Είναι απολύτως αδύνατον να μείνει ανεπηρέαστος ένας άνθρωπος που λαμβάνει τη διάγνωση ότι πάσχει από κάποια μορφή καρκίνου. Τα συναισθήματα που προκύπτουν είναι πολλά και διάφορα: Απογοήτευση, φόβος, αίσθηση αδικίας, απελπισία, στενοχώρια, ανησυχία, άγχος, θυμός, θλίψη και πολλά άλλα, που εναλλάσσονται μεταξύ τους και κατακλύζουν τον ασθενή, όπως βέβαια και τους ανθρώπους γύρω από αυτόν. Όλα αυτά συνοδεύονται και από την αίσθηση της αδυναμίας ελέγχου, την ανασφάλεια και την αβεβαιότητα για το μέλλον. Σύμφωνα με τους ειδικούς, ακόμα κι όταν ο ασθενής γίνει καλά, είναι ελεύθερος νόσου και έχουν περάσει χρόνια από την αποθεραπεία του, τα αρνητικά αυτά συναισθήματα και η ανασφάλεια ενδεχομένως να εξακολουθούν να τον ταλαιπωρούν.
Όταν κάποιος λαμβάνει μια διάγνωση καρκίνου, βιώνει κατά κάποιον τρόπο ένα πένθος μέχρι να καταφέρει να φτάσει στην αποδοχή. Ακολουθώντας τα στάδια του πένθους, στην αρχή αντιμετωπίζει τα νέα με άρνηση, αδυνατεί δηλαδή να πιστέψει ό,τι του λένε οι γιατροί, αυτό που του συμβαίνει.
Το σύνηθες είναι ο ασθενής να περνά στη συνέχεια στο επόμενο στάδιο, του θυμού, όπου γεμίζει οργή επειδή δεν είναι σε θέση να ελέγξει την κατάσταση. Μετά το θυμό ακολουθεί η διαπραγμάτευση. Τι θα μπορούσε να είχε προσέξει, τι θα έπρεπε να είχε κάνει διαφορετικά, τι του διέφυγε…
Το τελευταίο στάδιο, πριν από την τελική αποδοχή, είναι η βαθιά θλίψη, ακόμα και η κατάθλιψη, που δεν είναι σπάνιο να απασχολήσει τους καρκινοπαθείς και η οποία, εφόσον προκύψει, θα πρέπει να αντιμετωπιστεί με τη βοήθεια των ειδικών ψυχικής υγείας.
Η αποδοχή έρχεται όταν ο ασθενής δεχτεί τη διάγνωση και την κατάσταση και μάθει να ζει με αυτό το νέο δεδομένο. Το θετικό, σύμφωνα με τις έρευνες, είναι ότι πολύ συχνά οι άνθρωποι που φτάνουν στην αποδοχή βιώνουν τελικά ευγνωμοσύνη για τη ζωή, νιώθουν πιο ενδυναμωμένοι και φέρουν μια βαθιά ελπίδα ότι τα πράγματα θα πάνε καλά.
Οι ψυχολογικές μακροπρόθεσμες παρενέργειες του καρκίνου και της θεραπείας του περιλαμβάνουν κατάθλιψη, άγχος, προβλήματα μνήμης, δυσκολία συγκέντρωσης και μειωμένες κοινωνικές δεξιότητες. Επιπλέον, οι ασθενείς με καρκίνο συχνά αισθάνονται εγκαταλελειμμένοι από το σύστημα υγείας και πολύ στενοχωρημένοι για να αναζητήσουν βοήθεια.
Η ανησυχία τους για τα σωματικά συμπτώματα συχνά συγκαλύπτει την έκταση της ψυχολογικής τους δυσφορίας. Πολλοί μάλιστα βλέπουν τη δυστυχία ως αναπόφευκτη συνέπεια του καρκίνου και δεν υποψιάζονται ότι μπορεί να πρόκειται για κατάθλιψη, για την αντιμετώπιση της οποίας θα μπορούσαν να ζητήσουν βοήθεια. Επίσης, φοβούνται ότι αποτελούν βάρος για τους φίλους, τους συγγενείς, το σύντροφο, τα παιδιά τους…
Η γνώση είναι δύναμη
Οι ειδικοί εξηγούν ότι όσα πιο πολλά γνωρίζει ένας ασθενής για την κατάσταση της υγείας του, για την ασθένεια (το στάδιο, το είδος, τις μεταστάσεις κ.ά.), για τις επιλογές του, τις πιθανές θεραπείες, την πρόγνωση, τις παρενέργειες κ.λπ. τόσο πιο ασφαλής θα νιώθει όσον αφορά το πώς θα «στέκεται» απέναντι στην ασθένεια.
Πώς θα βοηθήσει η ψυχολογική υποστήριξη
Με την ψυχολογική υποστήριξη μπορεί να μειωθούν η κατάθλιψη, το άγχος και ο πόνος. Επίσης, βοηθά τους ασθενείς να έχουν βελτιωμένη αυτοδιαχείριση και δεξιότητες αντιμετώπισης της ασθένειας.
Μια καναδική μελέτη σε 89 γυναίκες με καρκίνο του μαστού διαπίστωσε ότι όσες συμμετείχαν σε μια γνωστική συμπεριφορική θεραπεία παρουσίαζαν σπανιότερα κατάθλιψη, είχαν καλύτερη συνολική ποιότητα ζωής και λιγότερα ψυχιατρικά συμπτώματα μετά την παρέμβαση και κατά τη διετή παρακολούθηση που ακολούθησε.
Επιπλέον, μια άλλη μελέτη, σε 313 νεοδιαγνωσθέντες ασθενείς με καρκίνο, διαπίστωσε ότι εκείνοι που έλαβαν μια σύντομη ψυχολογική παρέμβαση είχαν λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν άγχος ή κατάθλιψη σε σύγκριση με εκείνους που δεν έτυχαν μιας ανάλογης φροντίδας.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε
Όλοι έχουμε δύναμη μέσα μας και μπορούμε να τη βρούμε και έτσι να γίνουμε ανθεκτικοί.
Έχουμε πολλά να μάθουμε από τις αντιξοότητες. Όταν ξεπεράσουμε τη φάση της επιβίωσης, θα μπορέσουμε να νιώσουμε ενδυναμωμένοι.
Ο πόνος είναι προσωρινός και θα περάσει.
Είναι σημαντικό να εστιάζουμε την προσοχή και το ενδιαφέρον μας στους ανθρώπους που μας αγαπούν και μας βοηθούν και όχι σε όσους μας απογοητεύουν.
Η καλοσύνη προς τους άλλους μπορεί να μας κάνει να αισθανόμαστε καλύτερα κατά τη διάρκεια των δυσκολιών της ζωής.
Ευχαριστούμε τη δρα Ναταλία Κουτρούλη, ψυχολόγο με εκπαίδευση στη Γνωσιακή Ψυχοθεραπεία και τη Συμβουλευτική, για τη συνεργασία
