Η πρώτη εικόνα έχει κάτι από το «The Chase»: λίγο απόμακρη, κάπως αυστηρή, αλλά απόλυτα συνεργάσιμη και ευγενική. Η δεύτερη είναι η αληθινή: μια πολύ πρόσχαρη, φιλική, με χιούμορ και ευαισθησίες γυναίκα που, μέχρι να αρχίσει να μιλά –και μιλά πολύ γρήγορα–, δύσκολα σε αφήνει να καταλάβεις ότι έχεις απέναντί σου τη διευθύντρια Αγροτικής Πολιτικής, Τεκμηρίων και Διεθνών Σχέσεων του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Απόφοιτη του Τμήματος Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού του Παντείου, της Νομικής και της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης, με μεταπτυχιακό στο εθνικό και ενωσιακό δίκαιο και διδακτορικό στην εφαρμοσμένη επικοινωνιολογία στο Βερολίνο, ήταν αναμενόμενο να επιλεγεί ως «η απόλυτη chaser» στο συναρπαστικό τηλεπαιχνίδι του MEGA. Προσωπικά, στην αρχή ένιωθα σαν να ξαναδίνω πανελλήνιες, μετά τα πρώτα 5 λεπτά με έκανε να αισθανθώ ισότιμη. Όσο για τα αντρικά βλέμματα, απλώς επιβεβαίωσαν ότι η Δρ. Μαρία Μάρκου έχει στυλ.
Πέντε πτυχία, άπταιστα γερμανικά, άπταιστα αγγλικά, «συμπαθητικά» ισπανικά και πάρα πολλά ενδιαφέροντα… Πώς ξεκίνησε όλο αυτό το κυνήγι της γνώσης;
Δεν το θεωρώ κυνήγι, το αντιμετωπίζω ως φυσική εξέλιξη. Μεγάλωσα σε μια οικογένεια με πολύ μελετηρούς γονείς. Κάθε παιδί, ειδικά στα πρώτα χρόνια της ζωής του, όπως λένε και οι νευροφυσιολόγοι, μιμείται ό,τι βλέπει, όπως και ενσωματώνει την περιρρέουσα κατάσταση. Έτσι συνέβη και με μένα.
Έχετε πολύ υψηλό IQ;
Ποτέ δεν το έχω μετρήσει. Δεν πιστεύω ότι μπορείς να αποτυπώσεις την ευφυΐα ενός ανθρώπου αποσπασματικά, με είκοσι ερωτήσεις.
Στο Δημόσιο, όπου κατέχετε μια πολύ σημαντική θέση, έχετε διακρίνει αντιζηλία ή οποιαδήποτε δυσαρέσκεια από τους συναδέλφους σας;
Όχι. Η αναγνωρισιμότητα ήρθε στη ζωή μου όταν ήμουν ήδη εννέα χρόνια στο Υπουργείο. Οι σχέσεις μας, δηλαδή, ήταν ήδη δομημένες και αποκρυσταλλωμένες, οι συνάδελφοί μου ήξεραν ποια είμαι. Ίσα ίσα, χαίρονται γιατί αποτελώ και μια μορφή εξωστρέφειας για τη δουλειά μας.
Δεν αναφέρομαι τόσο στην αναγνωρισιμότητα, όσο στα προσόντα σας.
Αυτά προϋπήρχαν. Έτσι με γνώρισαν.
Ίσως, όμως, έχουν έναν παραπάνω λόγο να σας συμπεριφέρονται ανταγωνιστικά: είστε γυναίκα.
Ο ανταγωνισμός δυστυχώς ακόμα είναι χαρακτηριστικό των διακρίσεων λόγω φύλου. Αυτό είναι δεδομένο. Δούλεψα πάρα πολύ για να καταφέρω ό,τι είμαι σήμερα και να μην έχω πλέον να αποδείξω κάτι λόγω του φύλου μου.
Μοιάζει απίστευτο για μια γυναίκα να είναι τόσο καταρτισμένη ή έπρεπε να αποδείξετε ότι δεν είστε μια «χαζή ξανθιά»;
Τα προσόντα είναι αυταπόδεικτα. Δυστυχώς ή ευτυχώς, είναι συγκεκριμένοι ακαδημαϊκοί τίτλοι, που για κάποιους σημαίνουν κάτι και για άλλους δεν σημαίνουν τίποτα. Αν όμως πίστευαν ότι είμαι μια χαζή ξανθιά, τότε, ναι, διέψευσα πολύ κόσμο. Είχα αποδείξει και στο παρελθόν ότι δεν είμαι μια χαζή μελαχρινή – γιατί έχω υπάρξει και μελαχρινή. Τα πρότυπα και τα στερεότυπα είναι για να σπάνε.
