Ο καρκίνος του μαστού είναι ένα θέμα υγείας που απασχολεί και αγχώνει τις περισσότερες γυναίκες είτε λόγω της συχνότητας της εκδήλωσής του που καλύπτει ένα μεγάλο ηλικιακό φάσμα είτε επειδή όλες, λίγο πολύ, έχουν κάποια φίλη ή συγγενή που νόσησε από αυτόν.
Τα τελευταία χρόνια ωστόσο, η προσπάθεια ευαισθητοποίησης του κοινού με καμπάνιες ενημέρωσης για το συγκεκριμένο θέμα, ειδικά τον Οκτώβριο, το μήνα που έχει αφιερωθεί στην εν λόγω ασθένεια, έχει περάσει το μήνυμα ότι η πρόληψη κυριολεκτικά σώζει ζωές.
Έτσι, κατά κανόνα πλέον, οι γυναίκες δεν εφησυχάζουν, αλλά ακούν το σώμα τους και δεν αμελούν τις προληπτικές εξετάσεις τους.
Τι λένε τα νούμερα
- Ο καρκίνος του μαστού αποτελεί την πιο συχνά διαγνωσμένη μορφή καρκίνου και την πρώτη αιτία θανάτου από καρκίνο στις γυναίκες στην Ευρώπη.
- Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, περισσότερες από 2.300.000 γυναίκες το χρόνο διαγιγνώσκονται με καρκίνο του μαστού παγκοσμίως.
- Περισσότερες από 380.000 γυναίκες εμφανίζουν καρκίνο του μαστού στην Ευρώπη κάθε χρόνο.
- Οι θάνατοι από καρκίνο του μαστού στην Ευρώπη έχουν μειωτική τάση χάρη στην έγκαιρη διάγνωση της ασθένειας και τις ολοένα πιο αποτελεσματικές θεραπείες.
- Η έγκαιρη διάγνωση της ασθένειας αυξάνει τα ποσοστά πενταετούς επιβίωσης μετά τη διάγνωση έως και 97%.
- 8.987 γυναίκες διαγνώστηκαν με καρκίνο του μαστού στην Ελλάδα το 2022.
Η καλύτερη θεραπεία είναι η πρόληψη
Καθώς δεν υπάρχει κάποιος σίγουρος τρόπος να αποφύγουμε τον καρκίνο του μαστού, είναι πολύ σημαντικό να εστιάσουμε στην πρόληψη που θα μας βοηθήσει να μειώσουμε τις πιθανότητες εκδήλωσής του, αλλά, κι αν ακόμα μας χτυπήσει την πόρτα, θα καταφέρουμε έτσι να τον εντοπίσουμε σε όσο πιο αρχικό στάδιο γίνεται, ώστε να τον αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά.
Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να τροποποιήσουμε τις συνήθειές μας, υιοθετώντας ένα πιο υγιεινό μοντέλο ζωής που θα περιλαμβάνει ισορροπημένη διατροφή, σωματική άσκηση, αποφυγή της έκθεσης σε άσκοπη ακτινοβολία και της χρήσης ορμονών, διατήρηση ενός φυσιολογικού βάρους, τεκνοποίηση σε όσο πιο νέα ηλικία γίνεται και αποχή από το αλκοόλ και το τσιγάρο.
Οι προληπτικές εξετάσεις
Ο προληπτικός έλεγχος για τον καρκίνο του μαστού περιλαμβάνει κλινική εξέταση, υπέρηχο μαστού και μαστογραφία.
Πιο συγκεκριμένα, οι οδηγίες των ειδικών για αυτές τις εξετάσεις είναι:
- Κλινική εξέταση από ειδικό γιατρό κάθε τρία χρόνια για γυναίκες από 20 ετών και πάνω και ετησίως για γυναίκες άνω των 40.
- Η πρώτη μαστογραφία θα πρέπει να γίνεται μεταξύ των 35 και των 40 ετών (ανάλογα με το προσωπικό και οικογενειακό ιστορικό και τους παράγοντες κινδύνου).
- Μετά την ηλικία των 40, η μαστογραφία πρέπει να επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο.
Όλες αυτές οι εξετάσεις μπορούν να οδηγήσουν στην έγκαιρη διάγνωση ενός πρώιμου, μικρού μεγέθους καρκίνου ή ακόμα και προκαρκινικών αλλοιώσεων (που είναι ορατές μόνο στη μαστογραφία) και φυσικά να αντιμετωπιστούν ευκολότερα και αποτελεσματικότερα.
Ωστόσο, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι κάθε γυναίκα, όπως και κάθε περίπτωση, είναι ξεχωριστή. Ειδικά αν έχουμε και οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του μαστού, χρειάζεται να απευθυνθούμε σε εξειδικευμένο γιατρό ώστε να σχεδιαστεί ένα εξατομικευμένο πλάνο για τον προληπτικό μας έλεγχο.
Οι παράγοντες κινδύνου
- Το φύλο: Καρκίνος του μαστού μπορεί να εμφανιστεί και στους άντρες, όμως είναι σαφώς συχνότερος στις γυναίκες σε αναλογία 100/1.
