Η γήρανση, γενικότερα, αναφέρεται στην ικανότητα του σώματος να προσαρμόζεται στη φυσιολογία και στην ψυχολογία του περιβάλλοντος του ατόμου, οι οποίες σταδιακά με το πέρασμα του χρόνου μειώνονται. Χαρακτηρίζεται κυρίως από τη μειωμένη ανανέωση των ιστών και τη σταδιακή μείωση της φυσιολογικής λειτουργίας. Οσον αφορά τη γήρανση του δέρματος, αυτή μπορεί να διαχωριστεί στη χρονολογική γήρανση και στη φωτογήρανση.
Η πρώτη επηρεάζεται από παράγοντες όπως ορμονικά επίπεδα, γονότυπος κ.ά., και γι’ αυτό είναι δύσκολο να αλλάξει ή να προληφθεί. Από την άλλη, η φωτογήρανση επηρεάζεται από εξωτερικούς παράγοντες, με κύριο ρόλο να κατέχει η διατροφή, η οποία εάν είναι ισορροπημένη μπορεί να καθυστερήσει τη φωτογήρανση. Οι διατροφικές συνήθειες μπορούν να επανορθώσουν το κατεστραμμένο δέρμα, αλλά μπορούν και να προκαλέσουν βλάβες στο δέρμα μας.
Το νερό το ανανεώνει
Ξεκινώντας από το νερό, το δέρμα μας στην περιοχή των χειλιών και των άκρων είναι αντανάκλαση των επιπέδων υγρασίας του σώματός μας. Η μειωμένη πρόσληψη νερού μέσα στην ημέρα οδηγεί σε αφυδάτωση των ιστών και επομένως σε λειτουργικές διαταραχές, όπως είναι η γήρανση και οι φλεγμονές.
Η κατανάλωση περισσότερων από 2L υγρών την ημέρα προάγει την ενυδάτωση του δέρματος και άρα επηρεάζει σημαντικά τη φυσιολογία του.
Τα λιπαρά το γερνούν
Μία δίαιτα πλούσια σε λιπαρά σχετίζεται με διάφορες ασθένειες, αλλά και με τη γήρανση του δέρματος. Αυτό συμβαίνει επειδή η υψηλή πρόσληψη λιπαρών καθυστερεί την επούλωση του δέρματος, ενισχύει το οξειδωτικό στρες, τις φλεγμονές και την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου, και προκαλεί μορφολογικές αλλαγές στο δέρμα.
Η ζάχαρη το… λεπταίνει
Μια δίαιτα πλούσια σε ζάχαρη και σε τηγανητά φαγητά επιταχύνει την γήρανσή του, οδηγεί σε λέπτυνσή του και σε φλεγμονή, όπως και οι δίαιτες πλούσιες σε αλάτι, σε πικάντικα τρόφιμα, ή οι αυστηρά χορτοφαγικές δίαιτες που μπορεί να προκαλέσουν βλάβες στο δέρμα μας. Η διατροφή μας θα πρέπει να περιλαμβάνει φυσιολογικές ποσότητες πρωτεΐνης, η οποία βοηθά στην αποκατάσταση των ιστών του δέρματος και του παρέχει ενέργεια.
Τα στοιχεία που το ξανανιώνουν
Τα ιχνοστοιχεία, όπως ο σίδηρος, το ιώδιο, ο ψευδάργυρος και ο χαλκός, παρόλο που αποτελούν περίπου το 0,001% του σώματός μας, έχουν ισχυρές φυσιολογικές επιδράσεις και συγκεκριμένα σχετίζονται με την ανοσία και τη φλεγμονή του δέρματος όταν βρίσκονται σε έλλειψη.
Ο ψευδάργυρος είναι απαραίτητο στοιχείο για τον πολλαπλασιασμό και τη διαφοροποίηση των επιδερμικών κερατινοκυττάρων, ενώ ο χαλκός βοηθά στην αγγειογένεση του δέρματος, αλλά και την ελαστικότητά του μειώνοντας τις ρυτίδες του προσώπου και προάγοντας την επούλωση πληγών.
Η έλλειψη σεληνίου στη διατροφή μας, καθιστά ευαίσθητο το δέρμα μας στην υπεριώδη ακτινοβολία, ενώ ο σίδηρος σχετίζεται με τη δράση των αντιοξειδωτικών ενζύμων στα κύτταρα του δέρματός μας. Η αντιοξειδωτική ικανότητα του δέρματος οφείλεται στην επαρκή πρόσληψη βιταμινών από τη τροφή μας, έλλειψη των οποίων προκαλεί δερματικές διαταραχές, όπως το σκορβούτο.