Στην προσωπική σας ζωή, οι άντρες πώς σας αντιμετωπίζουν; Με δέος, με θαυμασμό ή με φόβο;
Κάποιες φορές, με τρόμο! Και με δέος και με θαυμασμό όμως. Έχω τύχει αντικείμενο πολλών συμπεριφορών, πολυσχιδών και διαφορετικών. Εξαρτάται και από τον άνθρωπο αλλά και από το τι θέλει κάθε φορά το άλλο φύλο από μένα.
Εσείς θα μπορούσατε να συνυπάρξετε με κάποιον πνευματικά «κατώτερό» σας;
Δεν πιστεύω στις πνευματικές ανωτερότητες και κατωτερότητες. Εκεί όπου υστερώ εγώ μπορεί να υπερτερεί ο άλλος. Πιστεύω στις ισορροπίες. Και με τέτοιους ανθρώπους έχω συνυπάρξει και εξακολουθώ να συνυπάρχω: με δυναμικές προσωπικότητες, σε ισορροπημένες σχέσεις.
Ούτε το μαύρο σάς χαρακτηρίζει ούτε η αυστηρότητα.
Το μαύρο δεν με χαρακτηρίζει καθόλου. Είναι ένα concept, μια «ιδέα» την οποία υπηρετώ και θα συνεχίσουμε για τέταρτη χρονιά να υπηρετούμε, αλλά νομίζω ότι ταίριαξε πολύ καλά στην περσόνα που έχει τα δικά μου χαρακτηριστικά και δημιουργήθηκε για το «Chase». Το μαύρο είναι συνδεδεμένο με τη σοβαροφάνεια. Εγώ ουδέποτε ήμουν σοβαροφανής. Ήμουν όμως πάντοτε σοβαρή.
Είναι ρόλος ο chaser;
Ρόλος υπό την έννοια ότι υπάρχουν συγκεκριμένοι χαρακτήρες, που έχουν βέβαια ενσωματώσει στοιχεία του καθενός από μας. Δεν είναι όμως ρόλος με την έννοια ότι είμαστε ηθοποιοί και ξέρουμε τις απαντήσεις. Σαφώς υπάρχουν γνωρίσματα, όπως η αυστηρότητα και η αποστασιοποίηση, που μπορεί να μη με χαρακτηρίζουν ως άτομο, αλλά θα με χαρακτηρίσουν στο ρόλο που με έχουν επιλέξει για την εν λόγω παραγωγή.
Αυτό που εμείς βλέπουμε, ότι όταν χάνετε μια ερώτηση, χαλιέστε απίστευτα, ισχύει;
Ισχύει. Ξέρετε κάποιον που να θέλει να χάνει; Εμένα πάντως δεν μου αρέσει! Ειδικά όταν ξέρω την απάντηση και τη χάνω, είτε από παρόρμηση είτε από αμέλεια ή από ασκεψία, τότε, ναι, εκνευρίζομαι πολύ με τον εαυτό μου.
Έχετε την ικανότητα της υπερσυγκέντρωσης πληροφοριών. Όσο κι αν σας ζηλεύουμε, δεν είναι πολύ κουραστικό;
Ο Σεφέρης έλεγε ότι «η μνήμη όπου και να την αγγίξεις πονεί». Έχει λοιπόν μια μορφή σεφερικής ανάλυσης το να έχεις υπερσυγκέντρωση. Το γεγονός ότι μπορείς να ανατρέξεις σε οδυνηρές καταστάσεις. Είναι όπως η γλώσσα που πάει μόνη της στο πονεμένο δόντι – έτσι και το μυαλό, δεν το ελέγχεις. Υπάρχει όμως και μια άλλη άποψη: ο άνθρωπος που δεν θυμάται το παρελθόν του είναι καταδικασμένος να το ξαναζήσει. Οπότε, εγώ βρίσκομαι κάπου στη μέση.
Υπάρχουν στιγμές που σκέφτεστε για κάτι «μακάρι να μην μπορούσα να το καταγράψω!»;
Θα ήθελα να έχω την τύχη του πρωταγωνιστή στην «Αιώνια λιακάδα ενός καθαρού μυαλού». Αλλά κι εκεί βλέπουμε ότι ενώ έχει κάνει τα πάντα για να ξεχάσει, στο τέλος βρίσκεται στην κατάσταση την οποία προσπαθούσε να αποφύγει μέσω της διαγραφής της μνήμης. Θα ήθελα να μπορώ, όμως δεν τα καταφέρνω.
