Πρωταθλητής Ευρώπης με την Εθνική Παίδων και παγκόσμιος πρωταθλητής με την Εθνική Εφήβων. Δύο φορές στην τελική πεντάδα των Ολυμπιακών Αγώνων, εφτά φορές πρωταθλητής Ελλάδας, έξι φορές κυπελλούχος, δύο φορές πρωταθλητής Ευρώπης σε συλλογικό επίπεδο και ο μόνος Έλληνας μπασκετμπολίστας με δύο triple crown, δηλαδή, πρωτάθλημα, κύπελλο και ευρωπαϊκό την ίδια σεζόν. Κι όμως… Στο βιβλίο του «11:11 – Όλοι μοναδικοί, όλοι ίσοι» (εκδόσεις Ψυχογιός), ο Δημήτρης Παπανικολάου γράφει ότι «βάζοντας τα συναισθήματα των τελευταίων ετών στη ζυγαριά με τα τότε, μάλλον τα τωρινά κερδίζουν!».
Από το 2021 που δήλωσε δημόσια ότι έχει στοιχεία Άσπεργκερ (ενώ η κόρη του, Άρια, είχε ήδη διαγνωσθεί με αυτισμό), «ο σκληρός των δυτικών προαστίων», όπως ήταν ένα από τα προσωνύμιά του, έχει ολοκληρωτικά αφιερωθεί σε ένα σπουδαίο κοινωνικό έργο: το αθλητικό-εκπαιδευτικό πρόγραμμα UniquAll, με στόχο την ενδυνάμωση νευροδιαφορετικών παιδιών.
Πού και πώς εφαρµόζεται το πρόγραµµα αυτό;
Εφαρμόζεται στη Λεόντειο Νέας Σμύρνης και στη Λεόντειο Αθηνών, έχουμε ήδη εξήντα οικογένειες και τα παιδιά τους προπονούνται κάθε εβδομάδα από καθηγητές ειδικής αγωγής ενώ, κάθε τόσο, φέρνουμε εκεί και παιδιά τυπικής ανάπτυξης για κοινές προπονήσεις. Ταυτόχρονα, κάποιες φορές, πάμε και σε άλλα σχολεία, όπου κάνουμε βιωματικές δράσεις και ενημερώσεις για τον αυτισμό και «παντρεύουμε» τους μαθητές σε αυτά με μαθητές ειδικών σχολείων, καθώς έχουμε εντοπίσει ένα κενό όσον αφορά τη γνωριμία των παιδιών μεταξύ τους και τη συνύπαρξη πριν από την ηλικία των 18 ετών.
Οικονοµικά, πώς το υποστηρίζετε;
Από τους γονείς, δεν παίρνουμε ούτε ένα ευρώ. Το πρόγραμμα υποστηρίζεται κυρίως από χορηγούς, συνεισφέρουν μεγάλες εταιρείες, όπως και το Mega, κι έτσι πληρώνονται οι προπονητές και όλοι οι εργαζόμενοι του προγράμματος.
Δείτε το βίντεο
Δεν ξέρω αν χρησιµοποιώ την κατάλληλη λέξη… Βλέπετε βελτίωση;
Ναι, υπάρχει μεγάλη βελτίωση! Στον αυτισμό, που ετυμολογικά προέρχεται από τη λέξη «εαυτός», τα παιδιά κάνουν συνήθως ατομικά αθλήματα· ιππασία, κολύμβηση, τοξοβολία… Το στοίχημα, λοιπόν, ήταν να δούμε πώς λειτουργούν σε ομαδικό πλαίσιο. Εδώ, τα παιδιά δεν μαθαίνουν απλώς μπάσκετ, αλλά βοηθούνται ουσιαστικά στον τομέα της αλληλεπίδρασης και της κοινωνικοποίησης και, την ίδια στιγμή, οι γονείς τους συζητούν με ειδικούς και μεταξύ τους, προτείνουν λύσεις ο ένας στον άλλο, κάνουν παρέες… Οι προπονητές μας, με διευθυντή τον Γιάννη Τσουμπρή, έχουν ήδη καταγράψει μια γενικότερη βελτίωση στη ζωή όλων. Συν του ότι οι οικογένειες βγαίνουν, επιτέλους, από το «καβούκι» τους.
