Δεν είναι μυστικό ότι το πλαστικό ρυπαίνει το περιβάλλον, αλλά τώρα μαθαίνουμε ότι έχει και άμεσες συνέπειες για την υγεία μας.

Τα Ηνωμένα Έθνη υπολογίζουν ότι κάθε χρόνο παράγονται πάνω από 300 εκατομμύρια τόνοι πλαστικού, αλλά μόνο το 10% ανακυκλώνεται. Το πλαστικό είναι απίστευτα ανθεκτικό. Ένα πλαστικό μπουκάλι για παράδειγμα, χρειάζεται περίπου 450 χρόνια για να αποσυντεθεί, ενώ μια πλαστική σακούλα από 200 έως 1000 χρόνια, ανάλογα με το υλικό και τη σύνθεσή του. Όταν αρχίζουν να διασπώνται, αφήνουν χημικά επικίνδυνα μικροσκοπικά πλαστικά σωματίδια στο περιβάλλον.

Mέχρι το 2050 εκτιμάται ότι θα υπάρχει περισσότερο πλαστικό στους ωκεανούς από ό,τι ψάρια. Και αυτό δεν αφορά μόνο κάποια μακρινά ύδατα στην άλλη μεριά του πλανήτη.

Σύμφωνα με στοιχεία που παρουσιάστηκαν στην 9η Διεθνή Διάσκεψη για τους Ωκεανούς «Our Ocean» (OOC-9), οι άνθρωποι στη χώρα μας, ειδικά όσοι ζούμε σε παράκτιες περιοχές, προσλαμβάνουμε το πλαστικό ισοδύναμο μιας πιστωτικής κάρτας κάθε εβδομάδα μέσω των ψαριών και του αλατιού που καταναλώνουμε.

Τα πλαστικά είναι πλέον όλο και περισσότερο παρόντα στη μας ζωή: πολυάριθμες μελέτες καταδεικνύουν την παρουσία τους σε κάθε γωνιά της Γης και σε ολόκληρη την τροφική αλυσίδα. Υπάρχουν πλαστικά, στον αέρα που αναπνέουμε, στη σκόνη, στο νερό που πίνουμε, στο φαγητό μας.

Το 40% των πλαστικών προϊόντων χρησιμοποιείται από τη βιομηχανία συσκευασίας. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, χρησιμοποιούνται 24 εκατομμύρια τόνοι πλαστικού μόνο για συσκευασίες.

Πώς το πλαστικό φτάνει στην καρδιά μας

Τα μικροπλαστικά ή νανοπλαστικά, τα οποία προέρχονται, επίσης, από πολλά αντικείμενα καθημερινής χρήσης, μπορούν λόγω του μικρού μεγέθους τους (που φτάνει μέχρι και ελάχιστα μικρόμετρα, δηλαδή εκατομμυριοστά του μέτρου) να εισέλθουν στον ανθρώπινο οργανισμό μέσω του στόματος, της μύτης και άλλων κοιλοτήτων.

Μάλιστα, οι επιστήμονες έχουν βρει θραύσματα πλαστικού στην καρδιά, στο αίμα μας, στους πνεύμονες, μέχρι και στον πλακούντα εγκύων γυναικών.

Η τοξικότητά τους εξακολουθεί να μελετάται, αλλά υπάρχουν πρόσφατα στοιχεία που τα συνδέουν και με τα εγκεφαλικά επεισόδια.

Συγκεκριμένα, έρευνα που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση The New England Journal of Medicine προειδοποιεί ότι τα άτομα στα οποία έχουν ανιχνευθεί μικροπλαστικά στην καρδιά, διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο καρδιακής προσβολής, εγκεφαλικού επεισοδίου και θανάτου.

Ερευνητές από την Ιταλία εξέτασαν 257 ασθενείς που υποβλήθηκαν σε χειρουργική επέμβαση για την απομάκρυνση της αθηρωματικής πλάκας από τις καρωτίδες, τις βασικές αρτηρίες που τροφοδοτούν τον εγκέφαλο.

Εργαστηριακές εξετάσεις στο υλικό που αφαιρέθηκε κατά τις επεμβάσεις έδειξαν ότι στο 60% των περιπτώσεων υπήρχαν μικροπλαστικά.

Στα σχεδόν τρία χρόνια που διήρκεσε η παρακολούθηση, οι ασθενείς που είχαν μικροπλαστικά στις καρωτίδες ήταν 4,5 φορές πιθανότερο να υποστούν έμφραγμα ή εγκεφαλικό ή να πεθάνουν από οποιοδήποτε αίτιο.

Πολλά τα «γιατί» και «πώς»

Οι ερευνητές αναρωτήθηκαν γιατί κάποιοι άνθρωποι είχαν μικροπλαστικά ενώ άλλοι όχι, πώς έφτασε εκεί και τι μπορεί να προκαλέσουν σε άλλα όργανα του σώματος, όπως οι πνεύμονες και ο πλακούντας.

Ένα άλλο μεγάλο ερώτημα είναι γιατί τα μικροπλαστικά μπορεί να προκαλέσουν περισσότερες καρδιακές προσβολές και εγκεφαλικά.

Οι ερευνητές δεν γνωρίζουν με βεβαιότητα και τονίζουν ότι η μελέτη τους δεν δείχνει αιτιότητα, παρά μόνο σύνδεση.

«Είμαστε αρκετά σίγουροι ότι το πρόβλημα προέρχεται από την αδυναμία της ίδιας της πλάκας», σημειώνουν οι συγγραφείς της μελέτης.

«Υποθέτουμε ότι επειδή οι πλάκες με μικροπλαστικά και νανοπλαστικά έχουν υψηλότερο βαθμό φλεγμονής, μπορούν να σπάσουν πιο εύκολα και μόλις σπάσουν, μπορούν να περάσουν στην κυκλοφορία του αίματος».

Οι γιατροί θα πρέπει να αναλογιστούν εάν η έκθεση σε μικροπλαστικά πρέπει να θεωρηθεί παράγοντας καρδιαγγειακού κινδύνου.

Ακόμη όμως κι αν θεωρηθεί, δεν είναι ξεκάθαρο πώς θα μπορούσαμε να περιορίσουμε την έκθεσή μας όταν το πλαστικό είναι τόσο διάχυτο στο περιβάλλον.

«Ελπίζουμε ότι το ανησυχητικό μήνυμα που προκύπτει από τη μελέτη μας θα ευαισθητοποιήσει τους πολίτες και τις κυβερνήσεις να αντιληφθούν τη σημασία της υγείας του πλανήτη μας», υπογραμμίζει η ερευνητική ομάδα.

Τι μπορούμε να κάνουμε

Δυστυχώς, η πανταχού παρουσία των μικροπλαστικών σημαίνει ότι δεν μπορούμε να αποφύγουμε την έκθεση σε αυτά. Μπορούμε όμως και πρέπει να μειώσουμε τη χρήση του πλαστικού σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο.

Θα πρέπει, λοιπόν, συνειδητά, να αναζητάμε και να επιλέγουμε εναλλακτικές λύσεις για το πλαστικό στην καθημερινότητά μας, όπως το αλουμίνιο. Ένα κουτί αλουμινίου που θα βρεθεί σε κάδο ανακύκλωσης μπορεί να επιστρέψει στο ράφι ως νέο προϊόν σε μόλις λίγες ημέρες και μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί όσες φορές χρειάζεται, καθώς δεν υφίσταται αλλοίωση κατά την ανακύκλωση.

Όπου είναι δυνατόν, αντικαθιστούμε τα προϊόντα μιας χρήσης με επαναχρησιμοποιούμενα ή βιοδιασπώμενα (π.χ. μπουκάλια, ποτήρια, καλαμάκια, σακούλες).

Επιπλέον, προσέχουμε και τις συσκευασίες των προϊόντων που αγοράζουμε και επιλέγουμε ρούχα από φυσικά υλικά, όπως το βαμβάκι, αντί για συνθετικά, τα οποία σε κάθε πλύσιμο απελευθερώνουν στο νερό ίνες μικροπλαστικών.

Το πρόβλημα δεν είναι εύκολο να αντιμετωπιστεί, αλλά κάθε μικρή αλλαγή μετράει. Μην ξεχνάτε ότι το πλαστικό επηρεάζει όσους κολυμπούν, τρώνε ή… αναπνέουν – μας αφορά όλους άμεσα!