Στην καθημερινότητα, η οικογένειά σας θα σας πάρει τηλέφωνο να σας πει «Μαρία, εσύ που θυμάσαι τα πάντα…»;
Εννοείται! Κι αυτό ισχύει από τα γεννοφάσκια μου. Είμαι το Google της οικογένειας αναφορικά με ημερομηνίες, γιορτές, γενέθλια, πότε συνέβη οτιδήποτε… Απομνημονεύω αριθμούς, δεν αποθηκεύω τηλέφωνα στο κινητό μου, έχω ειδητική μνήμη, οπότε καλούμαι συχνά να ανταποκρίνομαι στις ανάγκες της οικογένειας και του ευρύτερου κύκλου μου.
Αυτοσυγκεντρώνεστε με μουσική;
Ναι. Με πολύ δυνατή μουσική μάλιστα. Έχω σπουδάσει κλασικό πιάνο, δεν ακούω όμως κλασική μουσική για να ηρεμήσω. Αν εξαιρέσουμε το progressive metal, ακούω όλα τα είδη. Πριν από το παιχνίδι, βάζω πάντα ενθουσιαστική μουσική. Κάτι που έχει ρυθμό, είναι up tempo, και στίχους που κάνουν boost στην ψυχολογία.
Κοιμάστε νωρίς; Γυμνάζεστε καθημερινά;
Προσπαθώ να κάνω και τα δύο. Ιδανικά, μέχρι τις 10 θέλω να είμαι στο κρεβάτι. Ρεαλιστικά, πέφτω για ύπνο κατά τις 11. Πλέον δεν το έχω πολύ με το ξενύχτι, έχω ξενυχτήσει πάρα πολύ στη ζωή μου. Ωστόσο η φέρουσα ικανότητα κάθε οργανισμού κάποια στιγμή σταματά, και πρέπει να σεβόμαστε και το σώμα μας. Εμένα το σώμα μου μου μιλά. Και το ακούω. Γιατί ό,τι δεν λέει το στόμα το λέει το σώμα!
Και η γυμναστική;
Κάνω γιόγκα και πιλάτες, προσπαθώ να πηγαίνω στο κολυμβητήριο, έχω φτιάξει και ένα μίνι γυμναστήριο στο σπίτι μου και, όταν δεν μπορώ τις εξωτερικές δραστηριότητες, ασκούμαι μέσα. Μου αρέσει η γυμναστική, με ισορροπεί και με γειώνει.
Ποδόσφαιρο μόνο βλέπετε ή παίζετε κιόλας;
Όχι, δεν παίζω. Βλέπω όμως φανατικά, μαθαίνω τακτικές, στρατηγικές, ομαδικότητα, ανταγωνιστικότητα, υποχωρήσεις, άμυνες… Κυρίως άμυνες!
Όλοι αυτοί οι τρόποι μπορούν να βοηθήσουν και μας να βελτιώσουμε τη μνήμη μας;
Ύπνος, άσκηση, βιταμίνες, καλή διατροφή, ήλιος: αυτοί είναι οι τρόποι για όλους μας. Ζούμε σε μια χώρα που έχει… 400 ημέρες το χρόνο ηλιοφάνεια και οι μισοί έχουμε έλλειψη βιταμίνης D. Γενικότερα η αυτοφροντίδα μάς βοηθά να βελτιώσουμε τη μνήμη μας – η ηρεμία και η επαφή με τους ανθρώπους μας και τη φύση. Εγώ έχω ένα μικρό κήπο, προσπαθώ να τον καλλιεργώ και συχνά το κάνω ξυπόλυτη για να έρχομαι σε άμεση σύνδεση με το χώμα, να γειώνομαι κυριολεκτικά. Και στη θάλασσα αφήνω τα βάρη μου, βγαίνω από το νερό ανάλαφρη.