Πόσο στηρίχτηκε η διάδοση του UniquAll, πέρα από εσάς, στα ονόµατα των Νίκου Γκάλη και Γιάννη Αντετοκούνµπο, ως πρεσβευτών του προγράµµατος;
Γνωρίζετε κι εσείς, λόγω επαγγέλματος, ότι η επικοινωνία παίζει μεγάλο ρόλο. Γι’ αυτό σκέφτηκα ότι ο Νίκος Γκάλης όπως κι ο Γιάννης Αντετοκούνμπο θα μπορούσαν να «απλώσουν» πολύ περισσότερο το μήνυμα, και αυτό συνέβη. Όπως γράφω χαρακτηριστικά και στο βιβλίο μου, σε μια σκηνή της ταινίας «Ο Μονομάχος», πριν μπει στην αρένα ο Ράσελ Κρόου, ο δάσκαλός του του λέει: «Κέρδισε το κοινό!». Ε, με αυτά τα δύο σύμβολα το κερδίσαμε, όμως η προσπάθεια συνεχίζεται…
ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ: ΠΑΝΟΣ ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΣ.
Πώς καταφέρατε να κερδίσει η Άρια το «κοινό», παρά τις δυσκολίες που είχε να αντιµετωπίσει και στο σχολείο και στον αθλητισµό;
Ακόμα δεν έχουμε φτάσει στο 100% όσων θέλουμε, γιατί όντως τα σχολεία ήταν απορριπτικά και στον αθλητισμό δεν υπήρχαν τότε οι κατάλληλες εναλλακτικές. Αυτό, όμως, που μας πλήγωσε ακόμα περισσότερο ήταν οι φίλοι που, κάπου εκεί στην εφηβεία, άρχισαν να απομακρύνονται, τα παιδιά τους έβγαιναν ή έκαναν πάρτι και δεν την καλούσαν… Όλα αυτά εμείς τα γυρίσαμε σε δύναμη. Γιατί δεν μπορούμε να επιλέξουμε τι θα μας έρθει στη ζωή, μπορούμε όμως να επιλέξουμε πώς θα αντιδράσουμε εμείς. Κι εγώ είχα πει στη γυναίκα μου ότι, αν δημοσιοποιήσουμε το θέμα μας, οι καλοί θα γίνονταν καλύτεροι και οι κακοί θα έκαναν πίσω. Μέχρι στιγμής, το έχουμε καταφέρει. Είμαστε βέβαια σε εγρήγορση, ωστόσο, δυόμισι χρόνια τώρα, έχουν βελτιωθεί οι συμπεριφορές, έχουμε βρει το κατάλληλο σχολικό περιβάλλον, η ψυχολογία της Άριας έχει καλυτερέψει πάρα πολύ, έχει πλέον φίλους και επειδή η ίδια μιλά πολύ καλά αγγλικά επικοινωνεί στο εξωτερικό και με άλλους ανθρώπους. Τα πράγματα είναι πλέον πιο στρωτά.
Το επόµενο βήµα, για ένα παιδί που έκλεισε µόλις τα 18, ποιο είναι;
Τελείωσε τη δευτέρα λυκείου, θα πάει στη τρίτη και μετά θα δούμε πώς θα πραγματοποιήσει κάποιο από τα… απλά της όνειρα: να γίνει δισεκατομμυριούχος, ηθοποιός και να «δανείζει» τη φωνή της σε γιαπωνέζικα καρτούν! Βήμα βήμα, θα προχωρήσουμε σε κάποια σχολή, σε συνεργασία με τους ειδικούς. Μέχρι πρόσφατα, τα βήματα ήταν πάρα πολλά· τεράστιο θέμα ήταν κι αυτό της εργασίας. Με τη βοήθεια της επιτροπής Ελλάδα 1821-2021, φτιάχτηκε μια πλατφόρμα, το JobsLink, όπου άτομα στο φάσμα του αυτισμού ανεβάζουν τα βιογραφικά τους για να βρουν εργοδότες, ενώ έχουμε βελτιώσει και τον ασφαλιστικό τομέα, δεδομένου ότι πριν δεν μπορούσαν να ασφαλιστούν οικογένειες που δήλωναν τον αυτισμό.
Μιλάω σε εταιρείες, σε οργανισμούς, έχω πάνω από 300 προσκλήσεις από σχολεία και πηγαίνω σε όσα περισσότερα προλαβαίνω, όμως, δεν είμαι μόνο εγώ. Καθένας μας έχει ένα «ηχείο», άλλος πιο χαμηλό και άλλος πιο δυνατό, όλα όμως μετρούν για να αλλάξει μια κοινωνία. Γιατί η κοινωνία αλλάζει, μόνο που αλλάζει αργά. Κι εμείς θέλουμε να την αλλάξουμε πιο γρήγορα!
