Ειδικά σε νεαρές ηλικίες, ίσως έχουμε την εντύπωση ότι η ζωή είναι μια απρόσκοπτη, απόλυτα ευθεία πορεία. Στην πραγματικότητα, όμως, μοιάζει περισσότερο με την προσπάθεια που κάνουμε για να ανέβουμε μια σκάλα. Μπορεί, για παράδειγμα, να ανέβουμε δύο σκαλοπάτια και στη συνέχεια, επειδή δυσκολευτήκαμε ή μας συνέβη κάτι, να κατέβουμε ένα. Σε κάθε περίπτωση, και πάλι βρισκόμαστε ψηλότερα από εκεί απ’ όπου ξεκινήσαμε. Το να βάλουμε τις βάσεις για μια νέα αρχή σημαίνει να δώσουμε στον εαυτό μας μια ευκαιρία για πραγματική ευτυχία, είτε επειδή αισθανόμαστε απογοητευμένοι είτε επειδή επιθυμούμε να κινηθούμε προς μια διαφορετική, ανανεωτική κατεύθυνση. Θέλουμε λοιπόν να αλλάξουμε τον εαυτό μας και τη ζωή μας; Η αλλαγή είναι πιο κοντά απ’ ό,τι ενδεχομένως νομίζουμε…

Θα πρέπει όμως να προσεγγίσουμε αυτή μας την επιθυμία με το σωστό τρόπο. Κατ’ αρχάς, δαμάζουμε το φόβο και την ανασφάλειά μας, που είναι εκεί σε καθετί καινούριο που επιχειρούμε. Η νέα αρχή απαιτεί πάντα ένα άλμα πίστης. Ναι, υπάρχει ο ενθουσιασμός των προοπτικών και του δρόμου που ανοίγονται μπροστά μας, αλλά υπάρχει κι εκείνη η στιγμή της ελεύθερης πτώσης, όταν νιώθουμε πως δεν θα προσγειωθούμε τελικά στα πόδια μας. Αν όμως έχουμε πίστη στην προσπάθειά μας και σε μας, θα τα καταφέρουμε – όπως έχουμε καταφέρει τόσο πολλά στο παρελθόν.

Αλλαγή: Τι θα μας βοηθήσει

  • Να οραματιστούμε μια θετική έκβαση για αυτά που θέλουμε να αλλάξουμε. Ο οραματισμός συνιστάται από γιατρούς ακόμα και σε ασθενείς με χρόνιες ή και δυνητικά θανατηφόρες ασθένειες.
  • Να συνειδητοποιήσουμε ότι το τέλος δεν είναι απαραίτητα αρνητικό. Είναι όμως απαραίτητα συνυφασμένο με μια καινούρια αρχή. Όπως ο φοίνικας αναγεννάται από τις στάχτες του, μπορούμε να δούμε αυτό που τελείωσε ως μια ευκαιρία για κάτι καλύτερο.
  • Να προσπαθήσουμε να σκεφτούμε αισιόδοξα σε σχέση με την αλλαγή. Το μυαλό μας είναι αυτό που θα κάνει τελικά συναρπαστικό το τρομακτικό.
  • Να θυμόμαστε ότι το μέλλον μας δεν καθορίζεται από το παρελθόν μας. Ανεξάρτητα από το τι έχει συμβεί στη ζωή μας, μπορούμε να βρούμε έναν τρόπο να κάνουμε τα πράγματα καλύτερα.
  • Να ζητήσουμε βοήθεια από τους γύρω μας ή και από τους ειδικούς.

Ελέγχουμε τις σκέψεις μας

Είτε προσπαθούμε να κόψουμε το κάπνισμα είτε να ξεκινήσουμε την επιχείρηση που πάντα ονειρευόμασταν ή, απλώς, να είμαστε πιο ανοιχτοί σε ό,τι έρχεται στο δρόμο μας, υπάρχουν βήματα που ξεκινούν από μέσα μας και θα μας φέρουν πιο κοντά στο στόχο μας. Το πρώτο και πιο σημαντικό είναι υπάρξει αλλαγή στις σκέψεις μας. Οι σκέψεις προηγούνται των συναισθημάτων και των πράξεων και, ανάλογα με το ποιες είναι, καθορίζουν τι θα αισθανθούμε και τι θα πράξουμε. Στην περίπτωση του καπνίσματος, για παράδειγμα, σκεφτόμαστε ότι θέλουμε ένα τσιγάρο, ότι είναι καλή ιδέα να κάνουμε ένα διάλειμμα για ένα τσιγάρο, ότι θα βγούμε έξω για ένα τσιγάρο, ότι θα χαλαρώσουμε με ένα τσιγάρο κ.ο.κ. Ακολουθούν τα συναισθήματα –ίσως και ενθουσιασμός μεταξύ αυτών– και η πράξη (το κάπνισμα του τσιγάρου). Δεδομένου ότι καθοδηγούν τις πράξεις μας, η μετατόπιση των σκέψεών μας με συγκεκριμένους τρόπους μπορεί να διευκολύνει την αλλαγή. Είναι λοιπόν σημαντικό να έχουμε θετικές προσδοκίες ώστε να βιώσουμε θετικές αλλαγές. Οι θετικές προσδοκίες είναι απλώς σκέψεις ότι τα πράγματα θα πάνε καλά. Άλλωστε, όπως γνωρίζουμε από τις έρευνες σχετικά με το φαινόμενο placebo, ακόμα και μια μη ενεργός παρέμβαση ή θεραπεία μπορεί να οδηγήσει σε θετική αλλαγή εφόσον πιστεύουμε ότι αυτή είναι πιθανό να συμβεί. Αυτό που πραγματικά αποδεικνύει το placebo είναι ότι οι προσδοκίες μας έχουν τεράστιο αντίκτυπο στα αποτελέσματα που έχουμε. Αν περιμένουμε ότι κάτι που κάνουμε θα φέρει τη διαφορά, είναι πιο πιθανό να γίνει αυτό. Για παράδειγμα, αν περιμένουμε ότι θα μπορέσουμε να κόψουμε το κάπνισμα, είναι πιο πιθανό να το κατορθώσουμε.

Πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι η θεωρία της διεύρυνσης και της οικοδόμησης των θετικών συναισθημάτων υποδηλώνει ότι αυτά οδηγούν τελικά σε αίσια αποτελέσματα, όπως η επαγγελματική επιτυχία και η ισορροπία στις σχέσεις. Από την άλλη, πολλές από τις πιο αυτοκαταστροφικές μας συνήθειες τροφοδοτούνται από αρνητικά συναισθήματα – μπορεί να καπνίζουμε για να διαχειριστούμε το άγχος ή να πίνουμε για να νιώσουμε, έστω πρόσκαιρα, ευτυχισμένοι.

Αφήνουμε πίσω το παρελθόν

#1 Σκεφτόμαστε το νέο μας στόχο με αφηρημένους όρους

Το να απομακρυνόμαστε από τις ιδιαιτερότητες μιας κατάστασης προς μια πιο λεπτή και βαθύτερη κατανόηση των επιθυμιών και των αναγκών μας μπορεί να μας ωθήσει να προχωρήσουμε. Χάνουμε τη δουλειά μας, για παράδειγμα. Ενώ η εύρεση μιας άλλης, με ικανοποιητικές συνθήκες, απολαβές κ.λπ., ίσως να φαίνεται δύσκολη εκείνη τη στιγμή, η αναγνώριση ωστόσο ότι αυτό που πραγματικά θέλουμε είναι να εργαστούμε σε ένα καλό περιβάλλον θα μας βοηθήσει να ξεκαθαρίσουμε τους στόχους μας και θα μας διευκολύνει στην αναζήτηση της καλύτερης στρατηγικής για την επίτευξή τους. Εδώ έχει σημασία η συνειδητοποίηση όχι μόνο του τι σκεφτόμαστε, αλλά και του πώς σκεφτόμαστε. Αν, λόγου χάρη, η προσέγγισή μας, παρά τις προσπάθειές μας, δεν αποδίδει, αυτό είναι ένα σήμα για να βγούμε από την κατάσταση υλοποίησης στην οποία έχουμε μπει προσπαθώντας να πραγματοποιήσουμε τους στόχους μας και να μεταβούμε ξανά στη συλλογιστική νοοτροπία ώστε να τους επανεξετάσουμε μαζί με όλες τις επιλογές μας καθώς και με τους πιθανούς τρόπους επίτευξής τους.

#2 Σταματάμε συνειδητά την επανάληψη των ίδιων σκέψεων

Μας φαίνεται δύσκολο και, μερικές φορές, αδύνατο. Το μυαλό μας αναζητά ασυνείδητα αυτά που προσπαθούμε να μη σκεφτόμαστε. Αυτή η φλυαρία του νου μας τρέφεται από τη μοναξιά, οπότε ένα σχέδιο είναι να περιβαλλόμαστε από ανθρώπους που εμπιστευόμαστε, με τους οποίους μπορούμε να συζητάμε τους προβληματισμούς μας. Μια άλλη πρόταση είναι να ορίσουμε στον εαυτό μας μια «ώρα ανησυχίας» ώστε να απασχολούμαστε με τις ανεπιθύμητες σκέψεις μόνο τότε και καμία άλλη στιγμή. Η συνειδητή εστίαση σε μια ανησυχία φαίνεται αντιφατική, αλλά μπορεί να αποδειχθεί βοηθητική.

#3 Διαχειριζόμαστε τις τύψεις μας

Μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι οι πιο πολλοί μετανιώνουν περισσότερο για αυτά που δεν έκαναν παρά για αυτά που έκαναν. Ένας απολογισμός των τύψεών μας θα μας βοηθήσει, ειδικά αν τις καταγράψουμε ώστε να μπορέσουμε πραγματικά να τις εξετάσουμε. Αφορούν όσα κάναμε ή όσα δεν κάναμε; Τι μπορούμε να μάθουμε για τον εαυτό μας και το μέλλον μας διερευνώντας αυτά για τα οποία μετανιώσαμε ώστε να μην επαναλάβουμε τα ίδια λάθη;

Ευχαριστούμε τη δρα Ναταλία Κουτρούλη, ψυχολόγο με εκπαίδευση στη γνωσιακή ψυχοθεραπεία και τη συμβουλευτική, για τη συνεργασία.