Όσο περνούν τα χρόνια και εξελίσσεται η επιστήμη, όλο και περισσότερο αναδεικνύονται η μοναδικότητα και η πολυπλοκότητα του ανθρώπινου εγκεφάλου, γεγονός που μας κάνει να συνειδητοποιούμε πόσο σημαντικό όργανο είναι και πως οφείλουμε να φροντίζουμε για την καλύτερη υγεία και την ομαλή λειτουργία του.
Όπως συμβαίνει και με όλα σχεδόν τα όργανα και τα συστήματα του οργανισμού μας, η υγεία και η καλή κατάσταση του εγκεφάλου μας επηρεάζονται από διάφορους παράγοντες, κάποιους από τους οποίους δεν είμαστε σε θέση να ελέγξουμε, όπως η γενετική μας προδιάθεση, ενώ κάποιοι άλλοι εξαρτώνται από εμάς τους ίδιους και έχουν να κάνουν με τις επιλογές μας, όπως είναι οι διατροφικές συνήθειες και ο τρόπος ζωής που ακολουθούμε.
Ας δούμε λοιπόν τι μπορούμε να κάνουμε για να βοηθήσουμε το μυαλό μας να δουλεύει καλύτερα διατηρώντας όλες τις λειτουργίες του σε υψηλό επίπεδο.
Use it or lose it
Πρόκειται για μια προτροπή που βρίσκει 100% εφαρμογή στον εγκέφαλό μας, ο οποίος έχει ανάγκη από εξάσκηση και προκλήσεις για να μένει νέος και υγιής.
Σταυρόλεξα, sudoku, η εκμάθηση μιας δεξιότητας όπως ενός μουσικού οργάνου και μιας ξένης γλώσσας ή ακόμα και η ενασχόληση με ένα νέο επιστημονικό πεδίο θα ενισχύσουν τόσο τον εγκέφαλο όσο και τη μνήμη μας.
Το κέρδος φαίνεται να είναι μεγαλύτερο όταν πρόκειται για κάτι καινούριο, που απαιτεί περισσότερη συγκέντρωση, προσοχή και προσπάθεια για ένα χρονικό διάστημα.
Παράλληλα, σημαντική για την υγεία του εγκεφάλου μας είναι η κοινωνικοποίησή μας και η τακτική επαφή με τους φίλους μας, που περιλαμβάνει και την τηλεφωνική επικοινωνία, ακόμα και αν οι κουβέντες που ανταλλάσσουμε είναι άνευ ουσίας ή απλό κουτσομπολιό.
Η άσκηση βοηθά και τον εγκέφαλο
Όσο πιο συχνά και έντονα ασκούμαστε τόσο πιο πολύ βοηθάμε τον εγκέφαλό μας. Οι ειδικοί συνιστούν να επιλέγουμε πολλά και διαφορετικά είδη άσκησης, αλλά και κάποια που συνδυάζονται με χόμπι, όπως είναι η κηπουρική και ο χορός, και βέβαια να μην ξεχνάμε την αξία του περπατήματος. Σύμφωνα με κάποιες έρευνες, μάλιστα, η ενασχόληση ειδικά με την αεροβική άσκηση και το χορό συνδέεται με την παραγωγή νέων νευρώνων.
Όνειρα γλυκά!
Ο εγκέφαλός μας ξεκουράζεται και «αδειάζει» όταν κοιμόμαστε, γι’ αυτό και οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι ένας ποιοτικός ύπνος διάρκειας 7-8 ωρών κάθε βράδυ είναι το ζητούμενο.
Οι εχθροί του εγκεφάλου μας
Σε αυτή την κατηγορία θα βρούμε την κατάχρηση του αλκοόλ και του φαγητού (σύμφωνα με αμερικανική έρευνα, η πρόσληψη περισσότερων θερμίδων από όσες χρειαζόμαστε, ειδικά μετά τη μέση ηλικία, διπλασιάζει τον κίνδυνο να αντιμετωπίσουμε προβλήματα με τη μνήμη μας μεγαλώνοντας), το κάπνισμα, το στρες και την ουλίτιδα (έρευνες έχουν δείξει ότι αυξάνει τον κίνδυνο για Αλτσχάιμερ).