Εσείς κάνατε µια λαµπρή καριέρα, χωρίς ποτέ κανείς να αντιληφθεί ότι έχετε στοιχεία Άσπεργκερ. Οπότε, µπορεί κάποιος στο φάσµα του αυτισµού να είναι απόλυτα λειτουργικός;
Βέβαια! Υπάρχουν πολλοί αδιάγνωστοι γύρω μας και εγώ το λέω συνέχεια: «Μη φοβάστε τους διαγνωσμένους, που ξέρουν τι αντιμετωπίζουν. Να φοβάστε αυτούς που παριστάνουν ότι είναι καλά και δεν πάνε στο γιατρό». Για να απαντήσω πιο συγκεκριμένα στην ερώτησή σας, αν γνωρίζουμε κάποια πράγματα, θα ξέρουμε και πώς πρέπει να τα αντιμετωπίσουμε, χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα. Ας μη μας τρομάζουν οι λέξεις. Να τις «κυνηγάμε» τόσο όσο για να έχουμε μια σωστή διάγνωση, να ενημερώνουμε την κοινωνία και να προχωράμε. Εμείς, από εκεί που προσπαθούσαμε να προλάβουμε μην τυχόν και κοροϊδέψει κάποιος την κόρη μας, τώρα η Άρια πηγαίνει και το λέει μόνη της: «I am autistic». Κι έτσι, μεταφέρει στους άλλους την ευθύνη.
Με απλά λόγια: Ο αυτισµός δεν είναι αρρώστια. Όχι. Δεν πεθαίνεις από αυτισμό. Πεθαίνεις από αποκλεισμό! Πρόκειται για μια διαφορετική καλωδίωση του εγκεφάλου, που η ιατρική δεν ξέρει ακόμη γιατί συμβαίνει, κι ώσπου η επιστήμη να μας δώσει συγκεκριμένες απαντήσεις, εγώ θα υποστηρίζω ότι το «χάπι» για τον αυτισμό είναι ο κόσμος.
Συνήθως οι γονείς ντρέπονται να απευθυνθούν σε κάποιον ειδικό;
Ναι, αν κι αυτό έχει επίσης αρχίσει κάπως να σπάει. Στα ’90s, για παράδειγμα, εκεί που παίζαμε μπάσκετ, αν μάθαιναν ότι πηγαίνεις σε ψυχίατρο ή ψυχολόγο, θα σε έλεγαν τρελό, ενώ εγώ σήμερα λέω πως όσοι απευθύνονται σε ψυχίατρο ή ψυχολόγο το κάνουν για να αντέξουν όσους δεν πάνε. Στο εξωτερικό, πάρα πολλές εταιρείες προσφέρουν στους υπαλλήλους τους ψυχολογική υποστήριξη και η θεραπεία της ψυχής μας πρέπει πια να μην αποτελεί ταμπού. Η εξέλιξη δεν έχει ταβάνι· και αυτό με έκανε η Άρια να το καταλάβω: Άλλο είναι να είσαι επιτυχημένος και άλλο να είσαι ευτυχισμένος. Για να είσαι ευτυχισμένος, χρειάζεται να έχεις γαλήνη στο μυαλό.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΑΝΔΡΙΚΟΠΟΥΛΟΥ, GROOMING: ΜΑΡΙΑΝΝΑ ΓΕΝΤΗ.
Ποια επιπλέον συµβουλή θα δίνατε σε ένα γονιό που έρχεται για πρώτη φορά αντιµέτωπος µε τον αυτισµό του παιδιού του;
Δεν θέλω να πω ψέματα. Η αρχή είναι δύσκολη. Κι ας με συγχωρέσουν οι μπαμπάδες, όμως, στατιστικά και από τα εκατοντάδες μηνύματα που εγώ λαμβάνω, οι μαμάδες βιώνουν το θέμα πολύ πιο συναισθηματικά.
