Από δημόσιες συγκεντρώσεις στα Ανάκτορα του Μπάκιγχαμ στο Λονδίνο, τα συλληπητήρια από παγκόσμιους ηγέτες μέχρι και τις σκέψεις χρηστών στο Διαδίκτυο, η είδηση του θανάτου της βασίλισσας Ελισάβετ Β’ έχει προκαλέσει παγκόσμια θλίψη. Φυσικά, η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων που θρηνούν ή αναγνωρίζουν το θάνατο της βασίλισσας δεν την έχουν συναντήσει ποτέ προσωπικά. Πόσο όμως, διαφέρει αυτή η «έκρηξη» θλίψης για κάποιον που δεν γνωρίζουμε από το πένθος για ένα αγαπημένο μας πρόσωπο που ήταν μέρος της ζωής μας;

Η βασίλισσα που… «γνωρίζαμε»

Όταν θρηνούμε κάποιον, αναλογιζόμαστε τη σχέση και την σύνδεση που μοιραστήκαμε καθ’όλη την διάρκεια της ζωής μας μαζί του, κάτι που πλέον δεν υπάρχει. Παρόλο που η βασίλισσα μπορεί να μην αποτέλεσε μέλος της άμεσης οικογένειας, ορισμένοι άνθρωποι έχουν «μεγαλώσει» μαζί της, επισημαίνει η Σάρα Γουέιλαντ, ανώτερη λέκτορας στο Πανεπιστήμιο της Νέας Αγγλίας.

Κατά τη διάρκεια της 70χρονης βασιλείας της, αποτέλεσε μέρος της ζωής των ανθρώπων – μέρος της ζωής των παππούδων, των γονιών αλλά και των σημερινών νέων, γεγονός που όπως επισημαίνει η ίδια διαμορφώνει τις λεγόμενες «διαγενεακές συνδέσεις». Συλλογικά και από γενιά σε γενιά, νιώθουμε σαν να τη «γνωρίζουμε».

Σε παγκόσμιο επίπεδο, προετοιμαζόμασταν επίσης για την απώλειά της. Η προχωρημένη ηλικία, τα προβλήματα υγείας όπως και τα σχέδια για το τι θα συμβεί μετά τον θάνατό της (“London Bridge is down”) έχουν γίνει αντικείμενο πολλών ειδήσεων από τα μέσα ενημέρωσης παγκοσμίως.

Έτσι, αυτή η «εξοικείωση» σημαίνει ότι το είδος της θλίψης που βλέπουμε ή που μπορεί και να νιώθουμε τώρα μπορεί να μοιάζει πολύ με το να έχουμε κάποιον στη ζωή μας και μετά να τον χάσουμε.

Σε τι διαφέρει η συλλογική θλίψη για κάποιον που δεν γνωρίζαμε;

Πολλά είναι και τα στοιχεία που διαφέρουν όταν θρηνούμε για ένα δημόσιο πρόσωπο που δεν γνωρίζουμε. Μας λείπει η στενή σχέση με αυτό το άτομο. Δεν υπάρχουν προσωπικά ανέκδοτα ή κοινές εμπειρίες που μοιραστήκαμε. Δεν έχουμε αυτές τις αλληλένδετες αναμνήσεις για να αναλογιστούμε.

Καθώς αυτό το άτομο είναι απρόσιτο, είναι δύσκολο να δημιουργήσουμε μια εικόνα για το ποιος ήταν πραγματικά και τι σημαίνει αυτό για εμάς.

Αντί να σκεφτόμαστε μια ατομική σχέση με ένα αγαπημένο πρόσωπο, μετά το θάνατο ενός δημόσιου προσώπου, βασιζόμαστε στις εμπειρίες της κοινότητας για έναν τύπο συλλογικής θλίψης που διαμορφώνει τον τρόπο με τον οποίο μοιραζόμαστε τη θλίψη μας στο διαδίκτυο.

Η θλίψη υπό αμφισβήτηση

Επειδή οι περισσότεροι από εμάς δεν γνωρίζαμε τη βασίλισσα προσωπικά, η αντίληψή μας για αυτήν –τα χαρακτηριστικά της, η προσωπικότητά της– δεν βασίζεται σε γεγονότα. Το πώς την θυμάται κανείς μπορεί να επηρεάζεται από μια σειρά παραγόντων, όπως η ηλικία, οι πολιτικές απόψεις ή ακόμα και το πώς επηρεάστηκε η ζωή του από την αποικιοκρατία.

Συνεπώς, βλέπουμε μια διαμάχη – κυρίως στο Διαδίκτυο – για το πώς την θυμούνται οι άνθρωποι στο Ηνωμένο Βασίλειο, στην Κοινοπολιτεία και ευρύτερα. Αυτή η διαμάχη μπορεί επίσης να περιπλέξει τη θλίψη όταν οι άνθρωποι μοιράζονται διαφορετικές αντιδράσεις για τον θάνατό της.

Εγείρονται ερωτήματα για το εάν επιτρέπεται να θρηνούμε, ή ποιος μπορεί να εκφράσει τη θλίψη του, ή ακόμα και αν διαφωνούμε με την καταλληλόλητα του πένθους.

Έναυσμα από τα media;

Τα μέσα ενημέρωσης διαδραματίζουν αναπόσπαστο ρόλο στο πώς θρηνούμε στην εν λόγω περίπτωση.

Οι ενημερώσεις σε πραγματικό χρόνο και η συνεχής κάλυψη, όπως είδαμε γύρω από τον θάνατο της βασίλισσας, σημαίνει ότι προετοιμαζόμασταν για την είδηση του θανάτου της, μέχρι που η είδηση ήρθε. Αλλά αυτή η θέση στην πρώτη σειρά των εξελισσόμενων γεγονότων και η έκρηξη της δημόσιας θλίψης που ακολούθησε μπορεί να είναι έναυσμα για ορισμένους.

Για άτομα που έχασαν ένα αγαπημένο τους πρόσωπο – πρόσφατα ή και πριν από χρόνια – αυτή η κυλιόμενη κάλυψη από τα μέσα μπορεί να προκαλέσει αναμνήσεις από το τι συνέβη σε προσωπικό – ατομικό επίπεδο.