«Τρώω λίγο, αλλά παχαίνω, ο μεταβολισμός μου δεν δουλεύει», «Εχω αργό μεταβολισμό, πώς θα μπορέσω να τον βάλω μπροστά;». Αυτές είναι φράσεις που ακούμε συχνά ή που και οι ίδιοι μπορεί να τις έχουμε πει. Για πολλούς ο γρήγορος μεταβολισμός είναι το ιερό δισκοπότηρο ώστε να μπορέσουμε να αδυνατίσουμε. Ποια είναι όμως η πραγματικότητα; Πώς θα δουλέψει καλά ο μεταβολισμός μας; Και πόσο σημαντικό είναι αυτό για την υγεία μας αλλά και για να χάσουμε βάρος ή να το διατηρούμε σε φυσιολογικά επίπεδα;
Πρώτα από όλα έχει σημασία να ξέρουμε τι είναι ο μεταβολισμός. Ας σκεφτούμε το σώμα μας σαν μία μηχανή. Οι θερμίδες είναι η βενζίνη που βοηθά τη μηχανή να λειτουργεί. Οσο μπαίνει τροφή στο σώμα παράγεται ενέργεια. Ο οργανισμός μας αποφασίζει πόση από αυτή την ενέργεια θα ξοδέψει και πόση θα αποθηκεύσει για να χρησιμοποιήσει πιθανώς στο μέλλον. Ετσι, είτε «καίει» τις θερμίδες που παίρνουμε είτε τις μετατρέπει σε λίπος και τις αποθηκεύει. Ενας αποτελεσματικός μεταβολισμός θα μας δώσει περισσότερη ενέργεια ενώ ένας αργός μεταβολισμός θα αυξήσει το λίπος που έχουμε στο σώμα μας.
Τι τον επηρεάζει;
Υπάρχουν κάποιοι παράγοντες που δεν μπορούμε να επηρεάσουμε, όπως η ηλικία (οι νέοι έχουν γρηγορότερο μεταβολισμό), το φύλο (οι άνδρες έχουν συνήθως περισσότερη μυϊκή μάζα και άρα γρηγορότερο μεταβολισμό) και η μυϊκή μάζα (όσοι είναι γυμνασμένοι καίνε περισσότερες θερμίδες ακόμα κι όταν βρίσκονται σε ηρεμία), που καθορίζουν πόσες θερμίδες θα κάψουμε καθημερινά.
Υπάρχουν όμως και άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν τον βασικό μεταβολικό μας ρυθμό και η άσκηση θεωρείται ένας από αυτούς.
Η άσκηση
Μια παλαιότερη έρευνα του Αμερικανικού Εθνικού Ινστιτούτου Υγείας έδειξε ότι αν ένας άνθρωπος που κάνει καθιστική ζωή βάλει στο πρόγραμμά του 50 λεπτά περπατήματος 3 φορές την εβδομάδα, μετά από 3 μήνες θα παρατηρήσει ότι θα έχει μειωθεί η περίμετρος της μέσης του, οι τιμές της αρτηριακής του πίεσης και των λιπιδίων στο αίμα του και θα έχει επίσης βελτιωθεί η αναπνευστική του δυνατότητα.
Γενικότερα τόσο η αερόβια (περπάτημα, τρέξιμο, κολύμβηση) όσο και η αναερόβια άσκηση (βάρη, αντιστάσεις) αυξάνoυν τον βασικό μεταβολισμό.
Η μυϊκή μάζα
Η μυϊκή μάζα αυξάνει τον μεταβολισμό. Και πώς αποκτάμε περισσότερη μυϊκή μάζα; Με τη βοήθεια της άσκησης. Είναι άλλωστε αποδεδειγμένο επιστημονικά ότι όσοι ασκούνται συστηματικά και έχουν αυξημένη μυϊκή μάζα έχουν υψηλότερο βασικό μεταβολικό ρυθμό, πράγμα που σημαίνει ότι «καίνε» περισσότερες θερμίδες ακόμα κι όταν απλώς είναι καθιστοί στον καναπέ τους χωρίς να κάνουν τίποτε.
Οι ενδοκρινείς αδένες και ορμόνες
Οι ορμόνες που εκκρίνονται από τους ενδοκρινείς αδένες επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό τον μεταβολισμό μας. Ιδιαίτερα σημαντικές είναι οι ορμόνες του θυρεοειδούς αδένα. Αλλες ορμόνες που σχετίζονται με τον βασικό μεταβολισμό είναι οι ορμόνες του φύλου για τις γυναίκες. Γυναίκες που έχουν σταθερό κύκλο έχουν καλύτερο βασικό μεταβολικό ρυθμό από αυτές με ασταθή. Επίσης, η κορτιζόλη, η αυξητική ορμόνη, η γλυκαγόνη και η ινσουλίνη επιδρούν στον βασικό μεταβολισμό.
Η συχνότητα των γευμάτων
Πολλοί από εμάς πιστεύουν ότι όσο περισσότερες φορές τρώμε τόσο περισσότερο παχαίνουμε. Γι’ αυτό και συχνά παραλείπουμε γεύματα. Αυτή όμως είναι μια λάθος αντίληψη και τακτική, αφού στην πραγματικότητα παραλείποντας γεύματα πετυχαίνουμε το αντίθετο αποτέλεσμα. Οχι μόνο δεν αδυνατίζουμε αλλά παχαίνουμε.
Αντίθετα, με τη συχνή κατανάλωση τροφής ο βασικός μεταβολισμός αυξάνεται, γιατί έτσι καταναλώνεται περισσότερη ενέργεια κατά τη διάρκεια της πέψης. Επίσης ο βασικός μεταβολισμός λειτουργεί καλύτερα καίγοντας περισσότερο λίπος, γιατί ο οργανισμός ξέρει ότι δεν θα μείνει πολλή ώρα νηστικός.
Οι στερητικές δίαιτες
Για να χάσετε πιο γρήγορα βάρος, ακολουθείτε στερητικές δίαιτες. Με λίγες θερμίδες όμως εκπαιδεύετε τον οργανισμό σας να επιβραδύνει τον ρυθμό του. Ετσι, μπορεί να «κολλήσετε» πολύ γρήγορα, αλλά ακόμα και αν φτάσετε τον στόχο σας, όταν σταματήσετε τη δίαιτα, θα έχει συνηθίσει να δουλεύει πιο αργά, να καίει τις θερμίδες πιο αργά κι εσείς θα δείτε να παίρνετε πίσω όλο το βάρος που χάσατε.
Μειώνοντας τις θερμίδες που παίρνετε (κυρίως από τις πρωτεΐνες) ο οργανισμός αναγκάζεται να χρησιμοποιήσει μυϊκό ιστό, προκειμένου να συνεχίσει να αντεπεξέρχεται στις βασικές καθημερινές του λειτουργίες και ανάγκες. Καθώς χάνεται όμως μυϊκή μάζα, επιβραδύνεται ο μεταβολισμός και καίει λιγότερες θερμίδες.