Η υγεία του μυαλού μας στο πιάτο
Και στην περίπτωση του εγκεφάλου, όπως ισχύει άλλωστε και για όλα τα συστήματα του οργανισμού μας, οι διατροφικές μας επιλογές επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό την καλή λειτουργία και την υγεία του.
Η τροφή του εγκεφάλου είναι η γλυκόζη, η οποία προέρχεται από τη διάσπαση υδατανθράκων, όπως είναι η ζάχαρη και το άμυλο, που βρίσκονται στο ψωμί και τα παρασκευάσματά του, τα ζυμαρικά, τα φρούτα, τα λαχανικά, τα δημητριακά, τα όσπρια, το μέλι και τα διάφορα γλυκίσματα. Είναι σημαντικό, λοιπόν, να παρέχουμε καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας στον οργανισμό μας τις απαραίτητες ποσότητες γλυκόζης. Πέρα από αυτήν, όμως, άλλα συστατικά τα οποία θεωρείται ότι σχετίζονται με την καλή εγκεφαλική λειτουργία είναι:
Oι βιταμίνες του συμπλέγματος Β, με κυριότερες τις Β1, Β2, Β6 και Β12: Συμβάλλουν έμμεσα στην καλή λειτουργία του εγκεφάλου, καθώς βοηθούν στη μετατροπή των διαφόρων θρεπτικών συστατικών σε γλυκόζη, και βρίσκονται στο γάλα, το ψωμί και τα προϊόντα αλεύρου, τα δημητριακά, τα προϊόντα σιταριού και τα όσπρια.
Ιδιαίτερη μνεία θα πρέπει να γίνει στη Β12, η οποία αποτελεί συστατικό των νεύρων μας και χωρίς αυτή δεν μεταβιβάζονται σωστά τα διάφορα εγκεφαλικά ερεθίσματα. Σε αντίθεση με τις υπόλοιπες της ομάδας Β, η συγκεκριμένη βιταμίνη βρίσκεται κυρίως σε ζωικές τροφές, όπως το κρέας, το γάλα, το αβγό, τα ψάρια και τα οστρακοειδή.
Τα αμινοξέα: Πρόκειται για μια κατηγορία ενώσεων, με κυριότερες την τυροσίνη και την τρυπτοφάνη, που αποτελούν πρόδρομες ουσίες για ορμόνες-νευροδιαβιβαστές του εγκεφάλου, βασικές για τη ρύθμιση των εγκεφαλικών λειτουργιών. Βρίσκονται σε προϊόντα ζωικής προέλευσης, κυρίως στο κρέας και τα γαλακτοκομικά, αλλά και στη σοκολάτα.
Τα πολυακόρεστα ω-3 λιπαρά οξέα: Βασικά δομικά συστατικά του εγκεφάλου και απαραίτητα για το σχηματισμό των νευρώνων του, είναι ιδιαίτερα σημαντικά για την ομαλή εγκεφαλική λειτουργία. Λαμβάνονται μέσω της τροφής και βρίσκονται κυρίως σε φυτικά έλαια (στο σογιέλαιο, στο σησαμέλαιο και σε άλλα σπορέλαια και λιγότερο στο ελαιόλαδο), στα λιπαρά ψάρια (σολομός, σκουμπρί, σαρδέλα), στα ιχθυέλαια, στα θαλασσινά και σε φυλλώδη λαχανικά.
Ευχαριστούμε τη Χριστίνα Δάλλα, νευροεπιστήμονα, καθηγήτρια Φαρμακολογίας της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, και τον δρα Χάρη Δημοσθενόπουλο, MMedSci, PhD, κλινικό διαιτολόγο, προϊστάμενο Διαιτολογικού Τμήματος ΓΝΑ Λαϊκό, μέλος του Δ.Σ. της ΕΜΠαΚΑΝ, για τη συνεργασία.