Αντιοξειδωτικά: ό,τι καλύτερο
Σύμφωνα με τη θεωρία των ελεύθερων ριζών, η υπεροξείδωση των λιπιδίων, η καταστροφή του DNA και η φλεγμονή είναι οι κύριες αιτίες της γήρανσης του δέρματος. Ετσι, δόθηκε έμφαση στα αντιοξειδωτικά για την πρόληψη της γήρανσης αυτής. Αντιοξειδωτικά τροφών που έχουν μελετηθεί είναι τα πεπτίδια κολλαγόνου, οι πολυφαινόλες, οι βιταμίνες, οι πολυσακχαρίτες και τα λιπαρά οξέα.
Τα πεπτίδια κολλαγόνου είναι μικρά πεπτίδια που προκύπτουν από την πρωτεολυτική υδρόλυση, από το σπάσιμο των δεσμών δηλαδή του κολλαγόνου. Λόγω του μικρού τους μοριακού βάρους απορροφώνται πιο εύκολα, έχουν σημαντική αντιφλεγμονώδη και αντιοξειδωτική δράση και «ανακουφίζουν» το δέρμα από τη γήρανση.
Ο τρόπος δράσης των πεπτιδίων αυτών μπορεί να είναι ένας από τους ακόλουθους: είτε εισέρχονται στην κυκλοφορία του αίματος και συμμετέχουν στους ινοβλάστες του δέρματος ως πρόδρομο μόριο για τη σύνθεση του κολλαγόνου προστατεύοντας έτσι τη γήρανση του δέρματος, είτε εισέρχονται στα κύτταρα του δέρματος καταστρέφοντας τις ελεύθερες ρίζες και προστατεύοντας τον αντιοξειδωτικό μηχανισμό, είτε, τέλος, εισέρχονται στα κύτταρα του δέρματος βοηθώντας στη σύνθεση του κολλαγόνου και του υαλουρονικού οξέος και αναστέλλοντας τη δημιουργία φλεγμονών.
Τσάι και σταφύλι, οι καλύτεροί του φίλοι.
Οι πολυφαινόλες, όπως αυτές του τσαγιού, η κουρκουμίνη, τα φλαβονοειδή, η ρεσβερατρόλη σταφυλιού κ.ά., λόγω των αντιοξειδωτικών τους ιδιοτήτων αποτελούν πολύ σημαντικές ενώσεις στη διατροφική κοσμετολογία και στα καλλυντικά για την καταπολέμηση της γήρανσης του δέρματος. Οι πολυφαινόλες αναστέλλουν την αποικοδόμηση του κολλαγόνου και έτσι μειώνουν την οξειδωτική βλάβη και τη φλεγμονή στο δέρμα.
Πολυσακχαρίτες όπως οι αγαρικοί, λυκίου, φυκών, μανιταριών ενισχύουν την αντιοξειδωτική δράση των ενζύμων του δέρματος, αναστέλλουν τη δράση των ελεύθερων ριζών και την αποικοδόμηση του κολλαγόνου. Οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β αποτρέπουν τη γήρανσή του, τα ρετινοειδή χρησιμοποιούνται για την πρόληψη της φωτογήρανσης, η βιταμίνη C προωθεί τη σύνθεση κολλαγόνου και καταστρέφει τις ελεύθερες ρίζες, η βιταμίνη D μειώνει τη φλεγμονή και τη φωτοκαρκινογένεση και η βιταμίνη Ε προστατεύει το δέρμα από χημικά ερεθίσματα που προκαλούνται από την υπεριώδη ακτινοβολία.
Το κάπνισμα αλλάζει το πάχος του δέρματος
Συνήθειες, όπως το κάπνισμα και το αλκοόλ, μπορούν να προκαλέσουν βλάβες στο δέρμα μας. Το κάπνισμα μπορεί να αλλάξει το πάχος της επιδερμίδας μας, να οδηγήσει σε μελάγχρωση και σε γήρανση του δέρματος του προσώπου. Το αλκοόλ, παρόλο που δεν έχει γίνει σαφής ο τρόπος που επηρεάζει την υγεία του δέρματός μας, έχει φανεί πως η ακετόνη που παράγεται κατά τον μεταβολισμό του ενισχύει τη διαπερατότητα του δέρματος και καταστρέφει τον φραγμό που διαθέτει.
Η γήρανση του δέρματος του προσώπου αυξάνεται όσο αυξάνεται η έκθεσή μας στον καπνό και στο αλκοόλ, όμως η διακοπή τους μπορεί να οδηγήσει στην καθυστέρηση της γήρανσης.
Ευχαριστούμε για τη συνεργασία την κυρία Κλεοπάτρα Αρέστη, κλινική διαιτολόγο-διατροφολόγο, υπ. διδάκτορα Χαροκοπείου Πανεπιστημίου Αθηνών, MSc Αθλητική Διατροφή, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, Master Practitioner on Eating Disorders & Obesity.
