Η αντικατάσταση της ζάχαρης με ολιγοθερμιδικά γλυκαντικά ήταν για πολλά χρόνια μια συνηθισμένη διατροφική συμβουλή, ειδικά για όσους επιθυμούσαν να ελέγξουν το βάρος τους. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια αντιφατικές συστάσεις από διάφορους οργανισμούς προκάλεσαν ερωτηματικά για το πώς επιδρούν τα γλυκαντικά στο σωματικό βάρους. Νέα επιστημονικά δεδομένα προστίθενται διαρκώς στην υπάρχουσα βιβλιογραφία, όπως οι παρακάτω τρεις μελέτες που δημοσιεύτηκαν πρόσφατα.
Βασιλική Πυρογιάννη, MSc, Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
Σε μια μεγάλη κλινική μελέτη από το πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ της Αγγλίας, εξετάστηκε όχι μόνο ο ρόλος των γλυκαντικών στη φάση της απώλεια βάρους αλλά και το κατά πόσο συνεισφέρουν στη πιο μακροχρόνια διατήρησή του. Στη μελέτη αυτή, 473 ενήλικες με αυξημένο βάρος χωρίστηκαν σε δύο ομάδες που ακολούθησαν μια τρίμηνη διατροφή απώλειας βάρους είτε εντάσσοντας στη δίαιτά τους ροφήματα με γλυκαντικά, είτε μόνο νερό. Και οι δύο ομάδες έχασαν κατά μέσο όρο 6 κιλά στο τρίμηνο, ωστόσο οι συμμετέχοντες στο γκρουπ με τα ολιγοθερμιδικά γλυκαντικά διατήρησαν καλύτερα το χαμένο βάρος για έναν χρόνο μετά, κατά τη φάση της συντήρησης. Μάλιστα έχασαν και λίγο ακόμα βάρος σε σχέση με το γκρουπ του νερού (συνολικά 7,5 έναντι 6,1 κιλά). Αν η διαφορά του 1,5 κιλού σας φαίνεται μικρή, σκεφτείτε πόσο δύσκολο είναι για τον περισσότερο κόσμο να διατηρήσει την απώλεια βάρους σε βάθος χρόνου, συνεπώς κάθε όφελος προς αυτή την κατεύθυνση είναι σημαντικό.
Ο ρόλος τους στον έλεγχο βάρους επιβεβαιώνεται και από άλλες δύο φετινές συστηματικές ανασκοπήσεις, δηλαδή μελέτες που εξέτασαν το σύνολο της επιστημονικής βιβλιογραφίας. Η μία συστηματική ανασκόπηση δημοσιεύτηκε μόλις το Σεπτέμβριο του 2024 και διερεύνησε το σύνολο των διαθέσιμων μελετών σε παιδιά και εφήβους. Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η αντικατάσταση ροφημάτων με ζάχαρη από αντίστοιχα προϊόντα με γλυκαντικά μπορεί να έχει θετικό ρόλο στον έλεγχο βάρους κυρίως σε εφήβους που έχουν ήδη αυξημένο βάρος.
Η τρίτη μελέτη ουσιαστικά αξιολόγησε όλες τις ήδη δημοσιευμένες συστηματικές ανασκοπήσεις των επιμέρους μελετών (ουσιαστικά καλύπτει όσες μελέτες έχουν δημοσιευτεί μέχρι σήμερα). Ανέδειξε ότι, αν και οι επιδημιολογικές μελέτες παρατήρησης δείχνουν αντιφατικά αποτελέσματα, οι κλινικές μελέτες συστηματικά καταλήγουν σε ένα κοινό συμπέρασμα: τα γλυκαντικά μπορούν να βοηθήσουν στον έλεγχο βάρους εφόσον χρησιμοποιούνται στη θέση της ζάχαρης. Το επιπλέον όφελος στη μείωση βάρους είναι της τάξης των 1-2 κιλών, και μάλιστα, όσο μεγαλύτερη είναι η μείωση της ζάχαρης, και συνεπώς των προσλαμβανόμενων θερμίδων, τόσο πιο μεγάλο το όφελος και στο βάρος.
Φυσικά, τα γλυκαντικά δεν μπορούν να αποτελέσουν από μόνα τους τη λύση στην απώλεια βάρους, δεν έχουν «φαρμακευτικές» ιδιότητες. Πρέπει να ενταχθούν σε ένα συνολικό πρόγραμμα διατροφής. Αλλά αποτελούν ένα χρήσιμο διατροφικό εργαλείο που μπορεί να συνεισφέρει στην όλη προσπάθεια καλύπτοντας την ανάγκη μας για γλυκιά γεύση αλλά με λιγότερες ή καθόλου θερμίδες. Φυσικά, εξίσου σημαντικό είναι να αναφέρουμε ότι η ασφάλεια των ολιγοθερμιδικών γλυκαντικών έχει εξεταστεί εκτενώς και έχει επιβεβαιωθεί από όλους τους αρμόδιους φορείς ασφάλειας τροφίμων ανά τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Αρχής Ασφάλειας Τροφίμων, του Οργανισμού Τροφίμων και Φαρμάκων της Αμερικής και της Ειδικής Επιτροπής για τα Πρόσθετα Τροφίμων του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών.
Βασιλική Πυρογιάννη, MSc, Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
Επιστημονική Διευθύντρια Διεθνούς Ένωσης Γλυκαντικών (International Sweeteners Association – ISA)
