Τα οφέλη του καλού ύπνου για την υγεία είναι ευρέως γνωστά. Ομοίως και οι επιπτώσεις της στέρησής του. Θα μπορούσε όμως άραγε έστω και μια νύχτα αϋπνίας να μειώσει την ικανότητά μας να διαχειριστούμε τα συναισθήματά μας;

Σύμφωνα με μελέτες, αρκεί μια μόνο νύχτα έλλειψης ύπνου για να πυροδοτήσει αρνητικά συναισθήματα, όπως το άγχος και η θλίψη.

Το στρες και η κατάθλιψη οδηγεί σε αϋπνία ή το αντίστροφο;

Η απώλεια ύπνου, το άγχος και η κατάθλιψη φαίνεται να αλληλοτροφοδοτούνται, δημιουργώντας μια καθοδική σπείρα που είναι εξαιρετικά δύσκολο να σπάσει.

Οι άνθρωποι που υποφέρουν από αϋπνία έχουν τριπλάσιες πιθανότητες να εμφανίσουν κατάθλιψη ή στρες στη ζωή τους σε σύγκριση με τα άτομα που κοιμούνται καλά. Μάλιστα, ακόμη και μετά από θεραπεία για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης και του άγχους, τα άτομα που συνεχίζουν να υποφέρουν από δυσκολίες στον ύπνο διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να επιστρέψουν στα ίδια συναισθήματα σε σχέση με εκείνους των οποίων ο ύπνος βελτιώνεται.

Από την άλλη, όταν αρνητικά συναισθήματα κάνουν επίμονα την εμφάνισή τους συχνά συνοδεύονται από προβλήματα ύπνου. Τα άτομα με κατάθλιψη ή υπέρμετρο άγχος μπορεί να δυσκολεύονται να κοιμηθούν κατά τη διάρκεια της νύχτας και να βιώνουν περιόδους υπνηλίας κατά τη διάρκεια της ημέρας.

Η κατανόηση της περίπλοκης αυτής σχέσης ύπνου- στρες και κατάθλιψης είναι ένα σημαντικό βήμα για τη βελτίωση της ποιότητας της ανάπαυσης και την καλύτερη διαχείριση συναισθημάτων που προκαλούν δυσφορία.

Άλλες παρενέργειες της έλλειψης ύπνου

Σε παλαιότερες μελέτες, οι συμμετέχοντες που έμειναν ξύπνιοι για περισσότερες από δύο νύχτες ανέφεραν δυσκολίες στο να βάλουν σε τάξη τις σκέψεις τους, στην εύρεση λέξεων και στη σύνταξη προτάσεων. Ορισμένοι, ανέφεραν μάλιστα παραισθήσεις.

Ύστερα από τρεις ημέρες χωρίς ύπνο, κάποιοι κατέληξαν να παραληρούν ενώ άλλα άτομα που περιγράφονταν ως φιλήσυχα, έδειξαν επιθετική συμπεριφορά. Τα ίδια άτομα, αφού κοιμήθηκαν για μια ολόκληρη μέρα, επανήλθαν στην κανονική τους συμπεριφορά, με κάποιους να μην θυμούνται καν τις εκρήξεις θυμού τους.

Ρίχνοντας «φως» στη σχεση ύπνου και ψυχικής υγείας

Κάθε φορά που αντιμετωπίζουμε μια πρόκληση που μας επιβαρύνει συναισθηματικά, ένα κέντρο του εγκεφάλου που ονομάζεται αμυγδαλή αρχίζει να προετοιμάζει το σώμα μας για την επερχόμενη «απειλή». Αυτή η απόκριση μπορεί να αυξήσει τον καρδιακό μας ρυθμό και να στείλει ένα «κύμα» ορμονών του στρες στο αίμα.

Ευτυχώς, μια άλλη περιοχή του εγκεφάλου, ο προμετωπιαίος φλοιός, τείνει να «μπλοκάρει» τη λειτουργία της αμυγδαλής, διατηρώντας έτσι τα συναισθήματά μας υπό έλεγχο.

Όταν στερούμαστε μια βραδιά ύπνου, η δραστηριότητα του προμετωπιαίου φλοιού μπορεί να μειωθεί. Επιπλέον, η νευρική δραστηριότητα που συνδέει την αμυγδαλή και τον προμετωπιαίο φλοιό γίνεται αδύναμη.

Με άλλα λόγια, τόσο οι δομές όσο και τα κυκλώματα του εγκεφάλου που προορίζονται να κρατήσουν υπό έλεγχο τις συναισθηματικές μας αντιδράσεις είναι ουσιαστικά εκτός λειτουργίας όταν ο ύπνος διαταράσσεται.

Αυτή η «βλάβη» μπορεί να οδηγήσει σε εξασθενημένο συναισθηματικό έλεγχο και να μας κάνει πιο ευάλωτους στο άγχος και την κακή διάθεση.

Οι αλλαγές σε αυτό το κύκλωμα του εγκεφάλου σχετίζονται επίσης με αύξηση της αρτηριακής πίεσης και επομένως με μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών παθήσεων.

Εν κατακλείδι

Είναι σαφές ότι, όπως και η σωματική μας ευεξία, η ψυχική και συναισθηματική μας υγεία βασίζεται σε μια λεπτή γραμμή.

Οι μυριάδες επιλογές που κάνουμε κατά τη διάρκεια της ημέρας και της νύχτας μπορούν να μας χαρίσουν ή αντίστοιχα να μας στερήσουν την ισορροπία.

Δεδομένου ότι ακόμη και μια νύχτα ανεπαρκούς ύπνου μπορεί να κάνει «ζημιά», η ξεκούρασή μας, όσο δύσκολο κι αν φαντάζει μερικές φορές, πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα!