To προσδόκιμο ζωής έχει αυξηθεί παγκοσμίως τον τελευταίο αιώνα χάρη στην πρόοδο της υγειονομικής περίθαλψης και της ιατρικής, καθώς και στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου.

Οι κύριες αιτίες θανάτου, όπως η διάρροια, οι λοιμώξεις του κατώτερου αναπνευστικού, τα εγκεφαλικά επεισόδια και η ισχαιμική καρδιοπάθεια, έχουν μειωθεί σημαντικά:

  • Συνολικά, η μείωση θανάτων από εντερικές ασθένειες αύξησε το προσδόκιμο ζωής παγκοσμίως κατά 1,1 χρόνια μεταξύ 1990 και 2021.
  • Οι μειώσεις των θανάτων από λοιμώξεις του κατώτερου αναπνευστικού συστήματος πρόσθεσαν 0,9 χρόνια στο παγκόσμιο προσδόκιμο ζωής.
  • Στην αύξηση του προσδόκιμου ζωής συνέβαλε και η πρόοδος στην πρόληψη θανάτων από άλλες αιτίες, συμπεριλαμβανομένων των εγκεφαλικών επεισοδίων, των νεογνικών διαταραχών, της ισχαιμικής καρδιοπάθειας και του καρκίνου.

Συνολικά, από το 1990 μέχρι σήμερα, το προσδόκιμο ζωής αυξήθηκε κατά 6,2 χρόνια.

Η μελέτη, που έγινε από το αμερικανικό ανεξάρτητο ερευνητικό Ινστιτούτο Μετρήσεων και Αξιολόγησης της Υγείας, υπογραμμίζει επίσης πως ο Covid-19 άλλαξε ριζικά τις πέντε κύριες αιτίες θανάτου για πρώτη φορά έπειτα από 30 χρόνια.

Εκτόπισε έναν επί μακρόν κυρίαρχο δολοφόνο, το εγκεφαλικό επεισόδιο, και έγινε η δεύτερη αιτία θανάτου παγκοσμίως. Οι περιοχές τις οποίες η πανδημία Covid-19 έπληξε περισσότερο ήταν η Λατινική Αμερική και η Καραϊβική, καθώς και η υποσαχάρια Αφρική.

Γεωγραφική ανισότητα

Σύμφωνα με έκθεση που δημοσιεύθηκε στην ιατρική επιθεώρηση The Lancet, η περιοχή που περιλαμβάνει τη νοτιοανατολική Ασία, την ανατολική Ασία και την Ωκεανία είχε τη μεγαλύτερη αύξηση του προσδόκιμου ζωής μεταξύ 1990 και 2021 που ανέρχεται σε 8,3 έτη, κυρίως λόγω της μείωσης της θνησιμότητας από χρόνιες αναπνευστικές παθήσεις, εγκεφαλικά επεισόδια, λοιμώξεις του κατώτερου αναπνευστικού και καρκίνο.

Η νότια Ασία είχε τη δεύτερη μεγαλύτερη αύξηση του προσδόκιμου ζωής (7,8 έτη), κυρίως χάρη στην απότομη μείωση των θανάτων από διαρροϊκές ασθένειες.

Σε περιφερειακό επίπεδο, η ανατολική υποσαχάρια Αφρική παρουσίασε τη μεγαλύτερη αύξηση του προσδόκιμου ζωής, κατά 10,7 έτη.

Όπως και με τη συνολική μακροζωία, η συσχέτιση μεταξύ του προσδόκιμου υγιούς ζωής και του κατά κεφαλήν Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος γίνεται αρκετά χαλαρή όταν οι χώρες έχουν περάσει ένα ορισμένο επίπεδο ανάπτυξης. Η Ελλάδα και η Γερμανία έχουν παρόμοιους αριθμούς προσδόκιμου υγιούς ζωής, για παράδειγμα, παρότι η Γερμανία έχει πιο προηγμένη οικονομία και είναι πιο εύπορη.

Υπάρχουν επίσης κάποιες έντονες διαφορές μεταξύ γειτόνων. Το 2020, ένας άνθρωπος που γεννήθηκε στη Φινλανδία ή τη Δανία θα μπορούσε να περιμένει να ζήσει το 74% της ζωής του χωρίς περιορισμούς στην υγεία του, ποσοστό σημαντικά χαμηλότερο σε σύγκριση με το 90% που προσφέρεται στη Σουηδία. Πολιτιστικοί παράγοντες παίζουν ρόλο, από τη μεσογειακή διατροφή στην Ελλάδα μέχρι τη χρήση αλκοόλ στη Φινλανδία.

Τι γίνεται με το προσδόκιμο… υγιούς ζωής

Το προσδόκιμο υγιούς ζωής – ο αριθμός των ετών που αναμένεται να ζήσει κάποιος με καλή υγεία – δεν είναι ένα τέλειο μέτρο, καθώς βασίζεται στα ποσοστά υγείας και θνησιμότητας τώρα και όχι στις προβλέψεις για το πώς θα μπορούσαν να αλλάξουν. Αλλά εξακολουθεί να είναι χρήσιμο. Τι μπορεί να μας πει;

Αφενός, ενώ αυξάνεται σε παγκόσμιο επίπεδο, δεν συμβαδίζει με τις βελτιώσεις στο συνολικό προσδόκιμο ζωής, σύμφωνα με μια μελέτη 195 χωρών μεταξύ 1995 και 2017, παρατηρούν οι Financial Times.

Δεύτερον, μπορεί οι γυναίκες να ζουν περισσότερο από τους άνδρες, αλλά ο αριθμός των ετών που μπορούν να περιμένουν να ζήσουν με καλή υγεία είναι παρόμοιος. Στην Ευρωπαϊκή Ενωση, για παράδειγμα, το προσδόκιμο ζωής για τις γυναίκες το 2020 ήταν κατά μέσο όρο 5,7 χρόνια μεγαλύτερο από ό,τι για τους άνδρες, αλλά η διαφορά στο προσδόκιμο ζωής σε υγιή κατάσταση ήταν μόνο ένα έτος.