Σύμφωνα με παλαιότερες μελέτες, οι τραυματισμοί στο κεφάλι μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης νευροεκφυλιστικών νόσων. Σε πρόσφατη σχετική έρευνα, οι επιστήμονες κατέληξαν στο συμπέρασμα πως τέτοιοι τραυματισμοί θα μπορούσαν να «ξυπνήσουν» αδρανείς ιούς στον εγκέφαλο προκαλώντας φλεγμονή και μακροπρόθεσμη βλάβη που συνδέεται με το Αλτσχάιμερ, την πιο συχνή αιτία άνοιας. Η κύρια ανησυχία αφορά τους ιούς του έρπητα, συμπεριλαμβανομένου του ιού του απλού έρπητα (HSV-1).
Οι επιστήμονες από το Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ, ελπίζουν ότι τα πολλά υποσχόμενα ευρήματά τους, στα οποία κατέληξαν ύστερα από μελέτη σε εργαστηριακά περιβάλλοντα, θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην επιτάχυνση της έρευνας για αντιιικά φάρμακα για τον έρπητα και κατ΄ επέκταση στην επιβράδυνση της εμφάνισης εκφυλιστικών ασθενειών.
Η καθηγήτρια Ρουθ Ιτζάκι από το Ινστιτούτο Γήρανσης του Πληθυσμού του πανεπιστημίου της Οξφόρδης, δήλωσε:
«Ανακαλύψαμε ότι αυτοί οι τραυματισμοί μπορούν να επανενεργοποιήσουν έναν αδρανοποιημένο ιό, τον HSV-1. Αυτό πυροδοτεί τη φλεγμονή και μπορεί να οδηγήσει στις ίδιες εγκεφαλικές αλλαγές που βλέπουμε στους ασθενείς με Αλτσχάιμερ».
Η Δρ Ντέινα Κερνς, ερευνήτρια βιοϊατρικής μηχανικής στο πανεπιστήμιο Ταφτς της Βοστώνης, πρόσθεσε:
«Σύμφωνα με τα ευρήματα, γεννάται το ερώτημα εάν τα αντιιικά φάρμακα ή οι αντιφλεγμονώδεις παράγοντες μπορούν να χρησιμεύσουν ως πρώιμες προληπτικές θεραπείες μετά από ένα τραύμα της κεφαλής για να σταματήσουν την ενεργοποίηση του HSV-1 και να μειώσουν τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου Αλτσχάιμερ».
Η νέα έρευνα
Για τις ανάγκες της μελέτης, οι ερευνητές αναδημιούργησαν ένα μοντέλο εγκεφάλου στο εργαστήριο. Μερικά από τα εγκεφαλικά κύτταρα είχαν μολυνθεί με τον αδρανοποιημένο ιό του απλού έρπητα (HSV-1) που προκαλεί επιχείλιο έρπη. Στη συνέχεια, προχώρησαν σε ένα μόνο δυνατό χτύπημα στους εγκεφάλους με ένα έμβολο για να μιμηθούν έναν σοβαρό τραυματισμό στο κεφάλι ή σε μια σειρά μικρότερων κραδασμών για να μιμηθούν τα αποτελέσματα μιας περιοδικής ηπιότερης διάσεισης.
Όταν οι εγκεφαλικοί ιστοί εκτέθηκαν σε επαναλαμβανόμενα «ήπια χτυπήματα», ο προηγουμένως αδρανής ιός HSV-1 έγινε ενεργός. Αυτή η επανενεργοποίηση πυροδότησε φλεγμονή, συσσώρευση βήτα-αμυλοειδούς πλάκας και σχηματισμό επιβλαβών πρωτεϊνών Ταυ, χαρακτηριστικών δεικτών της νόσου του Αλτσχάιμερ. Υπήρξαν επίσης ενδείξεις μειωμένης λειτουργίας των εγκεφαλικών κυττάρων.
Μιλώντας στο περιοδικό Science Signaling, οι επιστήμονες εξήγησαν: «Θεωρούμε ότι μετά από εγκεφαλικό τραυματισμό από επαναλαμβανόμενα χτυπήματα, η προκύπτουσα επανενεργοποίηση του HSV-1 στον εγκέφαλο οδηγεί στην ανάπτυξη άνοιας. Αυτό υποδηλώνει ότι ο HSV-1 είναι μια κύρια αιτία της νόσου Αλτσχάιμερ».
Ανάγκη για περαιτέρω μελέτες
Ο καθηγητής Ρόμπερτ Χάουαρντ, καθηγητής ψυχιατρικής τρίτης ηλικίας στο University College του Λονδίνου, δήλωσε:
«Η μελέτη είναι ενδιαφέρουσα και αναδεικνύει έναν πιθανό μηχανισμό για την παρατηρούμενη συσχέτιση μεταξύ της μόλυνσης με τον ιό του έρπητα, των εγκεφαλικών κακώσεων και της νόσου του Αλτσχάιμερ. Ωστόσο, όπως συμβαίνει συχνά στην επιστήμη, είναι πολύ σημαντικό να έχουμε κατά νου ότι η συσχέτιση δεν σημαίνει αιτιότητα. Θα χρειαστεί περισσότερη έρευνα προτού αυτός θεωρηθεί ένας εύλογος μηχανισμός για την ανάπτυξη της άνοιας.
Από την άλλη πλευρά, η αποφυγή εγκεφαλικών βλαβών, όπως αυτές που συναντώνται σε ορισμένα αθλήματα επαφής, είναι ήδη γνωστό ότι είναι ένας σημαντικός τρόπος πρόληψης της άνοιας. Η έρευνα έχει δείξει ότι τα πολλαπλά χτυπήματα στο κεφάλι μπορεί να υπερδιπλασιάσουν την πιθανότητα εμφάνισης νευροεκφυλιστικής κατάστασης μήνες ή χρόνια αργότερα. Μάλιστα, μελέτη του 2023 διαπίστωσε ότι οι επαγγελματίες ποδοσφαιριστές έχουν τρεις φορές περισσότερες πιθανότητες να διαγνωστούν με άνοια από τον γενικό πληθυσμό.
Ωστόσο, έρευνα που δημοσιεύθηκε πέρυσι από επιστήμονες του πανεπιστημίου της Νέας Νότιας Ουαλίας στην Αυστραλία διαπίστωσε ότι όσοι υπέστησαν διάσειση ενώ έπαιζαν αθλήματα κατά τη διάρκεια της ζωής τους είχαν οριακά καλύτερες γνωστικές επιδόσεις από εκείνους που δεν ανέφεραν διάσειση».
