Τα καροτενοειδή είναι μια ομάδα φυτοθρεπτικών συστατικών με πιθανά οφέλη για την υγεία και χρήσεις στην ιατρική, τα τρόφιμα και τα καλλυντικά. Λόγω της αντιοξειδωτικής τους ικανότητας έχουν επίσης χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία διαφόρων ασθενειών.
Αυτές οι έντονα χρωματισμένες ενώσεις βρίσκονται σε οργανισμούς που φωτοσυνθέτουν, όπως τα φυτά, τα κυανοβακτήρια και τα φύκια, και συνδέονται με τη χλωροφύλλη για να απορροφούν συγκεκριμένα μήκη κύματος του φωτός.
Διαβάστε επίσης: Έντερο: Πιο υγιές με φυτικές ίνες – Σε ποια λαχανικά βρίσκουμε τις περισσότερες
Επιπλέον, προστατεύουν τα φυτικά κύτταρα από τις βλάβες του φωτός και τις ρίζες υπεροξειδίου και μειώνουν την αντιδραστικότητα των ειδών οξυγόνου. Τα καροτενοειδή βρίσκονται σε λαχανικά με έντονο χρώμα, φρούτα, κρόκους αυγών, βούτυρο, τυρί και θαλασσινά.
Πηγές καροτενοειδών
Υπάρχουν περισσότερα από 600 φυσικά καροτενοειδή, τα οποία συντίθενται κυρίως από φυτά, μύκητες και βακτήρια.
Τα καρότα, οι ντομάτες, οι κόκκινες πιπεριές, τα πράσινα λαχανικά, τα μάνγκο, τα ροδάκινα, τα βερίκοκα, η παπάγια και τα εσπεριδοειδή αποτελούν σημαντικές πηγές καροτενοειδών. Το β-καροτένιο βρίσκεται επίσης στα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, όπως το σπανάκι, το λάχανο και το μαρούλι.
Το λυκοπένιο βρίσκεται κυρίως σε φρούτα και λαχανικά με κόκκινη σάρκα, όπως η ντομάτα, το καρπούζι, η ροζ γκουάβα και η παπάγια, καθώς και σε πράσινα λαχανικά, όπως τα σπαράγγια και ο μαϊντανός.
Τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, όπως το λάχανο, το σπανάκι, ο μαϊντανός, τα λαχανάκια Βρυξελλών, το μαρούλι και το μπρόκολο, αποτελούν σημαντική πηγή λουτεΐνης, ενώ οι κόκκινες και πορτοκαλί πιπεριές αποτελούν καλή πηγή ζεαξανθίνης.
Εκτός από τα λαχανικά και τα φρούτα, καροτενοειδή βρίσκονται επίσης στα δημητριακά, ιδίως στον αραβόσιτο, στα γαλακτοκομικά προϊόντα, στα ψάρια και στα θηλαστικά που συσσωρεύουν κίτρινο λίπος, όπως τα βοοειδή και τα πτηνά.
Καθώς τα καροτενοειδή είναι λιποδιαλυτά, η βιολογική προσβασιμότητα των καροτενοειδών εξαρτάται επίσης από την περιεκτικότητα της διατροφής σε λιπίδια.
Ο ρόλος τους στην ανθρώπινη υγεία
Το λυκοπένιο έχει την υψηλότερη δραστικότητα ελεύθερων ριζών μεταξύ των 600 καροτενοειδών που απαντώνται στη φύση. Έχει αποδείξει την ικανότητα να προστατεύει το DNA από το οξειδωτικό στρες και να αποτρέπει τις μεταλλάξεις που θα μπορούσαν να προκαλέσουν χρόνιες ασθένειες.
Διάφορες μελέτες έχουν αναφέρει ότι τα καροτενοειδή έχουν αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες και εμφανίζουν ευεργετικές επιδράσεις στις λιπιδικές και γλυκαιμικές διαταραχές.
Το λυκοπένιο έχει χρησιμοποιηθεί ως συμπλήρωμα διατροφής στη θεραπεία διαφόρων καρδιαγγειακών παθήσεων και φαίνεται ότι μειώνει την οξείδωση της χοληστερόλης, ενισχύει τις αντιοξειδωτικές ιδιότητες και μειώνει το οξειδωτικό στρες. Επιπλέον, έχει παρατηρηθεί ότι μειώνει τα επίπεδα γλυκόζης αίματος νηστείας.
Το λυκοπένιο έχει επίσης προστατευτικές ιδιότητες κατά τη διάρκεια αρτηριακών μεταμοσχεύσεων ρυθμίζοντας την παραγωγή πρωτεϊνών που εμπλέκονται στην αρτηριοσκλήρυνση. Τα καροτενοειδή, όπως το β-καροτένιο, έχουν συσχετιστεί με χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2.
Οι προστατευτικές ιδιότητες των καροτενοειδών έναντι της υπεριώδους ακτινοβολίας έχουν επίσης εξεταστεί για τη θεραπεία διαφόρων οφθαλμικών και δερματικών παθήσεων και τα καροτενοειδή έχουν χρησιμοποιηθεί σε ένα ευρύ φάσμα καλλυντικών.
