Οι ακραίες θερμοκρασίες – τόσο η ζέστη όσο και το κρύο – μπορούν να επηρεάσουν τη δραστικότητα των φαρμάκων, γεγονός που μπορεί να δημιουργήσει ακόμα και προβλήματα για την υγεία μας. Τώρα το καλοκαίρι όμως εκτός από τη ζέστη υπάρχει και έντονη ηλιοφάνεια, και σε συνδυασμό μπορεί να μας καταστήσουν – όταν παίρνουμε συγκεκριμένα φάρμακα – πιο επιρρεπείς σε κάποιες δυσάρεστες παρενέργειες όπως είναι η πτώση της αρτηριακής πίεσης ή η φωτοευαισθησία, που μοιάζει με μια έντονη δερματική αλλεργία.
Ας μην ξεχνάμε και άλλον έναν μεγάλο κίνδυνο που ελλοχεύει τώρα το καλοκαίρι και σχετίζεται με την πιθανότητα αλλοίωσης των φαρμάκων μας, τα οποία πρέπει να φυλάσσονται με προσοχή και όχι σε ακραίες θερμοκρασίες ή / και επαφή με την έντονη ηλιοφάνεια. Για όλους αυτούς τους λόγους είναι πολύ σημαντικό τόσο οι γιατροί που τα συνταγογραφούν όσο και οι φαρμακοποιοί από τους οποίους προμηθεύονται τα φάρμακα οι ασθενείς να είναι καλά ενημερωμένοι ώστε να πληροφορούν σχετικά και να προειδοποιούν – όταν χρειάζεται – τους ασθενείς.
Οταν παίρνουμε αντιυπερτασικά και διουρητικά
Τα φάρμακα αυτά που χορηγούνται σε ασθενείς με καρδιαγγειακά προβλήματα τους καθιστούν επιρρεπείς στο ενδεχόμενο να αντιμετωπίσουν προβλήματα υπότασης το καλοκαίρι εξαιτίας της αγγειοδιαστολής και της εφίδρωσης που προκαλούν η ζέστη και ο ήλιος. Ετσι, οι άνθρωποι αυτοί θα πρέπει να επικοινωνήσουν με τον γιατρό τους ώστε να συζητήσουν το ενδεχόμενο να χρειάζεται να αλλάξουν τη δοσολογία της αγωγής τους.
Με τα διουρητικά το πρόβλημα εντοπίζεται κυρίως στο ενδεχόμενο της αφυδάτωσης και της θερμοπληξίας λόγω της συχνουρίας που προκαλούν σε συνδυασμό με την εφίδρωση από τον ήλιο και τη ζέστη. Ετσι χρειάζεται οι ασθενείς αυτοί να πίνουν πολλά νερά, να αποφεύγουν τον ήλιο και να παραμένουν σε δροσερά μέρη. Πιθανώς, ο γιατρός, και σε αυτή την περίπτωση, θα τροποποιήσει τη δοσολογία.
Oταν παίρνουμε αντικαταθλιπτικά ή αγχολυτικά
Πρόκειται για φάρμακα που μπορεί σε ορισμένες περιπτώσεις να προκαλέσουν πτώση της πίεσης σε συνδυασμό με τη ζέστη και την αυξημένη εφίδρωση των ασθενών που τα χρησιμοποιούν κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών.
Η λύση για να αποφύγουμε μια τέτοιου είδους ανεπιθύμητη παρενέργεια είναι – αν παίρνουμε αυτά τα φάρμακα – να φροντίζουμε να είμαστε σε δροσερό περιβάλλον και να αποφεύγουμε τον ήλιο τους καλοκαιρινούς μήνες.
Προσεκτικοί με τον ήλιο και τη ζέστη πρέπει επίσης να είναι και όσοι ασθενείς παίρνουν αντιψυχωσικά φάρμακα, καθώς μπορεί να είναι ευάλωτοι στο σπάνιο καοήθες σύνδρομο από νευροληπτικά, που εμφανίζεται με υψηλό πυρετό, διαταραχή του μυϊκού τόνου και διαταραχές από το αυτόνομο νευρικό σύστημα (υπόταση ή υπέρταση, ωχρότητα, ταχυκαρδία).
Οταν τα φάρμακα μας κάνουν να αντιδρούμε στον ήλιο
Η φωτοευαισθησία (ή ευαισθησία στον ήλιο) είναι φλεγμονή του δέρματος που προκαλείται από τον συνδυασμό του ηλιακού φωτός – ακόμα και ύστερα από περιορισμένη έκθεση – και ορισμένων φαρμάκων ή ουσιών.
