Στα ξεκούραστα άτομα, μπορεί να ενεργοποιηθεί το κατάλληλο τμήμα του εγκεφάλου το οποίο καταστέλλει τις κακές αναμνήσεις ενώ αντίθετα τα άτομα που στερούνται τον ύπνο, αντιμετωπίζουν δυσκολίες. Σε αυτό το συμπέρασμα κατέληξε πρόσφατη μελέτη κατά την οποία ο ύπνος REM (μια φάση του ύπνου που χαρακτηρίζεται από ταχεία κίνηση των ματιών, αυξημένη εγκεφαλική δραστηριότητα, έντονα όνειρα και αλλαγές στους καρδιακούς παλμούς και την αναπνοή) αποδείχθηκε ζωτικής σημασίας για την αποκατάσταση αυτής της εγκεφαλικής λειτουργίας, υπογραμμίζοντας τον ρόλο του στην πρόληψη των αρνητικών σκέψεων.
Τα ευρήματα φωτίζουν τη σύνδεση μεταξύ της κακής ποιότητας ύπνου και ψυχικών καταστάσεων όπως το άγχος και η κατάθλιψη. Οι ερευνητές δηλώνουν ότι αυτές οι γνώσεις θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε θεραπείες που επικεντρώνονται στον ύπνο, με σκοπό την ενίσχυση της καταστολής των δυσμενών αναμνήσεων και της ενίσχυσης της συναισθηματικής ευημερίας.
Ο Δρ Σκοτ Κέρνι από το πανεπιστήμιο του Γιόρκ, υπογράμμισε: «Οι αναμνήσεις από δυσάρεστες εμπειρίες συχνά εισβάλλουν στη συνειδητή σκέψη μας, αλλά συνήθως είναι παροδικές και μπορούμε να τις διώξουμε από το μυαλό μας. Ωστόσο, η ικανότητα του εγκεφάλου να καταστέλλει αυτές τις παρεμβατικές αναμνήσεις εξαρτάται από τον ξεκούραστο ύπνο». Όπως εξήγησε ο ίδιος: «Η καταστολή είναι μια πολύ έξυπνη λειτουργία του εγκεφάλου, καθώς εξασθενεί τις συνδετικές λειτουργίες της μνήμης, αποτρέποντάς μας να ενώσουμε όλες τις πληροφορίες για να ανακτήσουμε την πλήρη εικόνα της εμπειρίας όταν αυτή ενεργοποιείται από ένα εξωτερικό ερέθισμα».
Ύπνος και αναμνήσεις: Η νέα έρευνα
Για να καταλήξουν σε συμπεράσματα και να κατανοήσουν πώς η στέρηση ύπνου επηρεάζει την ικανότητα του προμετωπιαίου φλοιού του εγκεφάλου να περιορίζει την ανάκτηση αναμνήσεων που διαφορετικά θα είχαν κατασταλεί, οι επιστήμονες από το πανεπιστήμιο του Γιόρκ, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο του East Anglia, χρησιμοποίησαν λειτουργική απεικόνιση μαγνητικού συντονισμού (fMRI). Μελέτησαν έτσι τη δραστηριότητα του εγκεφάλου 85 υγιών ενηλίκων, από τους οποίους οι μισοί είχαν κοιμηθεί καλά τη νύχτα ενώ οι άλλοι μισοί παρέμειναν ξύπνιοι.
Από τους συμμετέχοντες, ζητήθηκε να κοιτάξουν πρόσωπα, τα οποία είχαν δει προηγουμένως σε συνδυασμό με εικόνες, κάποιες από τις οποίες ήταν συναισθηματικά αρνητικές, όπως μια εικόνα από ένα αυτοκινητιστικό ατύχημα ή έναν καβγά. Για κάθε πρόσωπο, τους ζητήθηκε είτε να ανακαλέσουν τη σκηνή που σχετιζόταν με αυτό είτε να καταστείλουν τη μνήμη της σκηνής.
Όταν οι συμμετέχοντες προσπαθούσαν να καταστείλουν τις εικόνες, όσοι είχαν ξεκουραστεί περισσότερο, έδειξαν μεγαλύτερη δραστηριότητα στον δεξιό προμετωπιαίο φλοιό (μια περιοχή του εγκεφάλου που ελέγχει σκέψεις, δράσεις και συναισθήματα) σε σύγκριση με εκείνους που παρέμειναν ξύπνιοι όλη τη νύχτα.
Οι ξεκούραστοι συμμετέχοντες έδειξαν επίσης μειωμένη δραστηριότητα στον ιππόκαμπο (μια περιοχή του εγκεφάλου που εμπλέκεται στην ανάκτηση μνήμης) κατά τις προσπάθειες καταστολής ανεπιθύμητων αναμνήσεων, αποδεικνύοντας ότι μπορούσαν να πατήσουν πιο εύκολα το «off» στις διαδικασίες ανάκτησης που υποστηρίζουν τις αναδυόμενες παρεμβατικές σκέψεις.
Επίσης, αποκαλύφθηκε ότι τα άτομα που πέρασαν περισσότερο χρόνο στη φάση REM του ύπνου, ήταν πιο ικανά να ενεργοποιήσουν τον δεξιό προμετωπιαίο φλοιό κατά τη διάρκεια της καταστολής αναμνήσεων, υποδεικνύοντας τον ρόλο του ύπνου REM στην αποκατάσταση των μηχανισμών στον εγκέφαλο που μπορούν να βοηθήσουν στην αποτροπή ανεπιθύμητων αναμνήσεων από το να εισέλθουν στη συνειδητή σκέψη.
«Τώρα που έχουμε καλύτερη κατανόηση των μηχανισμών στον εγκέφαλο που μπορούν να βοηθήσουν στον περιορισμό των αρνητικών αναμνήσεων και σκέψεων, ίσως μπορούμε να δουλέψουμε πάνω σε πιο στοχευμένες θεραπευτικές προσεγγίσεις για τη βελτίωση του ύπνου και, ως αποτέλεσμα, υποστηρίζουν τον εγκέφαλο να κάνει αυτό που έχει προσαρμοστεί τόσο έξυπνα να κάνει, επιτρέποντάς μας να ζούμε ψυχικά υγιείς ζωές», τόνισε ο Δρ Κέρνι.
