Έχετε σκεφτεί ποτέ τι θα γινόταν αν μπορούσαμε να καθυστερήσουμε την εμμηνόπαυση και τους κινδύνους για την υγεία που τη «συνοδεύουν»;
Αυτό το ερώτημα απασχολεί τους επιστήμονες που μελετούν τη μακροζωία και την υγεία των γυναικών τα τελευταία χρόνια και τους οδήγησε να αναζητήσουν πώς θα διατηρήσουμε τις ωοθήκες μας σε λειτουργία για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και, ενδεχομένως, να αποτρέψουμε ασθένειες που σχετίζονται με την ηλικία…
«Παύση» στην εμμηνόπαυση
Tο γυναικείο αναπαραγωγικό σύστημα είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια «καλοκουρδισμένη μηχανή» που γεννά μωρά. Οι ωοθήκες, ειδικότερα, φαίνεται να συνδέονται σχεδόν με κάθε πτυχή της υγείας μιας γυναίκας: Λειτουργούν σαν το κέντρο ελέγχου ενός πολύπλοκου δικτύου σηματοδότησης στο γυναικείο σώμα. Μέσω ορμονών όπως τα οιστρογόνα και η προγεστερόνη, καθώς και άλλων χημικών ουσιών, οι ωοθήκες επικοινωνούν και επηρεάζουν τα υπόλοιπα όργανα.
Τι γίνεται, όμως, όταν σταματούν απότομα να επιτελούν τον πρωταρχικό τους ρόλο στη μέση ηλικία; Μόλις συμβεί αυτό, η γυναίκα εισέρχεται στην εμμηνόπαυση, η οποία επιταχύνει τη γήρανσή της και την εξασθένιση άλλων οργανικών συστημάτων, όπως η καρδιά και ο εγκέφαλος. Γι’ αυτό ενώ οι γυναίκες, κατά μέσο όρο, ζουν περισσότερο από τους άνδρες, περνούν περισσότερο χρόνο ζώντας με ασθένειες ή αναπηρίες. Όσο νωρίτερα μια γυναίκα εισέρχεται σε αυτή τη φάση της ζωής της, τόσο μεγαλώνει ο κίνδυνος εμφάνισης άνοιας, καρδιαγγειακών παθήσεων, οστεοπόρωσης και άλλων χρόνιων ασθενειών, ενώ παράλληλα μικραίνει το «νήμα της ζωής» της.
Οι ωοθήκες είναι «το μόνο ανθρώπινο όργανο που απλά αποδεχόμαστε ότι θα πάψει να λειτουργεί μια μέρα», τονίζει η Ρενέ Γουέγκρζιν, διευθύντρια της κυβερνητικής υπηρεσίας των Ηνωμένων Πολιτειών Advanced Research Projects Agency for Health. «Είναι ακατανόητο ότι το θεωρούμε δεδομένο και δεν κάνουμε τίποτα γι’ αυτό», υπογραμμίζει.
Κι όμως, η περιορισμένη διάρκεια ζωής των ωοθηκών είναι που τις καθιστά ένα πολλά υποσχόμενο αντικείμενο πειραματισμού. Μάλιστα, οι ερευνητές πιστεύουν ότι η παράταση της λειτουργίας τους θα μπορούσε να αλλάξει την πορεία της υγείας των γυναικών – και την έρευνα για τη μακροζωία συνολικά.
«Κρύβουν» οι ωοθήκες το… μυστικό της νεότητας;
Δεν είναι ακόμη ξεκάθαρο αν οι ωοθήκες είναι οι «κινητήριοι μοχλοί» της γήρανσης ή αν υπάρχει κάτι άλλο που την επιταχύνει και στη συνέχεια οδηγεί σε δυσλειτουργία των ωοθηκών – Είναι κάτι σαν το «ντιμπέιτ» με το αυγό και την κότα.
Γνωρίζαμε ότι το προσδόκιμο ζωής επηρεάζεται από τη γενετική και τον τρόπο ζωής. Διάφοροι παράγοντες, όπως το κάπνισμα, ο δείκτης μάζας σώματος, το στρες και τα γονίδια φαίνεται να συμβάλλουν στην πρόωρη εμφάνιση της εμμηνόπαυσης. Πρόσφατα, βρέθηκαν στοιχεία από μελέτες σε ζώα που δείχνουν ότι οι λειτουργικές ωοθήκες μπορεί να είναι το «μυστικό» της μακροζωίας. Για παράδειγμα, πειραματική μελέτη έδειξε ότι η μεταμόσχευση μιας ωοθήκης από ένα νεότερο ποντίκι κατάφερε να παρατείνει τη ζωή του ηλικιωμένου.
Τώρα, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Κολούμπια και τον ευρύτερο τομέα της αντιγήρανσης δοκιμάζουν διάφορους τρόπους για να καθυστερήσουν την έναρξη της εμμηνόπαυσης και στον άνθρωπο, μειώνοντας τον αριθμό ωαρίων που χάνονται σε κάθε εμμηνορροϊκό κύκλο.
Συνήθως, μια γυναίκα χάνει δεκάδες ωάρια ανά κύκλο, παρόλο που, στις περισσότερες περιπτώσεις, καταλήγει να ωοτοκεί μόνο ένα από αυτά. Η ιδέα είναι ότι αν μια γυναίκα χάνει λιγότερα ωάρια, μπορεί να διατηρήσει τα αποθέματα και τη λειτουργικότητα των ωοθηκών της για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Αν καταλάβουμε γιατί οι ωοθήκες γερνούν πρόωρα και τι τις οδηγεί σε αυτό, τότε μπορεί να ανακαλύψουμε νέες πληροφορίες για το σώμα μας και να «ξεκλειδώσουμε» το μυστικό της νεότητας.
