Το ποσοστό των ανθρώπων που διαγνώστηκαν με καρκίνο του πνεύμονα και δεν έχουν καπνίσει ποτέ (μη καπνιστές), αυξάνεται, με την ατμοσφαιρική ρύπανση να αποτελεί «σημαντικό παράγοντα», σύμφωνα με την υπηρεσία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για τον καρκίνο (CIRC).
Ο καρκίνος του πνεύμονα σε άτομα που δεν έχουν καπνίσει ποτέ τσιγάρο εκτιμάται πλέον ότι είναι η πέμπτη υψηλότερη αιτία θανάτου (από καρκίνο) παγκοσμίως, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Έρευνας για τον Καρκίνο (IARC). Εμφανίζεται, σχεδόν αποκλειστικά, ως αδενοκαρκίνωμα, το οποίο έχει καταστεί ο επικρατέστερος από τους τέσσερις κύριους υποτύπους της νόσου τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες παγκοσμίως.
Η ρύπανση στην ατμόσφαιρα, ιδιαίτερα στη νοτιοανατολική Ασία, φαίνεται να είναι ένας από τους παράγοντες που προκαλούν την επικράτηση του αδενοκαρκινώματος. Περίπου 200.000 περιπτώσεις συνδέονται με την έκθεση στην ατμοσφαιρική ρύπανση (2022), σύμφωνα με τη μελέτη της IARC που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Lancet Respiratory Medicine.
Σε συνέντευξή του στον Guardian, ο επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης και επικεφαλής του κλάδου επιτήρησης του καρκίνου της IARC, Dr. Freddie Bray, δήλωσε ότι τα ευρήματα υπογραμμίζουν την ανάγκη για επείγουσα παρακολούθηση του μεταβαλλόμενου κινδύνου εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα. Απαιτούνται επίσης περαιτέρω μελέτες για τον εντοπισμό πιθανών αιτιολογικών παραγόντων, όπως η ατμοσφαιρική ρύπανση, σε πληθυσμούς όπου το κάπνισμα δεν θεωρείται η κύρια αιτία του καρκίνου του πνεύμονα, πρόσθεσε.
«Με τη μείωση του επιπολασμού του καπνίσματος – όπως παρατηρείται στο Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ – το ποσοστό των καρκίνων του πνεύμονα μεταξύ εκείνων που δεν έχουν καπνίσει ποτέ τείνει να αυξάνεται», δήλωσε ο Bray. «Το αν θα αυξηθεί το παγκόσμιο ποσοστό των αδενοκαρκινωμάτων που αποδίδονται στην ατμοσφαιρική ρύπανση εξαρτάται από τη σχετική επιτυχία των μελλοντικών στρατηγικών για τον περιορισμό της χρήσης καπνού και της ατμοσφαιρικής ρύπανσης παγκοσμίως».
Ο καρκίνος του πνεύμονα συγκαταλέγεται στις κύριες αιτίες θνησιμότητας παγκοσμίως. Το 2022, περίπου 2,5 εκατομμύρια άνθρωποι διαγνώστηκαν με τη νόσο. Ωστόσο, τα πρότυπα εμφάνισης ανά υποτύπο έχουν αλλάξει δραματικά τις τελευταίες δεκαετίες. Από τους τέσσερις κύριους υπότυπους του καρκίνου του πνεύμονα (αδενοκαρκίνωμα, πλακώδες καρκίνωμα, μικροκυτταρικό καρκίνωμα και μεγαλοκυτταρικό καρκίνωμα), το αδενοκαρκίνωμα έχει καταστεί ο κυρίαρχος υπότυπος τόσο μεταξύ των ανδρών όσο και μεταξύ των γυναικών, διαπίστωσε ο IARC.
Τι συμβαίνει με τους μη καπνιστές
Το αδενοκαρκίνωμα αντιπροσωπεύει το 45,6% των παγκόσμιων περιπτώσεων καρκίνου του πνεύμονα στους άνδρες και το 59,7% των παγκόσμιων περιπτώσεων καρκίνου του πνεύμονα στις γυναίκες το 2022. Το αδενοκαρκίνωμα αντιπροσωπεύει έως και το 70% των περιπτώσεων καρκίνου του πνεύμονα μεταξύ των μη καπνιστών, ανέφερε η IARC.
Ενώ τα ποσοστά επίπτωσης του καρκίνου του πνεύμονα στους άνδρες έχουν γενικά μειωθεί στις περισσότερες χώρες τα τελευταία 40 χρόνια, τα ποσοστά στις γυναίκες τείνουν να αυξάνονται. Το 2023, ο Guardian αποκάλυψε πώς ο αριθμός των γυναικών που διαγνώστηκαν με καρκίνο του πνεύμονα στο Ηνωμένο Βασίλειο ξεπέρασε για πρώτη φορά τους άνδρες.
