Μια διεθνής μελέτη αποκάλυψε τα τρία ψυχολογικά προφίλ που σχετίζονται με διαφορετικά πρότυπα γνωστικής και εγκεφαλικής εξασθένισης κατά τη γήρανση. Η μελέτη, η οποία ανέλυσε περισσότερους από 1.000 μεσήλικες και ηλικιωμένους ενήλικες, δείχνει ότι τα συγκεκριμένα ψυχολογικά χαρακτηριστικά μπορεί να επηρεάσουν τον κίνδυνο εμφάνισης άνοιας, καθώς και πτυχές όπως η ταχύτητα της εγκεφαλικής έκπτωσης και η ποιότητα του ύπνου.
Τα ευρήματα αυτά, που δημοσιεύθηκαν στο Nature Mental Health, ανοίγουν τον δρόμο για τον σχεδιασμό εξατομικευμένων στρατηγικών πρόληψης. Όπως υποστηρίζουν οι ερευνητές, τα αποτελέσματα αναδεικνύουν «την ανάγκη για ολοκληρωμένες ψυχολογικές αξιολογήσεις των ασθενών ώστε να εντοπίζονται διαφορετικά ψυχολογικά προφίλ και έτσι να είναι δυνατή η εφαρμογή πιο συγκεκριμένων και εξατομικευμένων στρατηγικών αλλαγής συμπεριφοράς».
Οι παράγοντες που μειώνουν και αυξάνουν τον κίνδυνο
Πρόσφατες μελέτες εντόπισαν ψυχολογικά χαρακτηριστικά που μπορεί να σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο ή προστασία έναντι της γνωστικής έκπτωσης, του νευροεκφυλισμού και της κλινικής άνοιας. Για παράδειγμα, η ύπαρξη επαναλαμβανόμενων αρνητικών σκέψεων, η τάση να βιώνει κανείς άγχος και το αντιλαμβανόμενο στρες συνδέονται με μεγαλύτερο κίνδυνο, ενώ η αίσθηση του σκοπού της ζωής ή ο αυτοστοχασμός φαίνεται να αποτελούν προστατευτικούς παράγοντες.
Στην παρούσα έρευνα, η ερευνητική ομάδα εξέτασε κατά πόσον αυτοί οι παράγοντες – προστατευτικοί και παράγοντες κινδύνου – συνδυάζονται σε παρόμοια ψυχολογικά προφίλ σε δύο ανεξάρτητες ομάδες ενηλίκων μέσης ηλικίας και ηλικιωμένων χωρίς νοητική έκπτωση.
Στη συνέχεια, η ομάδα ανέλυσε πώς κάθε ένα από αυτά τα προφίλ σχετίζεται με δείκτες ψυχικής υγείας, νοημοσύνης, τρόπου ζωής καθώς και με τη γνωστική εξέλιξη και την ατροφία του εγκεφάλου με την πάροδο του χρόνου. «Ο στόχος ήταν να διευκρινιστεί πώς διάφοροι συνδυασμοί ψυχολογικών χαρακτηριστικών σχετίζονται με την ψυχική, γνωστική και εγκεφαλική υγεία», σημειώνουν οι ερευνητές.
Πώς θα αποφύγουμε την γνωστική έκπτωση
Σύμφωνα με τα ευρήματα, η ύπαρξη ενός «ισορροπημένου» ψυχολογικού προφίλ, με μέτρια υψηλούς προστατευτικούς παράγοντες και μέτρια χαμηλούς παράγοντες κινδύνου, συνδέεται με καλύτερη γνωστική και ψυχική υγεία σε όλους τους δείκτες που μετρήθηκαν.
«Οι συσχετίσεις αυτές παρατηρήθηκαν σε όλες τις ηλικιακές ομάδες που μελετήθηκαν, γεγονός που ενισχύει τη σημασία της εξέτασης της ισορροπίας ενός ευρέος φάσματος ψυχολογικών πτυχών ως καθοριστικών παραγόντων της ψυχικής, γνωστικής και εγκεφαλικής υγείας στην ενήλικη και μεγαλύτερη ηλικία», σημειώνουν οι ερευνητές.
Από την άλλη πλευρά, ένα ψυχολογικό προφίλ με χαμηλά επίπεδα προστατευτικών χαρακτηριστικών – όπως η αίσθηση του σκοπού, η εξωστρέφεια ή το να είναι ανοιχτός κανείς σε νέες εμπειρίες – συνδέθηκε με χειρότερη νόηση (ιδίως στους ηλικιωμένους), πιο έντονη ατροφία του εγκεφάλου (που ήδη παρατηρείται στους ενήλικες μέσης ηλικίας) και χαμηλότερη προσκόλληση σε υγιεινούς τρόπους ζωής.
Τέλος, το τρίτο προφίλ που εντοπίστηκε, το οποίο χαρακτηρίζεται από υψηλά επίπεδα αρνητικών ή επικίνδυνων ψυχολογικών χαρακτηριστικών, όπως η μεγάλη τάση για στεναχώρια και αρνητικές σκέψεις, «μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο γνωστικής εξασθένησης και άνοιας μέσω μιας ψυχο-συναισθηματικής οδού, συμπεριλαμβανομένης της έκφρασης συμπτωμάτων όπως η κατάθλιψη, το άγχος, τα γνωστικά παράπονα, η μοναξιά και οι διαταραχές ύπνου», αναφέρουν οι ερευνητές.
