Οι περισσότεροι έχουμε ακούσει την φράση: «Ο εχθρός του εχθρού μου είναι φίλος μου». Τώρα, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Northwestern επιβεβαίωσαν μέσω της στατιστικής φυσικής τη θεωρία στην οποία βασίζεται αυτό το διάσημο αξίωμα.
Η μελέτη τους δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Science Advances.
Γιατί ο εχθρός του εχθρού σας είναι φίλος σας;
Στη δεκαετία του 1940, ο Αυστριακός ψυχολόγος Fritz Heider εισήγαγε τη θεωρία της ισορροπίας, η οποία εξηγεί πως οι άνθρωποι έμφυτα προσπαθούν να βρουν αρμονία στους κοινωνικούς τους κύκλους.
Σύμφωνα με την θεωρία του, οι τέσσερις κανόνες – ο εχθρός του εχθρού είναι φίλος, ο φίλος του φίλου είναι φίλος, ο φίλος του εχθρού είναι εχθρός και τέλος ο εχθρός του φίλου είναι εχθρός – οδηγούν σε ισορροπημένες σχέσεις.
Αν και αμέτρητες μελέτες προσπάθησαν να επιβεβαιώσουν αυτή τη θεωρία αξιοποιώντας την επιστήμη και τα μαθηματικά δικτύων, οι προσπάθειες δεν ήταν επιτυχημένες, καθώς τα δίκτυα αποκλίνουν από απόλυτα ισορροπημένες σχέσεις.
Ως εκ τούτου, το πραγματικό ερώτημα είναι εάν τα κοινωνικά δίκτυα είναι πιο ισορροπημένα από το αναμενόμενο.
Οι ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Northwestern ωστόσο, ενσωμάτωσαν με επιτυχία τα δύο βασικά κομμάτια που κάνουν το κοινωνικό πλαίσιο του Heider να λειτουργεί.
Στην πραγματική ζωή, δεν γνωρίζονται όλοι μεταξύ τους και μερικοί άνθρωποι είναι πιο θετικοί από άλλους. Οι ερευνητές γνώριζαν από καιρό ότι κάθε παράγοντας επηρεάζει τους κοινωνικούς δεσμούς, αλλά τα υπάρχοντα μοντέλα θα μπορούσαν να αντιπροσωπεύουν μόνο έναν παράγοντα κάθε φορά.
Με την ταυτόχρονη ενσωμάτωση και των δύο περιορισμών, το μοντέλο δικτύου που προέκυψε επιβεβαίωσε τελικά τη διάσημη θεωρία περίπου 80 χρόνια αφότου την πρότεινε για πρώτη φορά ο Heider.
Αυτό το νέο πλαίσιο θα μπορούσε να βοηθήσει τους ερευνητές να κατανοήσουν καλύτερα την κοινωνική δυναμική, συμπεριλαμβανομένων φαινομένων όπως η πολιτική πόλωση, οι διεθνείς σχέσεις, καθώς και κάθε σύστημα που περιλαμβάνει ένα μείγμα θετικών και αρνητικών αλληλεπιδράσεων.
Τι είναι η θεωρία της ισορροπίας;
Η θεωρία της ισορροπίας βασίζεται στην υπόθεση ότι οι άνθρωποι (που ανήκουν σε τρεις διαφορετικές κατηγορίες ατόμων) επιθυμούν να διαμορφώνουν άνετες και αρμονικές σχέσεις. Στις ισορροπημένες σχέσεις, σύμφωνα με την θεωρία, όλοι οι άνθρωποι συμπαθούν ο ένας τον άλλον.
Ή, εάν ένα άτομο αντιπαθεί δύο άτομα, αυτά τα δύο είναι φίλοι. Ανισορροπίες εμφανίζονται όταν και τα τρία άτομα αντιπαθούν ο ένας τον άλλον ή όταν σε ένα άτομο αρέσουν δύο άτομα που αντιπαθούν το ένα το άλλο, οδηγώντας σε ένταση.
Για την μελέτη τέτοιων συστημάτων απονεμήθηκε το βραβείο Νόμπελ Φυσικής για το 2021 στον Ιταλό θεωρητικό φυσικό Giorgio Parisi, ο οποίος το μοιράστηκε με δύο ειδικούς της μοντελοποίησης στη Φυσική για την κλιματική αλλαγή.
