Το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου είναι από τα προβλήματα των καιρών μας. Ταλαιπωρεί 1 στους 7 ενηλίκους παγκοσμίως και χαρακτηρίζεται κυρίως από τα συμπτώματα που δημιουργεί, τα οποία ποικίλλουν. Αλλος αναφέρει φούσκωμα, άλλος κοιλιακό πόνο, αέρια, διαταραχές στις κενώσεις και γενικότερα αλλαγή των εντερικών συνηθειών. Επηρεάζει έντονα την ποιότητα ζωής των ανθρώπων μειώνοντας το βιοτικό επίπεδο.
Συχνότερα ταλαιπωρεί γυναίκες, ανθρώπους άνω των 50 ετών και άτομα με προηγούμενα προβλήματα ή ευαισθησία στο γαστρεντερικό σύστημα. Είναι ιδιαίτερα δύσκολο στη διάγνωσή του επειδή δεν υπάρχουν κατάλληλες εξετάσεις ή βιοχημικοί δείκτες που θα το αποδείκνυαν.
Ανάλογα με τον τρόπο κλιμάκωσης των συμπτωμάτων, γίνεται και η διάγνωση του προβλήματος. Το πρώτο στάδιο συμπτωμάτων περιλαμβάνει τις λειτουργικές αλλαγές όπως τη δυσκοιλιότητα, τη διάρροια, τη ναυτία και τη δυσπεψία. Καθώς κλιμακώνονται τα συμπτώματα, οδηγούν σε διατροφικές διαταραχές, σύνδρομο χρόνιας κόπωσης και πόνου και προεμμηνορυσιακό σύνδρομο, προβλήματα του προστάτη, υπερλειτουργία της χολής και σεξουαλική δυσλειτουργία. Ολες αυτές οι ανεπιθύμητες καταστάσεις οδηγούν σε εντονότερο άγχος και μερικές φορές σε κατάθλιψη.
Τι προκαλεί το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου;
Μία ζωή γεμάτη άγχος και πίεση, σίγουρα αυξάνει τον κίνδυνο. Δεν είναι όμως τα βασικά αίτια, τα οποία ακόμα είναι αδιευκρίνιστα. Οι περισσότερες θεωρίες εστιάζουν στη διαταραγμένη κινητικότητα του εντέρου, στη γενετική προδιάθεση, στη σύσταση του εντέρου σε μικροοργανισμούς και στον νευρικό άξονα εγκεφάλου – εντέρου. Η άγνωστη αιτιολογία έχει καταστήσει την κατάλληλη διατροφική οδηγία αδύνατη. Κάθε άνθρωπος αντιδρά διαφορετικά στις ίδιες διατροφικές θεραπείες.
Για παράδειγμα, η μείωση των φυτικών ινών μπορεί να προκαλέσει τη μείωση της έντασης των συμπτωμάτων, χωρίς όμως να συμβαίνει σε όλες τις περιπτώσεις. Η συστηματική παρατήρηση των συμπτωμάτων σε συνδυασμό με τις διατροφικές προσαρμογές, είναι ο μόνος τρόπος για να βρει ο καθένας τη λύση του.
Τι να κάνω με τις φυτικές ίνες;
Ας δούμε τα δεδομένα. Οι φυτικές ίνες είναι άπεπτοι υδατάνθρακες που υπάρχουν σε φυτικά τρόφιμα. Τις συναντάμε σε δύο μορφές. Τις αδιάλυτες και τις διαλυτές που διαλύονται μερικώς στο υγρό.
Σύμφωνα με τελευταίες έρευνες, φαίνεται ότι η κατανάλωση διαλυτών φυτικών ινών μπορεί να συμβάλει στην αντιμετώπιση ή τουλάχιστον στη μείωση συμπτωμάτων του ΣΕΕ, που σχετίζονται με τις κενώσεις, διάρροια ή δυσκοιλιότητα. Οι διαλυτές φυτικές ίνες βοηθούν τη δημιουργία σχηματισμένων αλλά μαλακών κοπράνων.
Μπορούν τα προβιοτικά να βοηθήσουν;
Προβιοτικά είναι τα ζωντανά και ευεργετικά βακτήρια που ζουν στο πεπτικό σύστημα του ανθρώπου και βοηθούν με διάφορους τρόπους την ομαλή λειτουργία του. Συνήθως λαμβάνονται σε μορφή συμπληρωμάτων. Παραδοσιακά όμως, τρόφιμα που υπόκεινται σε ζυμώσεις όπως το τουρσί, οι ελιές, το γιαούρτι, το κεφίρ κ.ά. μπορούν να είναι φορείς ευεργετικών βακτηρίων για τον άνθρωπο.
