Τελικά “προκαλεί” στρες το πρωινό ξύπνημα;

Εδώ και χρόνια ακούμε ότι η αφύπνιση έχει ως αποτέλεσμα τη διέγερση της απελευθέρωσης της κορτιζόλης, γνωστής ορμόνης του στρες, ένα φαινόμενο που ονομάζεται «απόκριση αφύπνισης κορτιζόλης» (“cortisol awakening response”). Η εν λόγω απόκριση έχει χρησιμοποιηθεί για τη διερεύνηση πολλών κλινικών καταστάσεων, όπως η κατάθλιψη, η παχυσαρκία και το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης.

Ωστόσο, το ξύπνημα δεν την ενεργοποιεί, υποστηρίζει νέα έρευνα με επικεφαλής τους ερευνητές του University of Bristol, οι οποίοι επισημαίνουν ότι η κορτιζόλη αυξάνεται τις ώρες πριν από το ξύπνημα ως μέρος της προετοιμασίας του οργανισμού για την επόμενη ημέρα. Η μελέτη δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση Proceedings of the Royal Society B.

Τι αποκάλυψε η έρευνα για την ορμόνη του στρες

Ένας σημαντικός περιορισμός των μελετών για την «απόκριση αφύπνισης κορτιζόλης» είναι ότι τα πρωτόκολλα συνήθως αξιολογούν μόνο τα δείγματα που λαμβάνονται μετά το ξύπνημα και όχι κατά την περίοδο πριν από αυτό, καθώς οι μετρήσεις λαμβάνονται στο σάλιο. Κατά συνέπεια, οι μελέτες δεν μπορούν να αποδείξουν μια αλλαγή στο ρυθμό έκκρισης κορτιζόλης κατά την περίοδο αφύπνισης.

Για να δώσουν λοιπόν, μια απάντηση στο κρίσιμο ερώτημα αν ο ρυθμός έκκρισης κορτιζόλης αυξάνεται πράγματι μετά το ξύπνημα, η ερευνητική ομάδα του Bristol χρησιμοποίησε ένα αυτοματοποιημένο σύστημα δειγματοληψίας για να μετρήσει τα επίπεδα κορτιζόλης στους ιστούς τόσο πριν όσο και μετά το ξύπνημα σε 201 υγιείς άνδρες και γυναίκες συμμετέχοντες ηλικίας 18 έως 68 ετών.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, το ξύπνημα δεν φάνηκε να οδηγεί σε αύξηση της απελευθέρωσης κορτιζόλης, χωρίς να υπάρχουν ενδείξεις για αλλαγή του ρυθμού αύξησης της κορτιζόλης την ώρα μετά το ξύπνημα σε σύγκριση με την ώρα πριν από το ξύπνημα. Αυτό υποδηλώνει ότι οποιαδήποτε αλλαγή στα επίπεδα κορτιζόλης αμέσως μετά την αφύπνιση είναι πιθανότερο να αποτελεί το τέλος του ημερήσιου ρυθμού της κορτιζόλης, ο οποίος αρχίζει να αυξάνεται τις πρώτες πρωινές ώρες και φτάνει στο αποκορύφωμά του λίγο μετά τη συνήθη ώρα αφύπνισης.

ΔΙΑΒΑΣΕ ΕΠΙΣΗΣ

Ο σωματότυπος που αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο και καρδιακές παθήσεις

Ο ρόλος του κιρκάδιου ρυθμού

Στην μελέτη παρατηρήθηκε επίσης σημαντική μεταβλητότητα από άτομο σε άτομο στην απόλυτη συγκέντρωση και στο ρυθμό μεταβολής, καθώς και διαφορές στη δυναμική που μπορεί να αποδοθούν στη διάρκεια και το χρόνο του ύπνου.

Με βάση αυτά τα ευρήματα, οι ερευνητές προτείνουν ότι χρειάζεται προσοχή κατά την ερμηνεία των μετρήσεων κορτιζόλης που λαμβάνονται αποκλειστικά την ώρα μετά την αφύπνιση.

Τα ευρήματα καταδεικνύουν ότι η κύρια αιτία των όποιων μεταβολών της κορτιζόλης γύρω από την ώρα της αφύπνισης σχετίζεται κατά κύριο λόγο με τον ενδογενή κιρκάδιο ρυθμό της κορτιζόλης.

Επιπλέον, τα αποτελέσματα υποδηλώνουν επίσης ότι αν η κορτιζόλη έχει κάποια σχέση με την αφύπνιση, αυτή είναι με παράγοντες που συμβάλλουν στην έναρξη της αφύπνισης και όχι ως απάντηση σε αυτήν.

Οι κιρκάδιοι ρυθμοί, οι φυσικοί εικοσιτετράωροι κύκλοι των φυσιολογικών και συμπεριφορικών προτύπων, αποτελούν εξαιρετικά σημαντικές προσαρμογές για τη διαβίωση στον πλανήτη μας με τις καθημερινές εναλλαγές ανάμεσα στο φως και το σκοτάδι αλλά και την θερμοκρασία. Οι διαταραχές αυτών των ρυθμών μπορεί να συμβάλλουν σε ψυχολογικές, μεταβολικές, καρδιαγγειακές και ανοσολογικές παθήσεις.