Ανησυχούμε καθημερινά για πολλά: Πώς θα προλάβουμε τα deadline στην δουλειά, τι θα γίνει με τη μετακόμιση, αν θα προλάβουμε ανοιχτό σουπερμάρκετ, τι θα μαγειρέψουμε πάλι για αύριο… Αυτά είναι μόνο μερικά από τα πιο απλά που προκαλούν την ανησυχία μας.
Η ανησυχία όμως δεν είναι απαραιτήτως κακή, μιας και στην ουσία μάς καθοδηγεί για να κατανοήσουμε γιατί βρισκόμαστε σε ένταση και τι μπορούμε να κάνουμε για αυτό. Εχει «σχεδιαστεί» για να τραβήξει την προσοχή μας και να την επικεντρώσει στο αβέβαιο μέλλον, προτρέποντάς μας να αναλάβουμε δράση.
Η ανησυχία είναι μια «κρυφή» μορφή επίλυσης προβλημάτων, όπου χρησιμοποιούμε προσομοιώσεις «τι», «εάν» κ.λπ. για να προβλέψουμε τα καλύτερα ή και τα χειρότερα πιθανά σενάρια και τελικά να βρούμε την καλύτερη δυνατή λύση.
Η (ευεργετική) ανησυχία και η meta-ανησυχία
Υπό αυτή την έννοια, η ανησυχία είναι μια προσπάθεια ελέγχου του μέλλοντος.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η ανησυχία μάς ταράζει, επίμονα ή ακόμα και ανελέητα, επειδή υπάρχει για να μας εμπλέκει στην αντιμετώπιση μελλοντικών αβεβαιοτήτων και να μας υπενθυμίζει να δράσουμε για να κάνουμε τα πράγματα να πάνε καλά (τουλάχιστον για όσα βρίσκονται εντός της σφαίρας του ελέγχου μας).
Για να επιτύχει τον σκοπό της, η ανησυχία πρέπει να προκαλέσει αρνητικά συναισθήματα, μπορεί όμως να κάνει καταστάσεις όπως το άγχος χειρότερες, ειδικά αν συνδυαστεί με τη «meta-ανησυχία», αυτό που συμβαίνει όταν ανησυχούμε ότι οι ανησυχίες μας βγαίνουν εκτός ελέγχου και μπορούν να μας βλάψουν.
Σε άτομα που έχουν διαγνωστεί με αγχώδεις διαταραχές όπως η γενικευμένη αγχώδης διαταραχή, η meta-ανησυχία συχνά τροφοδοτεί τον φαύλο κύκλο άγχους – ανησυχίας.
Ολα αυτά δεν δείχνουν ότι πρέπει να αποτρέψουμε ή να καταπνίξουμε την ανησυχία το συντομότερο δυνατόν; Ωστόσο, αυτό είναι ακριβώς το λάθος που κάνουμε.
Η ανησυχία δεν φεύγει και δεν καταστέλλεται
Η καταστολή των σκέψεων και των συναισθημάτων δεν λειτουργεί και παραδόξως αυξάνει το άγχος και τις ανησυχίες, ενώ ενισχύει την πεποίθηση ότι οι ανησυχίες είναι ανεξέλεγκτες και μας εμποδίζει να βρούμε άλλους τρόπους αντιμετώπισης.
Η ανησυχία δεν μας εγκαταλείπει, πρόκειται για ανθρώπινο χαρακτηριστικό, ακόμα και πλεονέκτημα σε δύσκολες στιγμές. Αλλά μπορεί να προκαλέσει και σοβαρό πρόβλημα.
Μιας και η καταστολή της δεν λειτουργεί, χρειαζόμαστε άλλες προσεγγίσεις ώστε να μπορούμε να μάθουμε να ανησυχούμε πιο έξυπνα και τελικά να ανησυχούμε λιγότερο. Μερικά βήματα, για να τα καταφέρετε:
Εντοπίστε την στο σώμα σας
Η ανησυχία σας κρατά απασχολημένους, χωρίς να σας επιτρέπει να βιώσετε σωματικές αισθήσεις.
