Κάποιες φορές το ανοσοποιητικό μας σύστημα μπερδεύεται και επιτίθεται στον ίδιο μας τον οργανισμό σαν να ήταν ξένος και έτσι προκύπτουν τα αυτοάνοσα νοσήματα. Όταν έχουμε μια αυτοάνοση διαταραχή, το ανοσοποιητικό μας αδυνατεί να κάνει διάκριση ανάμεσα στους υγιείς ιστούς και στους δυνητικά επιβλαβείς εισβολείς. Ως αποτέλεσμα, το σώμα μας πυροδοτεί μια αντίδραση που καταστρέφει τους φυσιολογικούς ιστούς.
Η ακριβής αιτία των αυτοάνοσων νοσημάτων είναι άγνωστη. Σύμφωνα με μια θεωρία, διάφοροι μικροοργανισμοί (όπως βακτήρια ή ιοί) ή φάρμακα μπορεί να επιφέρουν αλλαγές που προκαλούν σύγχυση στο ανοσοποιητικό σύστημα. Επίσης, οι ειδικοί πιστεύουν ότι αυτό είναι πιθανό να συμβαίνει συχνότερα σε άτομα που έχουν γονίδια τα οποία τους καθιστούν πιο επιρρεπείς σε αυτοάνοσες διαταραχές.
4 αλήθειες για τα αυτοάνοσα
Υπάρχουν περισσότερα από 80 γνωστά είδη αυτοάνοσων νοσημάτων.
Ταλαιπωρούν συχνότερα τις γυναίκες, πιθανότατα λόγω των ορμονών τους, ειδικά τα χρόνια που βρίσκονται στην αναπαραγωγική ηλικία.
Οι επιστήμονες παρατηρούν ότι –ειδικά σε κάποιες περιπτώσεις– όσοι έχουν ήδη ένα αυτοάνοσο είναι πολύ πιο πιθανό να εκδηλώσουν και κάποιο άλλο σε σύγκριση με ανθρώπους που δεν έχουν κανένα. Αυτό ωστόσο ισχύει για συγκεκριμένα αυτοάνοσα, όπως τα ρευματικά αλλά και τα ενδοκρινικά. Αντίθετα, άλλα, για παράδειγμα η σκλήρυνση κατά πλάκας, έχουν πολύ χαμηλά ποσοστά εμφάνισης σε συνδυασμό με άλλα.
Τα τελευταία χρόνια η συχνότητα των αυτοάνοσων νοσημάτων αυξάνεται. Ενδεικτική αυτής της τάσης είναι η διαπίστωση στην οποία κατέληξαν οι επιστήμονες μέσα από έρευνες ότι συγκεκριμένα ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1 εμφανίζεται πλέον σε μεγαλύτερο ποσοστό.
*23,5 εκατομμύρια Αμερικανοί υποφέρουν από κάποιο αυτοάνοσο νόσημα, με το 80% των ασθενών να είναι γυναίκες.
#1 Συμπτωματολογία
Τα συμπτώματα μιας αυτοάνοσης νόσου διαφέρουν πολύ από ασθενή σε ασθενή, καθώς σε άλλους εκδηλώνονται πιο επιθετικά και σε άλλους πιο ήπια. Αυτό που εξηγούν οι ειδικοί είναι ότι ο κάθε ασθενής έχει τη «δική» του αυτοάνοση νόσο. Οι γιατροί πιστεύουν ότι πιθανώς τα συμπτώματα που εμφανίζει το κάθε άτομο σχετίζονται με πολλαπλούς παράγοντες που περιλαμβάνουν τη γενετική του προδιάθεση, το περιβάλλον αλλά και τη γενικότερη κατάσταση της υγείας του.
Παρά τους διαφορετικούς τύπους αυτοάνοσων, πολλά από αυτά παρουσιάζουν παρόμοια συμπτώματα, τα οποία συνήθως περιλαμβάνουν κόπωση, πόνο και πρήξιμο στις αρθρώσεις, δερματικά προβλήματα, κοιλιακό άλγος ή πεπτικά προβλήματα, επαναλαμβανόμενο πυρετό, πρησμένους αδένες.