Σε πρόσφατη ανασκόπηση 21 κλινικών μελετών, οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η χρήση προβιοτικών συμπληρωμάτων περιορίζουν τα συμπτώματα του Συνδρόμου Ευερέθιστου Εντέρου και βελτιώνουν την ποιότητα ζωής των πασχόντων. Ο τρόπος δράσης τους δεν περιορίζεται μόνο στη βελτίωση του βακτηριακού πληθυσμού του εντέρου αλλά παράλληλα μειώνει τον κίνδυνο δημιουργίας φλεγμονών.
Μήπως φταίνε τα γλυκαντικά;
Στην κατηγορία των γλυκαντικών περιλαμβάνονται τεχνητές ή φυσικές ουσίες με γλυκιά γεύση και με χαμηλή θερμιδική αξία. Τα συναντάμε σε μία πολύ μεγάλη γκάμα τροφίμων και ποτών, στη σύγχρονη διατροφή.
Μελέτες των τελευταίων ετών συνδέουν άμεσα την αυξημένη κατανάλωσή τους με την αλλαγή του μικροβιακού πληθυσμού του εντέρου αλλά και με την αλλαγή της κινητικότητάς του. Και οι δύο αυτές αλλαγές μπορούν είτε να πυροδοτήσουν είτε να εντείνουν τα συμπτώματα του συνδρόμου. Η δράση των γλυκαντικών χρειάζεται περαιτέρω διερεύνηση αλλά μέχρι τότε συστήνεται ο περιορισμός της χρήσης τους στα άτομα που ταλαιπωρούνται από αυτά τα συμπτώματα.
Ο ρόλος της άσκησης
Η άσκηση μέτριας έντασης και διάρκειας έχει αποδειχθεί ότι βελτιώνει τα συμπτώματα. Πιο συγκεκριμένα, άτομα που πάσχουν από το ΣΕΕ, όταν ξεκινούν να γυμνάζονται, αναφέρουν ότι μειώνεται ο πόνος και το κοιλιακό φούσκωμα και βελτιώνονται οι κενώσεις. Επίσης αναφέρουν ότι νιώθουν γενικά καλύτερα και έχουν λιγότερο άγχος για την εμφάνιση των συμπτωμάτων επειδή είναι αρκετά πιο αραιή.
Τα οφέλη αποδίδονται στο γεγονός ότι η άσκηση επιταχύνει τη μεταφορά του βλωμού κατά μήκος του παχέος εντέρου και απομακρύνει τα αέρια από τον εντερικό αυλό. Δεν πρέπει να ξεχνάμε επίσης τον ρόλο της άσκησης στην αντιμετώπιση του άγχους. Ιδανική επιλογή αποτελεί ο συνδυασμός αερόβιας άσκησης και άσκησης με βάρη.
Ο ρόλος του διαλογισμού
Στην αντιμετώπιση του άγχους σημαντικό ρόλο παίζει και ο διαλογισμός. Τα τελευταία χρόνια ερευνάται όλο και περισσότερο. Τα αποτελέσματα είναι θεαματικά. Μόνο με τον διαλογισμό παρατηρήθηκε έκπτωση των συμπτωμάτων κατά 42% και αρκετά μακροπρόθεσμα οφέλη όπως η βελτίωση της ποιότητας ζωής ακόμα και 6 μήνες μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας.
Οδηγίες για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων του ευερέθιστου εντέρου
Αν για κάτι πρέπει να είμαστε σίγουροι είναι ότι η θεραπεία δεν είναι κοινή για όλους και δεν είναι μία απλή οδηγία. Είναι μία ολιστική προσέγγιση που έχει σκοπό τον περιορισμό των τροφίμων που μπορεί να ερεθίζουν κάθε άνθρωπο και συχνά είναι διαφορετικά, και τη βελτίωση του τρόπου ζωής.
Βασικό εργαλείο για όλους τους πάσχοντες είναι η χρήση ενός διατροφικού ημερολογίου. Είναι ο μόνος τρόπος για να κάνετε τους απαραίτητους συσχετισμούς. Παρατηρώντας τις διατροφικές επιλογές σας τις τελευταίες ημέρες πριν την έναρξη των συμπτωμάτων, μπορείτε να αναγνωρίσετε τα τρόφιμα ή τους συνδυασμούς που πυροδότησαν το φαινόμενο.
