώπινες αντοχές, προειδοποιεί νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Nature Reviews Earth and Environment.
Η μέση θερμοκρασία βρίσκεται ήδη σχεδόν 1,5 βαθμούς πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα και το όριο των 2 βαθμών που θέτει ως στόχο η Συμφωνία του Παρισιού αναμένεται να ξεπεραστεί γύρω στα μέσα του αιώνα.
Το έτος 2024 ήταν το θερμότερο που βίωσε ποτέ ο πλανήτης, τουλάχιστον από τότε που οι άνθρωποι θερμομετρούν και κρατούν στατιστικά στοιχεία. Αλλά, μάλλον, δεν θα αποτελέσει εξαίρεση. Φαίνεται πως δεν σταματά εδώ το φαινόμενο της άνευ προηγουμένου ετήσιας υπερθέρμανσης της Γης.
Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Κλιματολογικών Συνθηκών Copernicus, ο Ιανουάριος του 2025 ξεπέρασε το προ-βιομηχανικό επίπεδο μέσης θερμοκρασίας κατά 1,75 βαθμούς Κελσίου και περνά στην ιστορία ως ο θερμότερος που έχει καταγραφεί ποτέ.
Οι ειδικοί υπογραμμίζουν τις δυνητικά θανάσιμες επιπτώσεις αν η παγκόσμια θέρμανση φτάσει τους 2 βαθμούς Κελσίου: Μη βιώσιμα όρια θερμότητας, τα οποία μέχρι σήμερα έχουν ξεπεραστεί μόνο για τους ηλικιωμένους στις θερμότερες περιοχές, είναι πιθανό να εμφανιστούν ακόμα και για τους νέους.
Επί του παρόντος, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας εκτιμούν ότι η παρατεταμένη έκθεση σε έντονη ζέστη μπορεί να επιταχύνει την γήρανση κατά πάνω από δύο χρόνια.
Πώς η ζέστη επιταχύνει η βιολογική γήρανση
Σύμφωνα με τη νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Science Advances, η υπερβολική ζέστη μπορεί να επιταχύνει τη γήρανση επηρεάζοντας την επιγενετική μας, τον τρόπο, δηλαδή, με τον οποίο τα κύτταρά μας ρυθμίζουν την έκφραση των γονιδίων ως αντίδραση στο περιβαλλοντικό στρες. Τα στοιχεία έδειξαν ότι η παρατεταμένη έκθεση σε έντονη ζέστη μπορεί να επιταχύνει την γήρανση, ειδικά σε ηλικιωμένους, κατά πάνω από δύο χρόνια.
Η ερευνητική ομάδα προσπάθησε να κατανοήσει καλύτερα τι συμβαίνει σε βιολογικό επίπεδο στο ανθρώπινο σώμα όταν εκτίθεται σε έντονη ζέστη σε σύντομο, μέσο και μακροπρόθεσμο διάστημα. Ανέλυσε δείγματα αίματος από σχεδόν 3.700 άτομα με μέσο όρο ηλικίας τα 68 χρόνια και μέτρησε τις επιγενετικές αλλαγές σε χιλιάδες σημεία στο γονιδίωμα, προκειμένου να υπολογίσει τρεις «βιολογικούς» δείκτες ηλικίας, που ονομάζονται PcPhenoAge, PCGrimAge και DunedinPACE. Στη συνέχεια, εξέτασε τα επίπεδα ζέστης στα οποία εκτέθηκαν οι συμμετέχοντες στις γεωγραφικές τους περιοχές κατά τη διάρκεια των έξι προηγούμενων ετών (2010–2016). Για την αξιολόγηση της ζέστης χρησιμοποίησε τον αμερικανικό δείκτη θερμότητας, με την ένδειξη «προσοχή» για ημέρες έως 32°C, «εξαιρετική προσοχή» για 32-39°C και «κίνδυνος» για 39-51°C.
Τα ευρήματα ήταν συνεπή και στα τρία βιολογικά ρολόγια. Η παρατεταμένη έκθεση σε υψηλές θερμοκρασίες επιτάχυνε τη βιολογική γήρανση κατά 2,48 έτη κατά την εξαετή περίοδο μελέτης. Αυτό ισοδυναμεί με 1,09 έτη σύμφωνα με το PCGrimAge και 0,05 έτη σύμφωνα με το DunedinPACE.
Οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν γιατί οι βιολογικοί δείκτες διαφέρουν αρκετά μεταξύ τους. Υποθέτουν όμως ότι ο δείκτης PCPhenoAge μπορεί να καταγράφει ένα ευρύτερο φάσμα βιολογικής γήρανσης, καλύπτοντας τόσο τη βραχυπρόθεσμη όσο και τη μακροπρόθεσμη θερμική καταπόνηση, ενώ οι άλλοι δύο μπορεί να είναι πιο ευαίσθητοι στην παρατεταμένη έκθεση σε ζέστη.
