Τι είναι αυτό που μας κάνει να έχουμε ενσυναίσθηση; Να κατανοούμε δηλαδή τα συναισθήματα και τις ανάγκες των άλλων και να νιώθουμε ότι συμπάσχουμε; Είναι κάποια ιδιαίτερη ικανότητα που έχουν μόνο λίγοι άνθρωποι;  Ή μήπως είναι στη φύση μας; Επιστήμονες δίνουν την απάντηση, αφού έχουν καταλήξει ότι υπάρχουν κύτταρα που είναι υπεύθυνα για την ενσυναίσθηση. Αυτά τα κύτταρα έχουν συναισθηματική μνήμη. Τι σημαίνει αυτό; Είναι κύτταρα που θυμούνται. Aποτελούν, δηλαδή, έναν βασικό ρυθμιστή των συναισθηματικών αντιδράσεών μας προς τους άλλους, με βάση τη δική μας συναισθηματική εμπειρία.

Ερευνητές του Ιταλικού Ινστιτούτου Τεχνολογίας έχουν αποκαλύψει έναν μηχανισμό στον προμετωπιαίο φλοιό του εγκεφάλου που καθορίζει πώς ανταποκρίνονται τα ζώα στα συναισθήματα των άλλων, με βάση τις προηγούμενες εμπειρίες τους. Αυτοί οι νευρώνες του εγκεφάλου, δημιουργώντας έναν παράγοντα απελευθέρωσης μίας ορμόνης, της κορτικοτροπίνης, μπορούν να ενεργήσουν ως συναισθηματική μνήμη, ρυθμίζοντας τις αντιδράσεις μας σε κοινωνικο-συναισθηματικά ερεθίσματα.

Σύμφωνα με την έρευνα, τα ζώα έχουν τη δυνατότητα να αναγνωρίσουν μία συναισθηματική κατάσταση και να αντιδράσουν σε αυτή, ιδίως όταν η εν λόγω κατάσταση καθρεφτίζει δικά τους βιώματα. Όταν δηλαδή έχουν αισθανθεί κάτι αντίστοιχο στο παρελθόν. Με τον τρόπο αυτό, συντηρείται η ενσυναίσθηση μεταξύ των ειδών, ενώ παράλληλα ανοίγει ο δρόμος για στοχευμένες θεραπείες για διάφορες διανοητικές και γνωστικές διαταραχές, όπως είναι η διαταραχή μετατραυματικού στρες, ο αυτισμός και η σχιζοφρένεια.

Μπαίνοντας στη θέση του άλλου

Κάποιοι ψυχολόγοι ισχυρίζονται ότι το ίδιο συμβαίνει και με τους ανθρώπους. Για παράδειγμα, αν κάποιος έχει ζήσει ένα περιστατικό που τον έχει στιγματίσει, που τον έχει κάνει να νιώσει πολύ ωραία ή πολύ άσχημα, πιθανόν όταν έρθει αντιμέτωπος με μία αντίστοιχη συναισθηματική ανταπόκριση κάποιου άλλου σε ένα παρόμοιο περιστατικό, όταν κληθεί να τον στηρίξει στο πρόβλημά του και να σταθεί δίπλα του, θα είναι πιο κατανοητικός και κατ’ επέκταση πιο ενσυναισθητικός απέναντί του. Για να το πούμε πιο απλά, αυτό στο οποίο αναφερόμαστε είναι αυτό που λέμε «το έχω περάσει κι εγώ και γι’ αυτό καταλαβαίνω». Όπως φαίνεται, ισχύει και εξηγείται και επιστημονικά!

Βέβαια, υπάρχει και η περίπτωση, το συναίσθημα κάποιου για ένα συγκεκριμένο γεγονός που έχουμε ζήσει και εμείς στο παρελθόν να μας ξυπνήσει κακές μνήμες, με αποτέλεσμα να προτιμήσουμε να αποστασιοποιηθούμε ή ακόμη και να αντιδράσουμε με αρνητικό και εν τέλει όχι βοηθητικό τρόπο.

Όπως και να έχει, καλό είναι να προσπαθούμε όσο μπορούμε να καταλαβαίνουμε σε βάθος τα συναισθήματα των άλλων, είτε έχουμε αισθανθεί όπως εκείνοι, είτε όχι, άλλωστε η ζωή είναι απρόβλεπτη και ποτέ δεν ξέρεις αν θα βρεθούμε κι εμείς κάποτε στη θέση τους!