«Κριντζάρω»! Σίγουρα το έχουμε ακούσει πολλές φορές, ειδικά από τις νεότερες ηλικίες. Τι σημαίνει όμως ακριβώς αυτό; Τι ορίζεται ως κριντζ;
Αν κάποιος μας τραγουδήσει δυνατά κάτι ρομαντικό, θέλοντας έτσι να κερδίσει το ενδιαφέρον μας και να φανεί γοητευτικός στα μάτια μας, αλλά δεν έχει καθόλου καλή φωνή ή αν κάποιος κάνει ένα κρύο αστείο, που αποδεικνύεται ότι φέρνει κάποιον άλλο σε δύσκολη θέση, αισθανόμαστε ετεροντροπή.
Ετεροντροπή είναι ο όρος με τον οποίο έχει επικρατήσει να μεταφράζεται το κριντζ και σημαίνει το αμήχανο συναίσθημα ντροπής που νιώθουμε για κάποιον που βρίσκεται σε άβολη θέση. Τότε λέμε ότι «κριντζάρουμε».
Στην εποχή των social media και της υπερπληροφόρησης, λαμβάνουμε ακόμη και στο κινητό μας διαρκώς υλικό με περίεργες ειδήσεις, με πράγματα και καταστάσεις που μας «κριντζάρουν» και όχι αδίκως.
Γίνεται να «κριντζάρω»με μένα;
Ορισμένες φορές, όμως, αυτό μπορεί να έχει κατεύθυνση και προς εμάς, προς μία παλαιότερη εκδοχή του ίδιου μας του εαυτού. Αισθανόμαστε, για παράδειγμα, άβολα για την εμφάνισή μας στο σχολείο ή τις στυλιστικές μας επιλογές από φωτογραφίες παλιών διακοπών
Θυμόμαστε τις ντροπιαστικές μας αναμνήσεις και… ξαναντρεπόμαστε για αυτές! Δεν υπάρχει αμφιβολία δε, ότι είμαστε πολύ αυστηροί κριτές του εαυτού μας, αφού τα περισσότερα από αυτά που μας έχουν ντροπιάσει, μπορεί να έχουν ξεχαστεί από τους άλλους, αλλά να αποτελούν για εμάς μόνιμο εφιάλτη.
Το φαινόμενο του «κριντζ», λοιπόν, είναι παγκόσμιο, αλλά και παράλληλα πολύ προσωπικό. Η απάντηση βρίσκεται στον εγκέφαλό μας και βέβαια στον τρόπο που ζούμε.
Οι άνθρωποι είμαστε κοινωνικά όντα, γι΄αυτό, στοχεύοντας να τα πηγαίνουμε καλά με τους γύρω μας, είμαστε προγραμματισμένοι να νιώθουμε άσχημα, όταν προκαλούμε αμηχανία ή δυσάρεστα συναισθήματα.
Η ντροπή για τον εαυτό μας, μάς μαθαίνει να αντιλαμβανόμαστε πόσο λάθος είμαστε μερικές φορές. Το ίδιο και οι τύψεις. Είναι μηχανισμοί για να μην επαναλαμβάνουμε τα σφάλματά μας, χωρίς αυτό να σημαίνει ούτε ότι αυτό επιτυγχάνεται πάντα, ούτε ότι πρέπει να κατηγορούμε συνέχεια τον εαυτό μας για το καθετί.
Μία συναίσθηση της κατάστασης στις σωστές της διαστάσεις μπορεί να φέρει θετικά αποτελέσματα και η τάση μας να νοιαζόμαστε για το πώς σταθήκαμε σε μία περίσταση και αν ήταν εντάξει ο τρόπος που αλληλεπιδράσαμε με τους άλλους, μπορεί μακροπρόθεσμα να ενισχύσει την εσωτερική μας καλοσύνη.
Σύμφωνα με έρευνα του 2023, που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Brain Science, η ντροπή, η αμηχανία και η ενοχή συνδέονται με κάποια τμήματα του εγκεφάλου που σχετίζονται με την ενσυναίσθηση και τις κοινωνικές διαδικασίες, καθώς και τις συναισθηματικές μας αντιδράσεις σε αυτές.
Επίσης, οι νευρολογικές μελέτες δείχνουν ότι η αμυγδαλή του εγκεφάλου παίζει σημαντικό ρόλο, αφού εκτός από το ότι συμβάλλει στη συναισθηματική επεξεργασία, καθώς διαχειρίζεται τον φόβο, το άγχος, την ευχαρίστηση και άλλα συναισθήματα, βοηθά και στην αναγνώριση παραβιάσεων κοινωνικών κανόνων που προκαλούν ντροπή.
Το φαινόμενο του προβολέα
Όμως, γιατί να θυμόμαστε τόσο συχνά ενοχλητικές στιγμές από ντροπιαστικές μας εμπειρίες, υπερβάλλοντας τόσο πολύ, σχετικά με το πόσο μπορεί να δυσαρέστησαν τους άλλους, που τις περισσότερες φορές υπερεκτιμάμε τη σημαντικότητά τους;
Αυτό είναι το spotlight effect ή φαινόμενο του προβολέα και εξηγεί την ανθρώπινη τάση να υπερεκτιμούμε την προσοχή που δίνουν οι άλλοι στα λάθη ή τις αμήχανες καταστάσεις μας.
Σύμφωνα με μελέτη, δημοσιευμένη το 2000 στο Journal of Personality and Social Psychology, οι συμμετέχοντες υπερεκτιμούσαν τη μνήμη των άλλων για τα αμήχανα πράγματα που είπαν ή για κάτι ενοχλητικό στην εμφάνισή τους.
Η εν λόγω μελέτη διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι συνήθως επικεντρώνονται στη δική τους εμπειρία και αδυνατούν να λάβουν υπ’ όψιν τους την προοπτική των άλλων, δηλαδή δεν συνειδητοποιούν πόσο μικρότερη μπορεί να είναι η εντύπωση που δημιουργούν στους άλλους σε σχέση με ό,τι νομίζουν οι ίδιοι.
Ας φροντίσουμε να είμαστε ο εαυτός μας, ας αποδεχτούμε τις ντροπιαστικές μας στιγμές και ας «κριντζάρουμε» για τα σωστά πράγματα!