#2 Η δυσκολία στη διάγνωση
Το γεγονός ότι δεν παρουσιάζουν πάντα τα ίδια συμπτώματα και με την ίδια βαρύτητα δυσχεραίνει την κλινική διάγνωσή τους. Επιπλέον, τα συμπτώματά τους είναι συχνά ασαφή και μπορούν να παρατηρηθούν και σε άλλες συνηθισμένες ασθένειες, αυτοάνοσες ή μη. Γι’ αυτό και κατά κανόνα μια ασφαλής διάγνωση δεν μπορεί να προκύψει από μία και μόνο εξέταση αλλά οι ασθενείς χρειάζεται να υποβληθούν σε μια σειρά εξετάσεων ώστε να οδηγηθεί ο γιατρός σε ένα σαφές συμπέρασμα.
#3 Τι τα προκαλεί
Οι ερευνητές δεν γνωρίζουν τις ακριβείς αιτίες τους, αλλά έχουν παρατηρήσει ότι η επίθεση του υπερδραστήριου ανοσοποιητικού συχνά εκδηλώνεται μετά από μια λοίμωξη ή έναν τραυματισμό. Έχουν ωστόσο εντοπίσει και ορισμένους παράγοντες που αυξάνουν τις πιθανότητες εμφάνισης αυτοάνοσων διαταραχών. Αυτοί είναι:
- Η γενετική προδιάθεση
Ορισμένες διαταραχές, όπως ο λύκος και η σκλήρυνση κατά πλάκας, τείνουν να εμφανίζουν μια κληρονομική οικογενειακή προδιάθεση. Αυτό σημαίνει ότι αν έχουμε έναν συγγενή με αυτοάνοσο νόσημα έχουμε και μεγαλύτερες πιθανότητες να πάθουμε κι εμείς κάποιο, χωρίς αυτό να προεξοφλεί ότι θα το παρουσιάσουμε οπωσδήποτε.
- Το υπερβολικό βάρος
Η παχυσαρκία αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης ρευματοειδούς ή ψωριασικής αρθρίτιδας. Αυτό πιθανώς συμβαίνει είτε επειδή όσο μεγαλύτερο είναι το βάρος τόσο μεγαλύτερη είναι και η πίεση που ασκείται στις αρθρώσεις είτε επειδή ο λιπώδης ιστός μας παράγει ουσίες που ευνοούν τη φλεγμονή.
- Το κάπνισμα
Έρευνες έχουν συνδέσει το κάπνισμα με μια σειρά από αυτοάνοσα νοσήματα, συμπεριλαμβανομένων του λύκου, της ρευματοειδούς αρθρίτιδας, του υπερθυρεοειδισμού και της σκλήρυνσης κατά πλάκας.
- Ορισμένα φάρμακα
Έχει βρεθεί ότι ορισμένα φάρμακα έχουν συνδεθεί με την πρόκληση κάποιων αυτοάνοσων νοσημάτων, όπως είναι μια καλοήθης μορφή λύκου ή μια σπάνια μυοπάθεια.
#4 Ο ρόλος του στρες
Είναι πιθανόν η εμφάνιση αυτοάνοσων νοσημάτων να σχετίζεται με την ικανότητα –ή την αδυναμία στην προκειμένη περίπτωση– του ανοσοποιητικού συστήματος να διαχειρίζεται το στρες, είτε αυτό προκύπτει από ένα σωματικό ή ψυχικό τραυματισμό ή μια λοίμωξη είτε πρόκειται για το χρόνιο στρες που βιώνουμε όλο και περισσότερο στις σύγχρονες κοινωνίες μας.
Ευχαριστούμε για τη συνεργασία τον δρα Αναστάσιο Σπαντιδέα, κλινικό φαρμακολόγο-παθολόγο.