- Η ηλικία: Ο κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου του μαστού αυξάνεται με την πάροδο των χρόνων. Οι περισσότερες περιπτώσεις παρουσιάζονται μετά τα 50, ενώ είναι σπάνιος σε γυναίκες κάτω των 35 ετών (5% των περιπτώσεων), με εξαίρεση όσες έχουν κληρονομική προδιάθεση.
- Το θετικό οικογενειακό ιστορικό: Όταν μια γυναίκα έχει μια συγγενή πρώτου βαθμού (μητέρα, αδελφή ή κόρη) που έχει νοσήσει με καρκίνο του μαστού, σχεδόν διπλασιάζεται ο σχετικός κίνδυνος να αναπτύξει καρκίνο του μαστού και η ίδια. Ο κίνδυνος σχεδόν πενταπλασιάζεται όταν υπάρχουν δύο συγγενείς πρώτου βαθμού με καρκίνο του μαστού στο οικογενειακό ιστορικό. Για τις γυναίκες που έχουν νοσήσει ήδη μία φορά, υπάρχει αυξημένος κίνδυνος να αναπτύξουν καρκίνο και στον άλλο μαστό. Αρκετά αυξημένο κίνδυνο έχουν και όσες έχουν υποβληθεί σε ακτινοθεραπεία στο θώρακα πριν από την ηλικία των 30 ετών (συνήθως για λέμφωμα Hodgkin).
- Ο κληρονομικός καρκίνος: Οφείλεται σε γενετική μετάλλαξη (μετάλλαξη του γονιδίου BRCA1 ή BRCA2) ή είναι αποτέλεσμα αλληλεπίδρασης άλλων γονιδίων. Τον υποπτευόμαστε όταν στο ιστορικό της γυναίκας υπάρχουν συγγενείς που εκδήλωσαν καρκίνο του μαστού είτε σε μικρή ηλικία είτε και στους δύο μαστούς ή αν υπάρχει συγχρόνως και ιστορικό καρκίνου των ωοθηκών.
- Οι ορμόνες: Οτιδήποτε αφορά μακροχρόνια έκθεση του μαστού στα οιστρογόνα επηρεάζει και τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου. Αυτό σημαίνει ότι αν η περίοδος αρχίσει πολύ νωρίς (κάτω των 10 ετών) ή η εμμηνόπαυση έρθει καθυστερημένα (άνω των 55 ετών), εάν μια γυναίκα δεν έχει τεκνοποιήσει ή γέννησε το πρώτο της παιδί σε ηλικία άνω των 35 ετών, υπάρχει αυξημένος κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου του μαστού. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με την παρατεταμένη χρήση ορμονικής υποκατάστασης μετά την εμμηνόπαυση.
- Το αλκοόλ: Σύμφωνα με τις έρευνες, ειδικά τις τελευταίες, φαίνεται όλο και περισσότερο ότι η μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ αποτελεί παράγοντα κινδύνου.
- Βάρος: H παχυσαρκία συνδέεται με κίνδυνο καρκίνου του μαστού μετά την εμμηνόπαυση, αυξάνοντας τα επίπεδα των οιστρογόνων. Αυτό συμβαίνει διότι η παραγωγή των οιστρογόνων στις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση γίνεται κυρίως μέσα σε λιπώδη ιστό.
- Καθιστική ζωή: Πρόκειται για άλλον ένα παράγοντα κινδύνου εκδήλωσης της νόσου. Αντιθέτως, η τακτική έντονη άσκηση κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής ηλικίας λειτουργεί αποτρεπτικά. Επιπλέον όφελος είναι ο έλεγχος της αύξησης του βάρους.
Πώς εμφανίζεται ο καρκίνος του μαστού
Στα πρώτα στάδια ο καρκίνος του μαστού δεν δίνει συμπτώματα. Αργότερα μπορεί να ψηλαφήσουμε κάποιον όγκο (αυτό είναι και το συχνότερο) ή διόγκωση των μασχαλιαίων λεμφαδένων. Σπανιότερα, μπορεί να προκαλεί πόνο.
Επίσης όμως θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι δεν είναι απαραίτητο να εμφανιστεί με τη μορφή όγκου. Μπορεί να μοιάζει με έκζεμα, πληγή, ρυτιδιασμένο δέρμα, κακάδι, κοκκινίλα, να αλλάζει το σχήμα του μαστού, να υπάρχει έκκριμα ή οποιαδήποτε άλλη αλλαγή στη θηλή.
Η θεραπεία
Η χειρουργική εξαίρεση, η ογκολογική θεραπεία (χημειοθεραπεία, ορμονοθεραπεία, ανοσοθεραπεία) και η ακτινοβολία είναι οι τρεις θεραπευτικοί πυλώνες στα χέρια των γιατρών.
Η ομάδα των θεραπόντων ιατρών θα επιλέξει ποιο είδος σχήματος θα εφαρμόσει λαμβάνοντας υπόψη πολλά από τα χαρακτηριστικά του καρκίνου (π.χ., αν έχει προκύψει πριν ή μετά την εμμηνόπαυση, αν είναι ορμονοεξαρτώμενος, όπως συμβαίνει στο 60-70% των περιπτώσεων, ή το πόσο επιθετικός είναι).
Ευχαριστούμε τον Ευάγγελο Φιλόπουλο, πρόεδρο της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας, για τη συνεργασία