Δεν είναι γνωστό το ποσοστό των παγκόσμιων περιπτώσεων καρκίνου του πνεύμονα που αφορά τους μη καπνιστές, παρά μόνο ότι αυξάνεται. Οι επιστήμονες πασχίζουν να μάθουν περισσότερα για το τι άλλο προκαλεί τον καρκίνο του πνεύμονα, πέρα από το κάπνισμα.
«Μπορούμε να προλάβουμε»
«Η ατμοσφαιρική ρύπανση μπορεί να θεωρηθεί σημαντικός παράγοντας που εξηγεί εν μέρει την αναδυόμενη επικράτηση του αδενοκαρκινώματος που αντιπροσωπεύει το 53% έως 70% των περιπτώσεων καρκίνου του πνεύμονα μεταξύ των ανθρώπων που δεν έχουν καπνίσει ποτέ παγκοσμίως», αναφέρεται στη μελέτη.
Ο Bray δήλωσε ότι η μελέτη παρέχει σημαντικές πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο εξελίσσονται τόσο ο καρκίνος του πνεύμονα όσο και οι υποκείμενοι παράγοντες κινδύνου, «προσφέροντας ενδείξεις για το πώς μπορούμε να προλάβουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τον καρκίνο του πνεύμονα παγκοσμίως».
Και πρόσθεσε: «Οι αλλαγές στις συνήθειες του καπνίσματος και η έκθεση στην ατμοσφαιρική ρύπανση είναι από τους κύριους καθοριστικούς παράγοντες του μεταβαλλόμενου προφίλ κινδύνου της επίπτωσης του καρκίνου του πνεύμονα ανά υποτύπο που βλέπουμε σήμερα.
Οι αποκλίνουσες τάσεις ανά φύλο στις πρόσφατες γενιές προσφέρουν πληροφορίες στους ειδικούς σε θέματα πρόληψης του καρκίνου και στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής που επιδιώκουν να αναπτύξουν και να εφαρμόσουν στρατηγικές ελέγχου του καπνού και της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, προσαρμοσμένες σε πληθυσμούς υψηλού κινδύνου».
Οι πόλεις με τη μεγαλύτερη ατμοσφαιρική ρύπανση
Σύμφωνα με την AirVisual, η οποία παρέχει ανεξάρτητες πληροφορίες για την ποιότητα του αέρα, στην πρώτη δεκάδα με τις πόλεις που είναι στο «κόκκινο» η ατμοσφαιρική ρύπανση είναι:
Το Δελχί, στην Ινδία. Το Μπισέκ, στο Κιργιστάν. Η Τασκένδη στο Ουζμπεκιστάν. Η Ντάκα στο Μπανγκλαντές. Η Λαχώρη στο Πακιστάν. Η Γιανγκόν στη Μιανμάρ. Το Κατμαντού στο Νεπάλ. η Καλκούτα στην Ινδία. Το Ανόι στο Βιετνάμ και το Αλμάτι στο Καζακστάν. Στην Ευρώπη πρώτη σε μόλυνση είναι η Βουδαπέστη, στην Ουγγαρία. Η Ελλάδα βρίσκεται χαμηλά στη σχετικά λίστα, στην 85η θέση.
Οι επιστήμονες λένε ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση είναι μια «παγκόσμια καταστροφή για την υγεία».
Στα τέλη του περασμένου έτους, στην Ευρώπη, τέθηκαν σε ισχύ αυστηρότεροι κανόνες για την ποιότητα του αέρα, οι οποίοι στοχεύουν να φέρουν την Ευρωπαϊκή Ένωση πιο κοντά στα πρότυπα του ΠΟΥ έως το 2030 και υποχρεώνουν τα κράτη μέλη να παρακολουθούν ρύπους όπως τα λεπτά σωματίδια, ο μαύρος άνθρακας και η αμμωνία.
Ορισμένες χώρες λαμβάνουν μέτρα για τον περιορισμό των επιπέδων ρύπανσης, συμπεριλαμβανομένης της Δανίας, η οποία θα μπορούσε να γίνει η πρώτη χώρα στον κόσμο που θα επιβάλει φόρο άνθρακα στην κτηνοτροφία το 2030.
Εν τω μεταξύ, η επικαιροποιημένη οδηγία της ΕΕ δίνει στους πολίτες με προβλήματα υγείας που σχετίζονται με τη ρύπανση το δικαίωμα να προσφύγουν στη δικαιοσύνη κατά της κυβέρνησής τους, εάν αυτή δεν συμμορφώνεται με τους κανόνες της ΕΕ για την ποιότητα του αέρα.