Κατά συνέπεια προκαλείται ερυθρότητα του δέρματος, οίδημα, φλύκταινες και κνησμός και μπορεί να μοιάζει με ηλιακό έγκαυμα, χωρίς να είναι όμως.
Φάρμακα που μπορεί να προκαλέσουν φωτοευαισθησία (και έχουν τη σχετική προειδοποίηση στις αντενδείξεις τους) είναι: αντιβιοτικά, διουρητικά, αντιμυκητισιακά, ορισμένα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη (για τη θεραπεία της αρθρίτιδας), κάποια αντιυπερτασικά και αντιαρρυθμικά, ορισμένα φάρμακα για διαβητικούς, ψωραλένια για τη θεραπεία της ψωρίασης, αντιψυχωσικά, ορισμένα φάρμακα κατά του καρκίνου, τοπικά ρετινοειδή (περιέχονται σε αντιρυτιδικές κρέμες και φάρμακα για τη θεραπεία της ακμής), καλλυντικά με άρωμα και κολόνιες.
Ο καλύτερος τρόπος για να αποφύγουμε μια αντίδραση φωτοευαισθησίας, που μπορεί να εμφανιστεί ακόμα κι αν εκτεθούμε πολύ λίγο στον ήλιο, όταν παίρνουμε τέτοια φάρμακα, ειδικά όταν είμαστε ανοιχτόχρωμοι, είναι ελαχιστοποιώντας την έκθεση στον ήλιο και φορώντας αντηλιακό με υψηλό δείκτη προστασίας. Σε περίπτωση που παρουσιάσουμε τέτοια συμπτώματα θα πρέπει να συμβουλευτούμε τον γιατρό μας.
Προσοχή στη φύλαξη των φαρμάκων το καλοκαίρι
Το γεγονός ότι ο καιρός είναι ζεστός δεν θα πρέπει να μας παρασύρει και να μας κάνει να πιστέψουμε ότι θα πρέπει να φυλάμε τα φάρμακά μας στο ψυγείο. Ο κανόνας είναι πως οποιοδήποτε φάρμακο, εκτός αν αναφέρει ότι πρέπει να διατηρείται στο ψυγείο, είναι σκόπιμο να φυλάγεται σε θερμοκρασία δωματίου, σε ξηρό μέρος, μακριά από θερμότητα, υγρασία και φως.
Ετσι, το καλύτερο μέρος για τη φύλαξη των φαρμάκων είναι σε ένα ντουλάπι φαρμάκων που βρίσκεται έξω από το μπάνιο και όχι πάνω από ένα ψυγείο (για παράδειγμα), όπου υπάρχει θερμότητα.
Σημαντικό είναι επίσης τώρα το καλοκαίρι που μετακινούμαστε αρκετά να προσέχουμε να μην αφήνουμε τα φάρμακά μας στο κλειστό αυτοκίνητο στον ήλιο ή στην τσάντα μας που έχουμε μαζί μας στην παραλία, καθώς και στις δύο αυτές συνθήκες αναπτύσσονται πολύ υψηλές θερμοκρασίες. Τα φάρμακα που εκτίθενται σε υψηλές θερμοκρασίες είναι απίθανο να προκαλέσουν ανεπιθύμητες ενέργειες λόγω αλλοίωσης.
Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι εξακολουθούν να είναι εξίσου αποτελεσματικά όπως ήταν προτού εκτεθούν στις ακραίες θερμοκρασίες. Η ινσουλίνη είναι ένα καλό παράδειγμα. Πρέπει να φυλάσσεται στο ψυγείο μέχρι να ανοιχτεί και, στη συνέχεια, πρέπει να διατηρείται σε θερμοκρασία δωματίου.
Αυτό συμβαίνει επειδή μπορεί να χάσει την αποτελεσματικότητά της αν εκτεθεί στη θερμότητα.
Επίσης και άλλα σημαντικά φάρμακα, όπως τα φάρμακα κατά των σπασμών, τα φάρμακα για την καρδιά ή οι ορμονικές θεραπείες, δεν πρέπει να εκτίθενται στη θερμότητα σε καμία περίπτωση, καθώς οι υψηλές θερμοκρασίες μπορούν να αλλοιώσουν την αποτελεσματικότητά τους. Σημαντικό είναι να έχουμε υπόψη μας ότι ειδικά ενέσιμα, σιρόπια, κολλύρια και σταγόνες είναι πιο ευαίσθητα σε υψηλές θερμοκρασίες σε σχέση με τα χάπια.
Ευχαριστούμε για τη συνεργασία τη Χριστίνα Δάλλα, αναπληρώτρια καθηγήτρια Φαρμακολογίας της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ.
