Κάθε απόφαση που παίρνουμε, μικρή ή μεγάλη, είναι το «αποκορύφωμα» μια σειράς συνειδητών και ασυνείδητων διαδικασιών που καθορίζουν τις επιλογές μας. Έχετε ποτέ σκεφτεί τι κάνουν τα μάτια μας εν μέσω όλων αυτών των διαδικασιών μέχρι να καταλήξουμε κάπου;
Ας πάρουμε για παράδειγμα την περίπτωση που ψάχνουμε σε ηλεκτρονικά καταστήματα για να πάρουμε ένα νέο ζευγάρι παπούτσια. Διαβάζουμε τις περιγραφές, ελέγχουμε τις τιμές, «τσεκάρουμε» τα σχόλια. Χωρίς να το καταλαβαίνουμε, τα μάτια μας μπορεί να σταθούν σε ένα συγκεκριμένο ζευγάρι για ένα παραπάνω δευτερόλεπτο.
Αυτή η λεπτή παραμονή δείχνει πως τα μάτια μας μπορεί ήδη να έχουν πάρει μια απόφαση πριν ακόμα κάνουμε το κλικ για «προσθήκη στο καλάθι».
Η δύναμη του βλέμματος στη λήψη αποφάσεων
Πρόσφατη μελέτη αποκάλυψε ότι τα μάτια μας μπορούν να προδώσουν τις αποφάσεις που παίρνουμε χωρίς να το συνειδητοποιούμε. Οι λεπτές κινήσεις των ματιών μας δίνουν στοιχεία για τις γνωστικές διαδικασίες του εγκεφάλου μας.
Οκτώ συμμετέχοντες στην εν λόγω μελέτη κάθισαν μπροστά από μια οθόνη όπου τους δόθηκε να παρακολουθήσουν μοτίβα κινούμενων κουκκίδων. Το ζητούμενο από εκείνους ήταν να καθορίσουν την κατεύθυνση προς την οποία κινούνταν αυτές οι κουκκίδες.
Καθώς εμφανίζονταν οι κινούμενες κουκκίδες, τα μάτια των συμμετεχόντων άρχισαν να κινούνται διακριτικά προς μια συγκεκριμένη κατεύθυνση, προτού οι ίδιοι πατήσουν το κουμπί για να υποδείξουν την απόφασή τους.
Κάποιος θα μπορούσε να σκεφτεί ότι απλά παρατηρούσαν την κίνηση των κουκκίδων. Ωστόσο, ο χρόνος και το μοτίβο αυτών των λεπτών κινήσεων των ματιών υπαινίσσονταν κάτι βαθύτερο.
Οι μετατοπίσεις αυτές δεν ήταν απλώς αντιδράσεις στην κίνηση των κουκκίδων. Προηγούνταν της συνειδητής απόφασης, υποδηλώνοντας ότι τα μάτια αντανακλούσαν μια διαδικασία που ήταν ακόμη στον εγκέφαλο σε εξέλιξη.
Τα μάτια λοιπόν ρίχνουν μια… κλεφτή ματιά στις σκέψεις και «αποφασίζουν», πριν καν εμείς συνειδητοποιήσουμε ποια είναι η τελική μας επιλογή.
Άλλη μια μελέτη με αξιοσημείωτα ευρήματα
Οι κινήσεις των ματιών μας παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο στις αγοραστικές μας επιλογές.
Παλαιότερη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο “Frontiers in Psychology” επικεντρώθηκε στη δύναμη της οπτικής προσοχής στη διαμόρφωση αυτών των αποφάσεων.
Στη μελέτη, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν ειδική τεχνολογία παρακολούθησης των κινήσεων των ματιών για να παρατηρήσουν τις προτιμήσεις 28 παιδιών μεταξύ 7 και 12 ετών.
Οι συμμετέχοντες χωρίστηκαν σε δύο ομάδες. Η πρώτη ομάδα εκτέθηκε σε μια ποικιλία από εικονίδια ενώ η δεύτερη σε μια ποικιλία από παιχνίδια.
Αρχικά, τα παιδιά αναγκάστηκαν να κάνουν μια επιλογή μεταξύ περιορισμένων διαθέσιμων εναλλακτικών που είχαν μπροστά τους. Στη δεύτερη φάση, τους επετράπη μια πιο ελεύθερη αλληλεπίδραση κατά την οποία επέλεξαν εκείνα τα αντικείμενα από τα οποία έλκονταν περισσότερο.
Το αποτέλεσμα; Παρατηρώντας λεπτομέρειες του βλέμματος ενός παιδιού, όπως η ένταση, κατά τις τελευταίες στιγμές πριν από την απόφασή του, οι ερευνητές μπορούσαν να προβλέψουν με ακρίβεια – 71,2% για τα εικονίδια και 67,2% για τα παιχνίδια – ποιο αντικείμενο θα επέλεγε το παιδί.
Αυτά τα στοιχεία ενισχύουν την ιδέα ότι η οπτική μας προσοχή μπορεί να αποκαλύψει πολλά σχετικά με τις υποκείμενες αποφάσεις και τις κλίσεις μας.
Συμπερασματικά
Ο… περίπλοκος «χορός» των κινήσεων των ματιών μας είναι πολλά περισσότερα από μια απλή, παθητική θέαση του κόσμου. Τα μάτια μας είναι μάλλον προγνωστικοί δείκτες των επικείμενων αποφάσεών μας.
Η αναγνώριση αυτής της αναξιοποίητης δύναμης του βλέμματός μας μπορεί να προσφέρει πολύτιμες γνώσεις για την κατανόηση της συμπεριφοράς μας ως καταναλωτές και γενικά για την λήψη αποφάσεων.
