Υγεία του εντέρου: Γιατί επηρεάζει τόσο τη ζωή μας;

Ο γαστρεντερικός σωλήνας φιλοξενεί περίπου 100 τρισεκατομμύρια μικροοργανισμούς. Αυτοί οι μικροοργανισμοί παίζουν βασικό ρόλο στην υγεία μας, επειδή λειτουργούν σαν χημικό εργοστάσιο. Οι χημικές ουσίες που παράγουν επηρεάζουν την πέψη, το ανοσοποιητικό σύστημα, το μεταβολισμό, τη διάθεση, την υγεία του εγκεφάλου, ακόμη και την έκφραση του γενετικού μας κώδικα.

Μια υγιεινή διατροφή, πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, όσπρια και δημητριακά ολικής αλέσεως μπορεί να βοηθήσει τους ωφέλιμους μικροοργανισμούς, ωθώντας τους να παράγουν ενώσεις που προάγουν την συνολική υγεία. Τα λιπαρά οξέα βραχείας αλυσίδας, όπως ονομάζονται αυτές οι ενώσεις, βοηθούν στη μείωση της φλεγμονής στο σώμα, η οποία έχει συνδεθεί με μια σειρά από χρόνιες ασθένειες, συμπεριλαμβανομένου του διαβήτη, των καρδιακών παθήσεων και του καρκίνου. Αντίθετα, μια ανισορροπία στο μικροβίωμα, θα μπορούσε να αυξήσει τις πιθανότητες να θέσουμε την υγεία μας σε κίνδυνο.

Υγεία του εντέρου και εγκέφαλος

Σύμφωνα με τους επιστήμονες, οι χημικές ουσίες που παράγονται από τα μικρόβια του εντέρου, συμπεριλαμβανομένων των λιπαρών οξέων βραχείας αλυσίδας και των νευροδιαβιβαστών, διασχίζουν τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό και επηρεάζουν τη διάθεση και τη γνωστική λειτουργία.

Ένας αυξανόμενος όγκος ερευνών δείχνει ότι το μικροβίωμα μπορεί επίσης να επηρεάσει τη γνωστική υγεία, πιθανώς μειώνοντας τη φλεγμονή, η οποία έχει συνδεθεί με νευροεκφυλιστικές ασθένειες, όπως η νόσος του Πάρκινσον και η νόσος Αλτσχάιμερ. Πιο συγκεκριμένα, όπως έχουν αποκαλύψει τα ευρήματα, τα άτομα με Αλτσχάιμερ έχουν μικρότερη ποικιλία βακτηρίων του εντέρου σε σύγκριση με τα υγιή. Δεν είναι ακόμα γνωστό εάν αυτό πυροδοτεί την ασθένεια. Ωστόσο, όπως εξηγούν οι ερευνητές, μια ανισορροπία στα βακτήρια του εντέρου μπορεί να βλάψει την εντερική επένδυση, προκαλώντας διαρροές που επιτρέπουν την απελευθέρωση επιβλαβών ουσιών στην κυκλοφορία του αίματος οι οποίες ενδέχεται να ταξιδέψουν στον εγκέφαλο, πυροδοτώντας έναν κύκλο φλεγμονής.

Επιπλέον, η υγεία του εντέρου και η νόσος του Πάρκινσον συνδέονται στενά. Όπως και με τη νόσο Αλτσχάιμερ, τα άτομα που ζουν με Πάρκινσον έχουν επίσης διαφορές στα βακτήρια του εντέρου και αυξημένη εντερική διαπερατότητα. Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι οι ίδιες πρωτεΐνες που προκαλούν συστάδες που σχετίζονται με τη νόσο του Πάρκινσον στον εγκέφαλο είναι επίσης παρούσες στις γαστρεντερικές οδούς των ατόμων με την εν λόγω νόσο.

Έντερο και ψυχική υγεία

Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που επηρεάζουν την ψυχική υγεία, κάποιοι από τους οποίους υπερβαίνουν τον έλεγχό μας. Υπάρχουν ενδείξεις ότι η υγεία του εντέρου μπορεί να επηρεάσει άμεσα τις ψυχικές παθήσεις, όπως η κλινική κατάθλιψη και το άγχος καθώς και τα συναισθήματα ευτυχίας. Στην πραγματικότητα, η έρευνα δείχνει ότι περισσότερο από το 90% της σεροτονίνης, μια βασική χημική ουσία του εγκεφάλου που συνδέεται με τη διάθεση και συνηθίζεται να χαρακτηρίζεται ως «ορμόνη της ευτυχίας», βρίσκεται στο έντερό μας.

Η έρευνα δείχνει επίσης ότι το μικροβίωμα μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο χειριζόμαστε καθημερινούς στρεσογόνους παράγοντες. Σύμφωνα με τα στοιχεία, μια διατροφή φιλική προς το έντερο, όπως η μεσογειακή, μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο κατάθλιψης και άγχους έως και 40%. Φυσικά, αυτό δεν σημαίνει πως η διατροφή μπορεί να αντικαταστήσει στην περίπτωση της κατάθλιψης τις θεραπείες που συνιστούν οι ειδικοί. Περισσότερο αφορά στην αναγνώριση του ρόλου που παίζει η διατροφή στη διάθεσή μας.

Υγεία του εντέρου και της καρδιάς

Η καρδιοπάθεια είναι η Νο 1 αιτία θανάτου στις Ηνωμένες Πολιτείες. Κοινοί παράγοντες κινδύνου; Η υψηλή αρτηριακή πίεση, η υψηλή χοληστερόλη, ο διαβήτης, η παχυσαρκία. Πρόκειται για χρόνιες καταστάσεις υγείας που συνδέονται με το μικροβίωμα του εντέρου.

Ο πολλαπλασιασμός των «καλών» μικροβίων μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην προώθηση της «καλής» HDL χοληστερόλης και στη διατήρηση των τριγλυκεριδίων υπό έλεγχο, μειώνοντας δυνητικά τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων.

Πεπτικό σύστημα

Όταν η κινητικότητα του εντέρου βγαίνει εκτός ισορροπίας, προκύπτουν προβλήματα, όπως δυσκοιλιότητα ή διάρροια. Μπορεί επίσης να προκληθούν ή να επιδεινωθούν φλεγμονώδεις ασθένειες του εντέρου. Όπως τα άτομα που έχουν Αλτσχάιμερ ή Πάρκινσον, τα άτομα με τη νόσο του Crohn ή ελκώδη κολίτιδα έχουν λιγότερα μικρόβια του εντέρου που καταπολεμούν τη φλεγμονή. Επιπλέον, τείνουν να φιλοξενούν ασυνήθιστα μεγάλους αριθμούς συγκεκριμένου βακτηρίου που συνδέεται με εντερική ασθένεια (Mycobacterium Avium Paratuberculosis- MAP). Αν και δεν υπάρχουν ευρήματα ότι αυτό το βακτήριο προκαλεί τη νόσο του Crohn, μπορεί να εμπλέκεται στην έναρξη της φλεγμονώδους απόκρισης που πυροδοτεί τη νόσο.

Κι αν ζείτε με το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (IBS), τα βακτήρια του εντέρου σας μπορεί επίσης να εμπλέκονται. Αν και αυτή η πάθηση έχει πολλούς παράγοντες ενεργοποίησης, οι ειδικοί πιστεύουν ότι οι δυσμενείς αλλαγές στα βακτήρια του εντέρου μπορεί επίσης να συμβάλλουν.

Ανοσοποιητικό σύστημα

Τα μικρόβια δρουν σαν μικροί φρουροί, παίζοντας κρίσιμο ρόλο στην αποφυγή επιβλαβών εισβολέων όπως ιοί, λοιμώξεις, ακόμη και αλλεργιογόνα. Το μικροβίωμα βοηθά στη δημιουργία ενός φραγμού εντός του γαστρεντερικού σωλήνα. Όταν αυτός ο φραγμός είναι ενισχυμένος, προστατεύει το ανοσοποιητικό σύστημα. Αλλά εάν τα μικρόβια είναι εκτός ισορροπίας, το φράγμα γίνεται αδύναμο και πορώδες και αυτό μπορεί να προκαλέσει μια ανοσολογική απόκριση που τροφοδοτεί ασθένειες. Αυτό σημαίνει ότι εάν ο φραγμός του εντέρου αρχίσει να εξασθενεί, είμαστε πιο επιρρεπείς όχι μόνο σε ασθένειες όπως το κρυολόγημα και η γρίπη αλλά και σε χρόνιες παθήσεις όπως οι καρδιακές. Μια διατροφή φιλική προς το έντερο βοηθά τα εντερικά κύτταρα να αναπτυχθούν και να επισκευαστούν.

Βάρος και υγεία του εντέρου

Μια πληθώρα επιστημονικών δεδομένων υποδηλώνει ότι τα άτομα με παχυσαρκία τείνουν να έχουν μικρότερη ποικιλία μικροχλωρίδας του εντέρου. Τα βακτήρια του εντέρου μπορεί επίσης να επηρεάσουν το πού αποθηκεύεται το λίπος. Μελέτη στην οποία συμμετείχαν άτομα με υψηλές ποσότητες σπλαχνικού λίπους διαπίστωσε ότι είχαν διαφορετικά είδη μικροβίων του εντέρου από εκείνα με χαμηλά επίπεδα. Πώς μπορεί η ύπαρξη λιγότερων ειδών «καλών» μικροβίων του εντέρου να επηρεάσει το βάρος και την κατανομή του λίπους; Φαίνεται να μεταβάλλει ορισμένες ορμόνες που ρυθμίζουν το βάρος, όπως η λεπτίνη και η γκρελίνη καθώς και άλλες ουσίες που επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο το σώμα καίει θερμίδες.

Τι μπορούμε να αλλάξουμε και τι όχι

Το μικροβίωμα του καθενός μας είναι μοναδικό και σχετίζεται με τη γενετική. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν πράγματα που μπορούμε να κάνουμε για μια πιο υγιεινή εκδοχή του εαυτού μας. Η έρευνα δείχνει χαρακτηριστικά ότι το μικροβίωμα προσαρμόζεται γρήγορα στη διατροφή μας. Οι επιλογές μας μπορούν επομένως να το αναδιαμορφώσουν σταδιακά. Πέραν της καλής διατροφής που, όπως είπαμε, παίζει πολύ σημαντικό ρόλο, άλλοι παράγοντες του τρόπου ζωής, όπως ο επαρκής ύπνος, η διαχείριση του στρες και η σωματική δραστηριότητα επηρεάζουν επίσης το μικροβίωμα. Επομένως, χρειάζεται μια ολιστική προσέγγιση για να απολαμβάνουμε μια καλύτερη, σε όλα τα επίπεδα, ζωή.