Η συνεχής απόσπαση της προσοχής και η διέγερση που παρέχουν τα social media «εκπαιδεύουν» το μυαλό να μην μπορεί να συγκεντρωθεί σε ένα μόνο πράγμα.
Η χρήση των social ενεργοποιεί το «κέντρο ανταμοιβής» του εγκεφάλου, και το να παίρνουμε πολλά like σε αναρτήσεις ή να βλέπουμε ωραία βίντεο στο TikTok, τον κατακλύζει με ντοπαμίνη.
Η ντοπαμίνη είναι ένας σημαντικός «χημικός αγγελιοφόρος» στον εγκέφαλό μας, γνωστός και ως νευροδιαβιβαστής της ευφορίας.
Διαβάστε επίσης: Μνήμη: Ποια παιχνίδια τη βελτιώνουν;
Σχετίζεται με το αίσθημα του κινήτρου και της επιβράβευσης, ενώ επηρεάζει, επίσης, τη μνήμη, τη συγκέντρωση, ακόμη και τις κινήσεις του σώματός μας.
Όταν η ντοπαμίνη απελευθερώνεται σε μεγάλες ποσότητες, μας δημιουργεί αισθήματα ευχαρίστησης και ανταμοιβής, γεγονός που μας παρακινεί να επαναλάβουμε μια συγκεκριμένη συμπεριφορά, όπως το να κάνουμε scroll στην αρχική μας.
Όταν, όμως, ασχολούμαστε με κάτι λιγότερο συναρπαστικό, μας λείπει αυτή η άμεση ικανοποίηση. Ως αποτέλεσμα, χάνουμε γρήγορα το ενδιαφέρον μας.
Όσο συχνότερα γίνεται «έκρηξη» ντοπαμίνης λόγω των social media, τόσο περισσότερο την αναζητούμε. Κι όσο την αναζητούμε, τόσο περιορίζεται η ένταση των «εκρήξεων» και αυξάνεται το scrolling μας, καθώς παλεύουμε να φτάσουμε στα προηγούμενα επίπεδα ευχαρίστησης.
Έρευνες στο παρελθόν έχουν δείξει, επανειλημμένα, ότι όταν χρησιμοποιούμε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σε υπερβολικό βαθμό, μπορεί να επιβαρύνουν την ψυχική μας υγεία αλλά και τον ύπνο μας.
Γι’ αυτό οι επιστήμονες προτείνουν τώρα ένα είδος «νηστείας» για τον εγκέφαλο, που ονομάζεται «dopamine detox», δηλαδή «αποτοξίνωση ντοπαμίνης».
Η βασική ιδέα είναι να κάνουμε ένα μικρό διάλειμμα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τις ταινίες, τα βίντεο, τη μουσική, ακόμη και τα podcasts, για να μπορέσουμε να επικεντρωθούμε σε άλλα πράγματα που απολαμβάνουμε στην καθημερινότητά μας.
Τα οφέλη του dopamine detox
Σύμφωνα με βρετανική μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο «Cyberpsychology, Behaviour and Social Networking», οι άνθρωποι που σταματούν να χρησιμοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ακόμη και για μόνο μία εβδομάδα εμφανίζουν σημαντική βελτίωση στη διάθεση και την ψυχική τους υγεία.
Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου του Μπαθ μελέτησαν 154 ανθρώπους, από 18 έως 72 ετών, που ήταν καθημερινοί χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
Μετά από μια εβδομάδα, παρατήρησαν ότι μειώθηκαν τα συμπτώματα άγχους και κατάθλιψης των συμμετεχόντων στην μελέτη.
«Η χρήση των social media είναι τόσο συνηθισμένη που πολλοί από εμάς τα χρησιμοποιούμε για πολλές ώρες χωρίς να σκεφτόμαστε, από τη στιγμή που ξυπνάμε μέχρι που κλείνουμε τα μάτια μας το βράδυ. Γνωρίζουμε ότι, λόγω αυτής της έντονης χρήσης των social media, έχουν εκφραστεί αυξανόμενες ανησυχίες για τις επιπτώσεις στην ψυχική υγεία», αναφέρουν οι συγγραφείς της μελέτης.
«Η μελέτη μας έδειξε ότι πολλοί συμμετέχοντες ανέφεραν οφέλη από την εβδομαδιαία διακοπή των social media, εμφανίζοντας βελτιωμένη διάθεση και λιγότερο άγχος γενικά, πράγμα που σημαίνει ότι ακόμη κι ένα σύντομο διάλειμμα μπορεί να έχει θετική επίδραση», τονίζουν.
«Φυσικά», προσθέτουν, «για πολλούς ανθρώπους τα social media αποτελούν μέρος της ζωής τους και αναπόσπαστο τμήμα του ποιοι είναι και πώς αλληλεπιδρούν με τους άλλους. Αν, όμως, αφιερώνει κανείς ώρες κάθε εβδομάδα σε αυτά και νιώθει ότι επηρεάζεται αρνητικά, έχει πράγματι νόημα να ελαττώσει τη χρήση τους για να δει κατά πόσο αυτό θα τον βοηθήσει».
