Υπάρχουν διάφοροι τύποι κοινών τραυματικών γεγονότων που οδηγούν σε Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες (PTSD). Ανάμεσα τους και το είδος του τραύματος που προκύπτει από τις φυσικές καταστροφές όπως για παράδειγμα οι σεισμοί, οι τυφώνες, οι δασικές πυρκαγιές, οι πλημμύρες, οι ηφαιστειακές εκρήξεις, οι κατολισθήσεις, το τσουνάμι.

Οι εμπειρίες αυτές είναι ιδιαίτερα «ύπουλες» επειδή τείνουν να τραυματίζουν ψυχικά ένα πλήθος ανθρώπων ταυτόχρονα και μπορεί να οδηγήσουν σε συναισθήματα ενοχής καθώς και άλλα απειλητικά για την υγεία των επιζώντων, συμπτώματα.

Διαβάστε επίσης: Έντονος πόνος στο στήθος από ακραίο άγχος: Πότε οφείλεται στην καρδιά

Ο ορισμός της λέξης «τραύμα»

Σύμφωνα με την Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρεία, το τραύμα ορίζεται ως «μια συναισθηματική απόκριση σε ένα συνταρακτικό γεγονός όπως ένα ατύχημα, ένας βιασμός ή μια φυσική καταστροφή».

Ωστόσο, ο Peter Levine (γνωστός θεωρητικός για τα ψυχικά τραύματα) χαρακτηρίζει το τραύμα όχι από το γεγονός, αλλά από τις αντιδράσεις κάποιου σε αυτό. Εξηγεί ότι κάθε οδυνηρή εμπειρία μπορεί να προκαλέσει τραύμα και ότι το τραύμα αναγνωρίζεται μόνο από τα συμπτώματά του.

Οι επιπτώσεις στους πληγέντες

Όπως πολλές αιτίες τραύματος, οι φυσικές καταστροφές μπορεί να είναι ξαφνικές και συντριπτικές. Η πιο άμεση και τυπική αντίδραση σε μια συμφορά είναι το σοκ που στην αρχή εκδηλώνεται ως μούδιασμα ή άρνηση. Εν συνεχεία, το σοκ δίνει τη θέση του σε μια υπερσυναισθηματική κατάσταση που συχνά περιλαμβάνει υψηλά επίπεδα άγχους, ενοχής ή και κατάθλιψης.

Οι άνθρωποι μπορεί να έχουν χάσει τα αγαπημένα τους πρόσωπα και τα σπίτια τους. Ως αποτέλεσμα, αισθάνονται αβοήθητοι. Μπορεί να χρειαστεί να ζήσουν σε καταυλισμούς ή καταφύγια χωρίς υποστήριξη από συγγενείς ή φίλους για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Τουλάχιστον, η συμβίωση με άλλους επιζώντες συνήθως αποτελεί μια ανακουφιστική στιγμή επανασύνδεσης. Το να μιλήσουμε για το συμβάν με έναν άλλον επιζώντα, μας βοηθά να επαναπροσδιορίσουμε το γεγονός και να ξεκινήσει η διαδικασία της επούλωσης.

Οι φυσικές καταστροφές έχουν επίσης το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό να φέρνουν στα θύματα το αίσθημα της προδοσίας και της εγκατάλειψης από τα θεία, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια της πίστης τους. Η «συμφιλίωση με το θείο» μπορεί να είναι ένα βήμα προς τη θεραπεία και την επανάκτηση της πίστης, γεγονός που μπορεί να αποδειχθεί ζωτικής σημασίας για την υγεία των θυμάτων.

Τα συνήθη συμπτώματα

Τα συμπτώματα του τραύματος σύμφωνα με την Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρεία είναι:

  • Έντονα και απρόβλεπτα συναισθήματα όπως εκνευρισμός, εναλλαγές της διάθεσης, άγχος ή και κατάθλιψη
  • Αναδρομές στο γεγονός. Οι επαναλαμβανόμενες και ζωντανές αναμνήσεις του γεγονότος οδηγούν σε σωματικές αντιδράσεις όπως γρήγορος καρδιακός παλμός ή εφίδρωση.
  • Δυσκολία στη λήψη αποφάσεων.
  • Προβλήματα ύπνου ή φαγητού.
  • Φόβος ότι το γεγονός θα επαναληφθεί στο μέλλον.
  • Αλλαγές στη διαχείριση των διαπροσωπικών μας σχέσεων, όπως αύξηση των συγκρούσεων ή απομόνωση.
  • Σωματικά συμπτώματα όπως πονοκέφαλος, ναυτία και πόνος στο στήθος.

Είναι δύσκολο να προβλεφθεί το πότε θα εμφανιστεί σε έναν επιζώντα το Μετατραυματικό Στρες. Ορισμένα από τα θύματα στην αρχή φαίνονται ακόμη και «αφύσικα» καλά, αλλά αργότερα καταρρέουν.

Σε γενικές γραμμές, στους επιζώντες φυσικών καταστροφών συνιστάται να αναζητήσουν επαγγελματική βοήθεια και υποστήριξη εάν δεν μπορούν να ανακτήσουν τον έλεγχο της ζωής τους ή εάν συνεχίσουν να υποφέρουν από συμπτώματα Μετατραυματικού Στρες για περισσότερο από ένα μήνα.

Οι επιπτώσεις στον οικογενειακό περίγυρο

Τα θύματα φυσικά δε χρειάζεται να έχουν βιώσει την καταστροφή «από πρώτο χέρι» για να επηρεαστούν ψυχολογικά. Για παράδειγμα, ένας άνθρωπος που ζει μακριά από τους συγγενείς του που βιώνουν μια πυρκαγιά, είναι πιθανό να υποβληθεί σε αμέτρητες ώρες τηλεοπτικής κάλυψης και ενημέρωσης. Εάν ο ίδιος δεν παίρνει πληροφορίες για τη δική του οικογένεια, ο  συναισθηματικός αντίκτυπος μπορεί να είναι ακριβώς ο ίδιος και το Μετατραυματικό Στρες να τον «ακολουθεί» για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Τραύμα για όλη την κοινωνία

Μια φυσική καταστροφή προκαλεί φυσικά «ζημιά» σε ολόκληρη την κοινωνία. Αποτελεί μια κρίσιμη απειλή για την ανθρωπότητα καθώς επηρεάζει την υγιή συμπεριφορά ενός ολόκληρου λαού. Όλος ο κόσμος βρίσκεται σε σοκ ύστερα από αναπάντεχα και απρόβλεπτα γεγονότα. Συνήθως τέτοια συμβάντα έχουν επίσης μεγάλες περιβαλλοντικές και οικονομικές επιπτώσεις.

Εν κατακλείδι, οι φυσικές καταστροφές έχουν οδυνηρές επιπτώσεις στην οικονομία μιας χώρας, στο περιβάλλον, μα πάνω από όλα, στην ψυχική υγεία των ανθρώπων. Είναι επομένως πολύ σημαντικό μετά το τραύμα από φυσική καταστροφή, το θύμα να δώσει χρόνο στον εαυτό του για να περάσει από μια διαδικασία πένθους και να θεραπευτεί. Απαιτείται χρόνος και υπομονή.