Ο αυτισμός μπορεί είτε να χαλυβδώσει ένα σπίτι είτε να το διαλύσει. Πολλοί πατεράδες περνούν καιρό σε άρνηση ή εγκαταλείπουν την οικογένεια και άλλοι μου ζητούν να… κάνω το γιατρό. Όμως, το ότι έχεις ένα παιδί στο φάσμα του αυτισμού δεν σημαίνει ότι είσαι ικανός να δώσεις συμβουλές για κάθε παιδί, γιατί κάθε περίπτωση είναι διαφορετική. Αυτό που μπορώ με σιγουριά να πω είναι πως, όπου και οι δύο γονείς είναι ουσιαστικά ενεργοί, γίνονται θαύματα. Εξάλλου, ακόμα μία αρχή μου είναι ότι, από τη στιγμή που φέρνουμε ένα παιδί στον κόσμο, αυτό δεν μας ανήκει, εμείς ανήκουμε στο παιδί. Δεν μπορείς να προδικάσεις ποια θα είναι η σχέση σου με τον άντρα ή τη γυναίκα σου. Είναι, όμως, στο χέρι σου να φροντίσεις να είναι πιο ισορροπημένη η σχέση σας απέναντι στο παιδί.
Τη δική σας σχέση µε την Έλια τη δυνάµωσε το παιδί;
Περάσαμε και εμείς από κάποια κύματα, αλλά δεν νομίζω ότι υπάρχει ζευγάρι που να μην έχει και τις καλές και τις κακές του στιγμές. Και με το παιδί υπήρξαν δυσκολίες, με την έννοια ότι αυτές οι καταστάσεις φέρνουν εντάσεις και νεύρα. Παρ’ όλα αυτά, αντέξαμε, είμαστε παντρεμένοι πάνω από είκοσι χρόνια, και η Άρια, που είναι η προτεραιότητά μας, μας βοήθησε ώστε με την αγάπη να τα αντιμετωπίζουμε όλα. Γενικότερα, η Άρια μάς δυνάμωσε πάρα πολύ, γι’ αυτό και μιλάμε πλέον δημόσια. Βέβαια, όλο αυτό, για να γίνει, ήθελε μια διαδικασία και χρόνο. Γι’ αυτό και λέω στον κόσμο: «Πάρτε το χρόνο σας». Αρκεί, αν κάποιος σου επιστήσει την προσοχή, να ξεκινήσεις αμέσως να δουλεύεις με το παιδί. Όπως αναφέρω και στο βιβλίο, κι εγώ ήμουν σε άρνηση όταν διαγνώσθηκε η Άρια, ωστόσο, το παιδί, ήδη από την επόμενη μέρα, πήγε σε λογοθεραπευτή. Ας ξεκινήσουμε τη δουλειά και καλύτερα να κάνουμε κάτι παραπάνω, ακόμα και αχρείαστο, παρά κάτι λιγότερο.
Εκτός από το «11:11 – Όλοι µοναδικοί, όλοι ίσοι» και το UniquAll, πώς σκοπεύετε να συνεχίσετε την προσπάθειά σας για την ευαισθητοποίηση της κοινωνίας στο θέµα του αυτισµού;
Προσωπικά, πιστεύω πάρα πολύ στους αριθμούς. Στην Ελλάδα, 180.000 οικογένειες μεγαλώνουν ένα άτομο διαγνωσμένο στο φάσμα του αυτισμού. Κι ο μέσος όρος ανά οικογένεια περιλαμβάνει 3,4 άτομα. Τι σημαίνει αυτό; Πως αν κάποιος δεν προσέξει το παιδί μου, θα χάσει –από φίλους, ψηφοφόρους, πελάτες και ό,τι άλλο– εμένα, τη γυναίκα μου, τους συγγενείς μου. Μόνο το συγκεκριμένο θέμα απασχολεί το 5% του πληθυσμού και οι παγκόσμιες μετρήσεις δείχνουν ότι ο αριθμός αυξάνεται συνεχώς. Αν, λοιπόν, αναδειχθούν οι αριθμοί, πιστεύω ότι θα έχουμε πιο γρήγορα αποτελέσματα. Το άλλο που με απασχολεί πολύ είναι το θέμα των δομών. Πώς θα υποστηριχθούν αυτά τα παιδιά και πού θα ζήσουν μετά όσα δεν είναι λειτουργικά… Έχω να λέω πως κι εγώ έφτιαξα ένα σπίτι, από τα λεφτά του μπάσκετ, και ήρθε η ζωή να μου πει ότι το σημαντικό δεν είναι τα ντουβάρια, είναι οι άνθρωποι! Δοξάζω τον Θεό που, με την Άρια, αναθεώρησα τις προτεραιότητές μου. Κατάλαβα ότι το αληθινό κύπελλο δεν είναι σαν αυτά που έχω στα ράφια· το σπουδαιότερο κύπελλο είναι να κάνεις τους ανθρώπους να βγάλουν όλο το δυναμικό τους.