Έχετε πει ότι θα θέλατε να γίνετε μαμά, αλλά όχι απαραίτητα να γεννήσετε εσείς. Δεν επιθυμείτε να μεταφέρετε τις ιδιότητες, τα χαρίσματά σας σε έναν απόγονο;
Κατ’ αρχάς, σας ευχαριστώ. Με κολακεύετε. Ο Ρίτσαρντ Ντόκινς (σ.σ. Βρετανός ηθολόγος, εξελικτικός βιολόγος και συγγραφέας), με το «Εγωιστικό Γονίδιο» που έγραψε, νομίζω ότι επηρέασε πολλούς. Το να αναπαράγω το εγώ μου και τον εαυτό μου δεν συνδέεται για μένα με τη γονεϊκότητα. Καθόλου! Πιστεύω πως αν υιοθετήσω και αναθρέψω ένα παιδί, θα έχει τα ίδια πρότυπα σαν να ήταν βιολογικό μου παιδί. Μόνο το DNA θα έχω να του μεταδώσω; Όχι τον τρόπο ζωής μου; Όχι την αγάπη μου προς τα ζώα και τους συνανθρώπους μου, τη συμπερίληψη, την ανεκτικότητα, την αγάπη για τη γνώση, την αισθητική μου;
Θεωρείτε πως σήμερα χαλάμε τα μυαλά των παιδιών με την τεχνολογία αφήνοντάς τα ώρες μπροστά σε μια οθόνη;
Θα απαντήσω μόνο ως παρατηρητής. Η τεχνολογία, που θα μπορούσε να αποτελεί ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο για την εκμάθηση, τη βελτίωση ειδικών ικανοτήτων κ.ά., ίσως –ξαναλέω, ίσως–, έχει στραφεί λίγο μπούμεραγκ. Από την άλλη, δεν μπορώ να αδικήσω και όλους αυτούς που το κάνουν γιατί μπορεί να έχουν έλλειψη χρόνου, έλλειψη δυνατότητας, κάπως πρέπει να απασχολήσουν ένα παιδί… Αν αποκτήσω τη γονεϊκή ιδιότητα, θέλω να πιστεύω ότι δεν θα κάνω το ίδιο. Αλλά ο χρόνος, που είναι ο πόρος που λείπει πιο πολύ απ’ όλους, ενδεχομένως να λείπει και από αυτούς τους γονείς και να θεωρούν τη συγκεκριμένη ως μια ασφαλή λύση.
Ασχέτως γονέων, το ότι οι νέοι άνθρωποι λαμβάνουν ανεξέλεγκτα πάρα πολλές πληροφορίες σάς προβληματίζει;
Η υπερσυγκέντρωση πληροφοριών θεωρείται πάθηση, ασθένεια. Είναι το λεγόμενο «Information overload». Γιατί, όπως έχει αποδειχθεί από το νόμο του Μίλερ (σ.σ. ο κανόνας του 7±2 από τον Αμερικανό ψυχολόγο, ο οποίος θεωρείται και ο γεννήτορας της ψυχογλωσσολογίας), ο ανθρώπινος εγκέφαλος μπορεί να συγκεντρώσει επτά επεξεργάσιμα στοιχεία. Άρα, οτιδήποτε παραπάνω είναι αυτό που λέμε «η άχρηστη πληροφορία της ημέρας». Από την άλλη, είμαστε στην εποχή της ψηφιακής εγγραμματοσύνης. Ένα παιδί δεν μπορεί να αποκοπεί από αυτήν. Θα είναι παρίας. Χρειάζεται λοιπόν κι εδώ το μέτρο. Όμως δεν μπορώ να επιβάλω ποιο θα είναι το μέτρο. Ενδεχομένως να διαφοροποιείται από ανθρωπο σε άνθρωπο, από οργανισμό σε οργανισμό. Εγώ, για παράδειγμα, δεν μπορώ να διαβάσω από το laptop, με ενοχλεί στα μάτια. Επίσης, το μπλε φως κάνει κακό και στην επιδερμίδα. Οπότε, προσέχω για να έχω.
Τη φοβάστε την τεχνητή νοημοσύνη;
Πάρα πολύ! Όχι όπως χρησιμοποιείται σήμερα, αλλά για το πώς αυτή θα μπορούσε να εξελιχθεί. Φοβάμαι ότι θα υποκαταστήσει όχι τη νοημοσύνη, αλλά τη συναισθηματική νοημοσύνη. Με τρομάζει η προοπτική η τεχνητή νοημοσύνη να υποκαταστήσει το συναίσθημα. Δεν θα ξέρουμε πώς να αγαπάμε, πώς να αγαπιόμαστε, πώς να κάνουμε έρωτα, πώς να διαλέγουμε ανθρώπους, πώς να είμαστε ευτυχισμένοι.
Ευχαριστούμε το Divani Apollon Palace & Thalasso για τη φιλοξενία.
ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ: ΠΑΝΟΣ ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΑΝΔΡΙΚΟΠΟΥΛΟΥ
ΜΑΚΙΓΙΑΖ/ΧΤΕΝΙΣΜΑ: ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΜΙΧΟΠΑΝΟΥ
