Ο Γιώργος δεν είναι συνεπής στα meetings στη δουλειά. Επίσης, κάποιες φορές βγαίνει εκτός προθεσμίας. Η Μαρία, συνάδελφος του Γιώργου, δεν εγκρίνει αυτή τη συμπεριφορά. Αλλά αντί να του μιλήσει, τονίζει στις συναντήσεις της ομάδας τους τη σημασία της ακρίβειας και της τήρησης των προθεσμιών. Επίσης, στέλνει τακτικά email σε όλους για να τους υπενθυμίζει την αξία της διαχείρισης του χρόνου και της υπευθυνότητας. Αν και δεν αναφέρει ποτέ το όνομα του Γιώργου, εκείνος μάλλον ξέρει πολύ καλά πως είναι ο… στόχος.
Η στάση της Μαρίας μπορεί να χαρακτηριστεί ως διακριτικά επιθετική. Τέτοιες «κρυφές» ενέργειες, είτε σκόπιμες είτε υποσυνείδητες, είναι γνωστές ως «παθητική επιθετικότητα».
Η παθητική-επιθετική συμπεριφορά είναι μια μορφή έμμεσης έκφρασης εχθρότητας που χαρακτηρίζεται από «λεπτές» προσβολές, προσποιητή αδιαφορία ή εσκεμμένη άρνηση εμπλοκής. Λειτουργεί υπογείως και υπό ένα επίχρισμα ευγένειας και ασάφειας, γεγονός που καθιστά δύσκολο τον εντοπισμό και την αντιμετώπισή της.
Ο κρυφός ανταγωνισμός μπορεί να εμφανιστεί σε όλες τις σχέσεις και ο χώρος εργασίας δεν αποτελεί εξαίρεση.
Προσβολές με… τακτ
Τα παθητικά-επιθετικά άτομα μπορεί να κάνουν «λεπτές» χειρονομίες ή παρατηρήσεις για να υπονομεύσουν διακριτικά τους άλλους.
Ας υποθέσουμε ότι μια ομάδα μάρκετινγκ προσέλαβε ένα νέο άτομο, την Ελένη. Η Ελένη, όντας εξαιρετικά ταλαντούχα, κερδίζει γρήγορα την αναγνώριση για τις καινοτόμες ιδέες της.
Ωστόσο, ένας από τους συναδέλφους της, ο Νίκος, νιώθει ότι απειλείται από την επιτυχία της. Αντί να αντιμετωπίσει τα συναισθήματά του, αρχίζει να χρησιμοποιεί παθητικές-επιθετικές τακτικές:
Όταν η Ελένη παρουσιάζει τις ιδέες της κατά τη διάρκεια των συναντήσεων, ο Νίκος ξεφυσά, δίνοντας… σήμα στους γύρω του ότι δεν εκτιμά τη συνεισφορά της.
Και δεν σταματά εκεί. Όταν συνομιλεί χαλαρά με συναδέλφους, σχολιάζει την έλλειψη εμπειρίας της κοπέλας και αμφισβητεί με τρόπο την πρακτικότητα των προτάσεών της.
Αυτές οι μικρές προσβολές δυσκολεύουν την Ελένη να αποδίδει με αυτοπεποίθηση και προκαλεί αμφιβολίες για τις δυνατότητές της στη δουλειά.
Ο Νίκος τα έχει καταφέρει χωρίς καν να πει κάτι κακό σε εκείνη.
«Μεταμφιεσμένες» φιλοφρονήσεις
Οι κρυφές προσβολές που μεταμφιέζονται σε κομπλιμέντα ή εποικοδομητική κριτική είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα της παθητικής-επιθετικής συμπεριφοράς.
Στο προηγούμενο παράδειγμα, ο Νίκος μπορεί να προσβάλει την Ελένη κάνοντας κομπλιμέντα που δεν είναι άλλο από παρατηρήσεις με σκοπό την υπονόμευση, όπως: «Εντυπωσιάζομαι με την ταχύτητα που προσαρμόζεσαι, δεδομένου ότι δεν ξέρεις τη δουλειά».
Μια τέτοια συμπεριφορά βλάπτει πρακτικά την ικανότητα και τη φήμη του ζηλευτού στόχου.
Κεφάλαιο «άρνηση»
Το πείσμα και η αντίσταση σε συμβιβασμούς και αλλαγές στην εργασία είναι κοινές τακτικές που εφαρμόζουν τα παθητικά-επιθετικά άτομα για να ασκήσουν έλεγχο και να χειριστούν καταστάσεις.
Αποθαρρύνουν διακριτικά τον ενθουσιασμό για μια νέα ιδέα απλά και μόνο επειδή δεν ήταν δική τους, δίνοντας έμφαση στις προκλήσεις και τους κινδύνους και όχι στα οφέλη.
Μια τέτοια στάση ακολουθείται συχνά από άτομα με ανώτερες θέσεις. Είναι ένας τρόπος να επιβεβαιώσουν την εξουσία τους ακόμα κι αν αυτό συμβαίνει σε βάρος του κοινού καλού.
Επί τούτου καθυστερήσεις
Τα παθητικά-επιθετικά άτομα που αισθάνονται αδικημένα από τους ανωτέρους ή τους συναδέλφους τους μπορεί να προσποιούνται τη συμμόρφωση και την ευγένεια, καθυστερώντας και παραμελώντας σκόπιμα ευθύνες.
Αντί να εκφράσουν τη δυσαρέσκειά τους εκεί που πρέπει, «ξεσπούν» σε άλλους και εις βάρος του συνόλου. Με αόριστες διαβεβαιώσεις ότι όλα θα είναι έτοιμα στην ώρα τους, «τιμωρούν» άδικα τους συναδέλφους του, εκθέτοντάς τους.
Για να αντιμετωπίσετε την κατάσταση ώριμα και αποτελεσματικά
Διεκδίκηση και ενσυναίσθηση
Η αντιμετώπιση της παθητικής-επιθετικής συμπεριφοράς στο χώρο εργασίας απαιτεί μια ισορροπημένη προσέγγιση μεταξύ διεκδίκησης και ενσυναίσθησης.
Η άμεση αντιπαράθεση μπορεί να επιδεινώσει τις εντάσεις. Από την άλλη, η παθητική αποδοχή επιτρέπει περαιτέρω χειραγώγηση.
Το να επισημάνετε μια προβληματική συμπεριφορά και να θέσετε ξεκάθαρα όρια είναι απαραίτητα βήματα για τη λήψη του σεβασμού και της αναγνώρισης που σας αξίζει.
Η χρήση των ονομάτων είναι τυχαία προκειμένου η «παθητική-επιθετικότητα» να γίνει πιο κατανοητή μέσω παραδειγμάτων.