Ετσι, όταν ανησυχείτε, σταματήστε και εστιάστε ξανά την προσοχή στις αισθήσεις σας. Ψάξτε για τα συνηθισμένα σημάδια, πιο γρήγορος καρδιακός ρυθμός, αδυναμία, ξηρός λαιμός, γρήγορη ή ρηχή αναπνοή ή πεταλούδες στο στομάχι.
Εξερευνήστε τα. Ισως να δοκιμάσετε να κινήσετε το σώμα σας για να δείτε αν αυτό αλλάζει το πώς αισθάνεστε. Παραμείνετε για λίγο όρθιοι, τεντωθείτε, αναπνεύστε βαθιά και αργά.
Κάντε την ανησυχία συγκεκριμένη
Στη συνέχεια, συντονιστείτε στις ανησυχητικές σας σκέψεις. Αντιμετωπίστε τον εαυτό σας σαν έναν φίλο που σας χρειάζεται και ακούστε τον. Αν έχετε ένα συνονθύλευμα σκέψεων, ποια είναι αυτή που βγαίνει στην επιφάνεια;
Γράψτε όλες τις ανησυχίες που υπάρχουν στον νου σας και περιγράψτε τες ξεκάθαρα και συγκεκριμένα. Εξετάστε τα αρνητικά αποτελέσματα, καθώς και τις θετικές πιθανότητες. Μπορείτε επίσης να προγραμματίσετε χρόνο ανησυχίας: Επιλέξτε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο για να ανησυχείτε (για παράδειγμα, 15 λεπτά).
Μπορεί να εκπλαγείτε εάν διαπιστώσετε ότι κατά τη διάρκεια της ανησυχίας βαριέστε να ανησυχείτε και σταματάτε νωρίς.
Ωρα για problem solving
Οι ανησυχίες μειώνονται όταν κάνουμε σχέδια και ενέργειες. Ετσι, μόλις εντοπίσετε μια ανησυχία, λύστε το πρόβλημα σταδιακά.
· Βρείτε λύσεις που είναι υπό τον έλεγχό σας.
· Αξιολογήστε τα υπέρ και τα κατά τους.
· Αφιερώστε χρόνο για να σκεφτείτε τις ιδέες σας.
· Κάντε ένα ρεαλιστικό σχέδιο για να δοκιμάσετε μία ή περισσότερες από αυτές τις λύσεις. Οσο περισσότερες λεπτομέρειες γράψετε τόσο το καλύτερο.
· Ξεκινήστε με μικρά, εφικτά βήματα. Εάν διατηρείτε το σχέδιό σας ασαφές ή υπερβολικά φιλόδοξο, θα είναι λιγότερο πιθανό να το πετύχετε.
· Δοκιμάστε τη λύση και αξιολογήστε πώς λειτούργησε.
· Σκεφτείτε εάν χρειάζονται προσαρμογές και πρόσθετη επίλυση προβλημάτων.
Επιστροφή στο «τώρα»
Οι ανησυχίες μάς «στέλνουν» στο μέλλον και μόλις το επισκεφθούμε, είναι ώρα να αφεθούμε και να επιστρέψουμε στο παρόν. Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να γίνει αυτό και καθένας έχει τους δικούς του.
Μπορείτε να δοκιμάσετε τη γυμναστική, μια βόλτα για περπάτημα, τη ζωγραφική, να μιλήσετε με έναν φίλο σας. Η κοινωνική υποστήριξη, το να μιλήσετε με κάποιον που εμπιστεύεστε για να σας βοηθήσει να εκφράσετε τις ανησυχίες σας με λέξεις, είναι ένας από τους καλύτερους τρόπους για να τις διώξετε μακριά.
Η ανησυχία δεν μας εγκαταλείπει, πρόκειται για ανθρώπινο χαρακτηριστικό, ακόμα και πλεονέκτημα σε δύσκολες στιγμές. Αλλά μπορεί να προκαλέσει και σοβαρό πρόβλημα. Μιας και η καταστολή της δεν λειτουργεί, χρειαζόμαστε άλλες προσεγγίσεις ώστε να μπορούμε να μάθουμε να ανησυχούμε πιο έξυπνα και τελικά να ανησυχούμε λιγότερο