* Κρατήστε τις φυτικές ίνες στη διατροφή σας. Μην καταναλώνετε μεγάλη ποσότητα σαλάτας. Προτιμήστε τα λαχανικά που δέχεστε ευκολότερα. Απομακρύνετε τον φλοιό και συνοδεύστε το γεύμα σας με ένα ατομικό μπολ σαλάτα. Διαλέξτε φρούτα που σας είναι ευχάριστα και ανεκτά αλλά μην υπερβάλλετε σε ποσότητα. Διατηρήστε τις επιλογές σας σε ψωμί ολικής άλεσης αλλά προσέξτε και πάλι τις ποσότητες.
Η διατήρηση μέτριας πρόσληψης φυτικών ινών κατά τη διάρκεια της ημέρας θα συμβάλει στη διατήρηση του μικροβιακού πληθυσμού του εντέρου και στην ομαλή προσαρμογή της διατροφής μετά το πέρας των συμπτωμάτων.
Το μυστικό βρίσκεται στη σωστή επιλογή τροφίμων και στην κατανάλωση της σωστής ποσότητας. Χρησιμοποιήστε το ημερολόγιο για να την εντοπίσετε. Αν σας φαίνεται πολλή δουλειά, θυμηθείτε ότι έτσι θα αποφύγετε αρκετά συμπτώματα και θα βελτιώσετε την καθημερινότητά σας. Αξίζει τον κόπο.
* Πάρτε την βοήθεια των προβιοτικών. Βάλτε στη διατροφή σας παραδοσιακό γιαούρτι, λίγες ελιές, κεφίρ και γενικότερα στραφείτε σε πιο παραδοσιακά τρόφιμα. Αφήστε τα επεξεργασμένα και φτιάξτε το φαγητό σας στο σπίτι!
Η χρήση προβιοτικών συμπληρωμάτων επίσης θα σας βοηθήσει στην οξεία φάση. Μπορείτε να βάλετε 1 κουταλιά σκόνη από ψύλλιο στο γιαούρτι σας, που αποδεδειγμένα μπορεί να σας βοηθήσει. Το ψύλλιο είναι ένα καρπός που μοιάζει με τον λιναρόσπορο και έχει την ξεχωριστή ιδιότητα της υψηλής περιεκτικότητας σε διαλυτές φυτικές ίνες.
* Αποφύγετε τα τρόφιμα που στρεσάρουν το πεπτικό σύστημα. Τέτοια είναι τα καυτερά και πικάντικα, η υψηλή ποσότητα καφεΐνης, τα λιπαρά τρόφιμα και κυρίως τα έτοιμα φαγητά και τα επεξεργασμένα κρέατα όπως τα λουκάνικα αλλά και τρόφιμα με αρκετά πρόσθετα.
* Αντιμετωπίστε το αυξημένο βάρος σας. Αν έχετε μερικά κιλά που σας περισσεύουν, αποφασίστε να τα χάσετε για χάρη της ποιότητας ζωής σας. Να είστε σίγουροι ότι είναι πιο ισχυρό κίνητρο από την επιθυμία βελτίωσης της εικόνας.
Για την αντιμετώπιση και πρόληψη των συμπτωμάτων, θα φάτε πιο σωστά, θα γυμναστείτε και τελικά θα καταφέρετε να χάσετε βάρος, χωρίς να το πολυκαταλάβετε! Ξεκινήστε την ημέρα σας με ένα γευστικό πρωινό. Ατομα που συνηθίζουν να ξεκινούν την ημέρα τους με δημητριακά πρωινού ολικής άλεσης, τείνουν να λαμβάνουν λιγότερες θερμίδες κατά τη διάρκεια της ημέρας. Συνεχίστε με τακτικά και μικρά γεύματα κατά τη διάρκεια της ημέρας. Επιλέξτε παραδοσιακά και πρωτογενή τρόφιμα και μην ξεχνάτε την ενυδάτωση!
Προσέξτε την ημέρα αλλά και τη νύχτα σας
Για όλα όσα μπορείτε να κάνετε την ημέρα (διατροφή, άσκηση, διαλογισμό κ.λπ.) είπαμε. Απομένει τώρα να οργανώσετε τον ύπνο σας, να δημιουργήσετε λίγο περισσότερο ελεύθερο χρόνο και να τον χρησιμοποιήσετε όπως σας ευχαριστεί. Ο επαρκής ύπνος και ο ελεύθερος χρόνος μπορούν να περιορίσουν το άγχος και να σας βοηθήσουν να αντιμετωπίζετε τα προβλήματα της καθημερινότητας πιο εύκολα.
Θυμηθείτε ότι η διαδικασία απαιτεί μικρά βήματα.
Ευχαριστούμε για τη συνεργασία τον κ. Γιάννη Χρύσου, κλινικό διαιτολόγο-διατροφολόγο, πρόεδρο Ελληνικού Ινστιτούτου Διατροφής.
